Netwerk
VANAVOND IN NETWERK
Onderwerp: Stond een jood aan de wieg van de VW?
Uitzenddatum: Di. 22 november 2005, 20.30u
Verslaggeving: Erwin Hoffmann
De Volkswagen Kever is een van de bekendste autoâs. Meer dan 20
miljoen exemplaren rolden van de lopende band. Het verhaal achter het
wagentje is bekend. Ferdinand Porsche ontwierp in opdracht van de
naziâs een kleine betaalbare auto. Paul Schilperoord deed onderzoek
naar de Volkswagen en ontdekte dat een joodse
ingenieur de âvolkswagenâ al eerder had bedacht.
Een reportage.
T-Ford
Tijdens de technische studie van Joseph Ganz boekt Ford in de VS grote
successen met de T-Ford. De in Hongarije geboren Duitse jood droomt
van een moderne, betaalbare Duitse auto. De autofabrikanten zien
echter niets in dat idee.
Concept
Na zijn studie wordt Ganz hoofdredacteur van het autoblad
Motor-Kritik. Hij bestookt de Duitse autoindustrie met kritische
stukken. In zijn ogen zijn de autoâs die worden gemaakt te log, te
duur en te oncomfortabel. Hij pleit voor een kleine en betaalbare
auto: een âvolkswagenâ. In de jaren twintig zet hij een aantal ideeën
op papier en dat concept bevat elementen die later zouden terugkomen
in het ontwerp van Porsche.
Motorfiets
De Duitse autoindustrie is niet geïnteresseerd in Ganzâ concept.
Begin jaren dertig klopt hij daarom aan bij verschillende
motorfietsfabrikanten. Zo neemt Standard de auto âSuperiorâ in
productie. In advertenties uit 1932 wordt de auto aangeprezen als âde
Duitse volkswagenâ.
Hitler
In 1933 komt Hitler aan de macht in Duitsland. Volgens Ganz zelf was
de dictator onder de indruk van de Superior. Het leger heeft de auto
getest en in een legertijdschrift verschijnt een positief bericht over
het wagentje. Het lijkt erop dat Ganzâ droom werkelijkheid zal worden
en dat de Superior dé volkswagen wordt.
Jood
Plotseling verbreken de naziâs de contacten met Ganz. Waarom is nooit
opgehelderd, maar het laat zich raden dat de naziâs ontdekken dat Ganz
een jood is. Hij wordt opgepakt en enkele weken gevangen gezet.
Documenten van Ganz worden in beslag genomen en hij wordt ontslagen
als hoofdredacteur bij Motor-Kritik. In juni 1934 vlucht Ganz naar
Zwitserland. Hij zal nooit meer terugkeren naar Duitsland.
Porsche
Diezelfde maand krijgt Porsche de opdracht van Hitler om de Volkswagen
te maken. Porsche komt met een prototype van de Kever. Volgens
Schilperoord heeft het prototype veel weg van de Superior en zijn in
het ontwerp van de Kever ook ideeën van Ganz gebruikt, maar strijkt
Porsche met alle eer.
Niet de enige
In de uitzending brengt Schilperoord samen met Netwerk een bezoek aan
de bedrijfshistoricus Grieger van het Volkswagenconcern. Grieger geeft
toe dat Ganz al vóór de Kever een concept had voor een kleine auto.
Maar volgens Grieger was Ganz niet de enige die in de jaren twintig
met dergelijke ideeën rondliep. Volkswagen stelt dat Porsche zijn
idee niet heeft gestolen van Ganz, maar dat hij onafhankelijk van hem
een vergelijkbare wagen ontwikkelde.