Waterschap Noorderzijlvest
Opening gemaal en sluis Schaphalsterzijl
25-11-2005
Vrijdag 25 november 2005 opent de heer J.G.M. Alders, Commissaris van
de Koningin in de provincie Groningen, gemaal en schutsluis
Schaphalsterzijl. De heer Alders vaart per boot de sluis open en gaat
vervolgens aan land om het gemaal te openen. Het nieuwe gemaal van het
waterschap Noorderzijlvest compenseert de gevolgen van de bodemdaling
door aardgaswinning. Schaphalsterzijl ligt ten westen van Winsum in de
provincie Groningen.
Bouw gemaalcomplex
De voorbereidende werkzaamheden voor de bouw van het gemaal en de
schutsluis zijn in 2002 begonnen. Na stagnatie is in september 2003
gestart met de bouw, die nu is afgerond.
In het gemaal zijn 3 open schroefpompen geplaatst, elk met een
capaciteit van 235 m3/min. Deze pompen het water uit het Winsumerdiep
door 3 uitstroomkokers om de sluis heen, richting Reitdiep. De
schutkolk van de sluis heeft een lengte van 50 meter en is 6 meter
breed.
luchtfoto schaphalsterzijl
luchtfoto Schaphalsterzijl van H. Breedland, Groningen
Oude sluis
Het monumentale sluizencomplex van de drie sluizen, de
Schaphalsterzijl, de Winsumerzijl en de Nieuwe Sluis, is
tegelijkertijd met de bouw van het gemaal gerestaureerd. Het heeft een
nieuwe functie gekregen als bovenhoofd van de schutsluis.
Extra voorzieningen
Bij het gemaal is een vispassage aangelegd om de vistrek van
bijvoorbeeld de paling mogelijk te maken. Bij vorst kan de batloopdeur
naast de sluis open, waardoor schaatsers slechts over een kleine
drempel hoeven te stappen om hun tocht te vervolgen. Kanovaarders
kunnen de schutsluis snel passeren door de aangelegde kanopassage te
gebruiken.
Recreatie
Schaphalsterzijl is een van de mooiste punten aan het Reitdiep en
wordt veel bezocht door fietsers, wandelaars en varenden. Voor deze
bezoekers is bij de sluis een picknickplaats aangelegd met
informatieborden over de sluis en het Reitdiep. Bij het gemaal staan
een bank van opgegraven hout uit ca. 1550 en informatieborden over het
gemaal en de bodemdaling.
Bodemdaling
Gemaal Schaphalsterzijl is nodig om de gevolgen van de bodemdaling
door aardgaswinning op te heffen. Door de bodemdaling stijgt het
waterpeil ten opzichte van het omringende land met gevolgen voor
landbouw, scheepvaart en veiligheid. Waar de bodem is gedaald,
verlaagt het waterschap het waterpeil door op de juiste plek een
gemaal met schutsluis te bouwen, een zogenaamde peilscheiding. De
verlaging van het waterpeil benadert de daling van de bodem door de
aardgaswinning.
Schillenplan
Iedere vijf jaar publiceert de Commissie Bodemdaling nieuwe cijfers
voor de verwachting van de bodemdaling door aardgaswinning op de lange
termijn. Na de verwachting in 1990 hebben de provincie Groningen en de
waterschappen gekeken wat de gevolgen zijn voor het waterbeheer in
Noord-West Groningen eveneens op lange termijn. Daaruit kwam naar
voren dat de beste oplossing was het water te blijven afvoeren naar
het westen en het waterpeil in twee trappen van ongeveer 20 cm te
verlagen. Het gemaal Den Deel vormt de eerste schil of trap. De
gemalen Stad en Lande (Groningen), Tilburg (Winsum), Schaphalsterzijl
(Winsum) en het geplande gemaal Abelstok (Mensingeweer) zullen samen
de tweede trap of schil vormen.
Kosten
De totale kosten van de bouw van het gemaal met schutsluis bedragen
ruim 9 miljoen Euro. Het waterschap Noorderzijlvest claimt deze kosten
bij de Commissie Bodemdaling. Deze beoordeelt of de kosten worden
vergoed door de Nederlandse Aardolie Maatschappij (NAM) als
veroorzaker van de bodemdaling door aardgaswinning.