Naar een nieuw stelsel van medische aansprakelijkheid
Promotie jurist Rui Cascao
De ontwikkelingen in de medische wereld hebben de mensheid veel goeds
gebracht. De levensverwachting is toegenomen, er worden nieuwe
medicijnen ontwikkeld, letsels kunnen steeds beter worden hersteld.
Met het toenemend aantal medische handelingen is ook het aantal
medische fouten gegroeid, met soms ernstige gevolgen. In zijn
proefschrift beschrijft Rui Cascao hoe een beter stelsel van medische
aansprakelijkheid kan worden opgezet.
'Als de patiënt tijdens een operatie overlijdt, wordt de hand van de
arts afgehakt'. Deze regel, afkomstig van de wetten van Hammurabi
(1700 voor Christus) wordt allang niet meer uitgevoerd, maar maakt wel
duidelijk dat het leerstuk van de medische aansprakelijkheid een lange
traditie kent.
Arts en patiënt zijn daar wel steeds anders mee omgesprongen. Tot aan
het midden van de twintigste eeuw werden er nauwelijks claims
ingediend als een arts of chirurg een medische fout had begaan. Dat
veranderde vanaf de jaren zeventig van de vorige eeuw: in de VS nam
het aantal claims jaarlijks met 10 procent toe en in het Verenigd
Koninkrijk zelfs met 18 procent. De intrede van medische technologieën
(die ook risico's heeft), de betere toegang voor meer mensen tot
gezondheidszorg en meer aandacht voor rechten van patiënten hebben
geleid tot meer claims.
Bij een medische behandeling kan immers veel misgaan: er kan een
verkeerde diagnose worden gesteld, ingrepen kunnen verkeerd worden
uitgevoerd, instrumenten en andere producten kunnen gebrekkig zijn, er
kunnen organisatorische fouten worden gemaakt bij de behandeling,
medicijnen kunnen verkeerde bijwerkingen hebben. Bij dit alles kan de
patiënt (meer) letselschade oplopen of zelfs overlijden.
De vraag is steeds: wie is aansprakelijk en op grond waarvan? En hoe
wordt de geleden schade gecompenseerd? Binnen het privaatrecht heeft
zich een heel eigen tak ontwikkeld, het gezondheidsrecht, dat deze
vragen tracht te beantwoorden. Onder invloed van nieuwe
ontwikkelingen, zoals bloed dat is geïnfecteerd met HIV en wrongful
birth is de medische aansprakelijkheid steeds complexer geworden.
Een van de middelen om zorgvuldig handelen te stimuleren is de
mogelijkheid medici of ziekenhuizen voor gemaakte fouten aansprakelijk
te stellen. In zijn proefschrift behandelt Rui Cascao de uiteenlopende
juridische regimes op het gebied van medische aansprakelijkheid in
Engeland en Wales, Duitsland, Zweden, Finland, Denemarken en
Frankrijk. Hij maakt een opsplitsing in drie basissystemen voor
compensatie: schuldaansprakelijkheid (het meest voorkomende), no-fault
verzekering en het Franse dualistische model. Elk hebben voor- en
nadelen uit het oogpunt van compensatie van geleden schade. Volgens
Cascao is geen enkel bestaand systeem perfect en is geen enkel systeem
echt beter dan een ander.
Om een nieuw systeem te ontwerpen moet worden gelet op factoren als
cultuur, de mate waarin mensen conflicten willen aangaan of juist
vermijden, het rechtssysteem, het niveau van de medische stand,
solidariteit, welvaart, concurrentie op de zorg- en verzekeringsmarkt
en het belastingstelsel. Hierbinnen stelt Cascao enkele spelregels op
waaraan een goed compensatiesysteem zou moeten voldoen. Hij stelt voor
om medische conflicten vaker buiten de rechter op te lossen middels
mediation, procedures te vereenvoudigen, transparantie richting
patiënten te verhogen en een beter risicomanagement en good governance
in ziekenhuizen. Deze elementen zijn de basis voor een 'landkaart'
naar een betere medische aansprakelijkheid, met als uiteindelijk doel:
preventie en adequate compensatie.
Rui Cascao (1977, Santarém, Portugal) studeerde rechten aan de
Universiteit van Coimbra. In 2000 startte hij met zijn
promotieonderzoek aan de Universiteit van Tilburg.
Noot voor de pers
Rui Cascao promoveert maandag 28 november 2005 om 16.15 uur in de aula
van de Universiteit van Tilburg (Warandelaan 2, Tilburg) op het
proefschrift Prevention and compensation of treatment injury: a
roadmap for reform. Promotoren zijn prof.mr. J.M. Barendrecht (UvT) en
prof.mr. M.B.M. Loos (UvA).
Het proefschrift wordt uitgegeven door Boom Juridische uitgevers (ISBN
90 5454 597 6).
Journalisten kunnen een exemplaar van het proefschrift opvragen bij de
afdeling Voorlichting en Externe Betrekkingen van de UvT, tel: 013 466
2000, e-mail: persberichtuvt@uvt.nl.
Rui Cascao is bereikbaar op e-mail: cascaorui@mac.com.
Persberichten van de UvT staan ook op internet:
www.uvt.nl/persberichten/. Informatie over deskundigen van de UvT,
zie: www.uvt.nl/webwijs/.
Universiteit van Tilburg