Naar aanleiding van uw verzoek dd. 14 juli 2005 om geïnformeerd te worden over de besluitvorming inzake begrotingssteun aan Oeganda met uw kenmerk 05-BuZa-B-067 breng ik u hierbij op de hoogte van de ontwikkelingen in Oeganda en mijn voornemen ten aanzien van de besluitvorming over het verlenen van begrotingssteun aan dit land.
De situatie op het gebied van goed bestuur loopt al enkele jaren achteruit
In november 2003, bij het tekenen van het contract voor begrotingssteun voor het begrotingsjaar 2003/04, werd de regering van Oeganda reeds uitgebreid gewaarschuwd dat Nederland zorgen had over de situatie ten aanzien van goed bestuur. In november 2004 werd bij het tekenen van het contract voor de begrotingssteun 2004/05 door de Nederlandse ambassadeur wederom in duidelijke bewoordingen gezegd dat Nederland niet tevreden is met de gang van zaken. Tevens werd door de ambassade geconstateerd dat in dezelfde jaren ook op het gebied van armoedebestrijding de situatie is verslechterd.
Dit was voor ambassade Kampala aanleiding om op basis van de Nederlandse perceptie van goed bestuur de situatie nauwgezet te monitoren. Vanuit de gedachte van gezamenlijk optrekken, zeker ten aanzien van begrotingssteun, heeft de ambassade de andere donoren hierbij betrokken. Sinds december 2004 is bovendien de dialoog met de Oegandese regering geïntensiveerd en is diverse malen gewaarschuwd dat
uitblijven van resultaten consequenties zou hebben voor begrotingssteun. In mijn gesprekken met President Museveni en andere leden van de Oegandese regering heb ook ik persoonlijk aangegeven zorgen te hebben over de ontwikkelingen in het land.
In mei 2005 was de beoordeling van de bestuursontwikkelingen door de samenwerkende donoren afgerond. De uitkomst was dat er eerder sprake is van een verslechtering van de situatie op het gebied van goed bestuur dan van een verbetering. Teneinde de regering van Oeganda nog een kans te geven zijn beleid aan te passen besloot ik om de situatie tot november nader aan te zien. Deze boodschap is aan President Museveni overgebracht. Naast de gebruikelijke overwegingen op het gebied van macro-economisch beleid en goed bestuur zou daarbij vooral de voortgang op vier specifieke indicatoren een rol spelen.
Twee van de drie indicatoren op het gebied van goed bestuur zijn niet gehaald.
De drie indicatoren op het gebied van goed bestuur betreffen:
1. Duidelijke campagne voor het invoeren van een meerpartijensysteem bij het referendum van juli 2005.
Hier is in theorie aan voldaan. Echter, het betrof vooral een negatieve campagne, waarin op geen enkele wijze de positieve kanten van een meerpartijenstelsel voor Oeganda werden belicht. Deze indicator is dus slechts naar de letter behaald. Daarnaast baarde ook de illegale overheidsfinanciering van de 'Yes campagne' zorgen.
2. Wetgeving tot mogelijk maken van functioneren politieke partijen zou in augustus 2005 ingevoerd moeten zijn.
Hier is niet aan voldaan. Tot op heden is deze wetgeving niet ingevoerd.
3. Stopzetting van de financiering van de National Resistance Movement (NRM) ten laste van de overheidsbegroting.
Dit is, ondanks toezeggingen van president Museveni en minister van Buitenlandse Zaken Kuteesa, niet gebeurd.
Voor wat betreft de vierde indicator (een constructieve opstelling van de regering in het vinden van vreedzame oplossing voor het conflict in het noorden) ben ik van mening, dat de situatie na het uitvaardigen van de arrestatiebevelen van het ICC tegen de top-vijf van de LRA zodanig is veranderd, dat voortgang moeilijk meetbaar is.
Reactie van de verschillende donoren
Naar aanleiding van bovenstaande ontwikkelingen hebben donoren op verschillende wijze gereageerd. Het VK heeft reeds in maart van dit jaar besloten zijn begrotingssteun met GBP 5 mln. te korten tot GBP 35 mln. Ierland en Noorwegen besloten na de beoordeling van afgelopen mei tot korten.
De Wereldbank constateerde recentelijk, dat aan één van de belangrijkste voorwaarden voor het jaarlijkse 'Poverty Reduction Strategy Credit (PRSC)', namelijk budgettaire discipline niet werd voldaan. Dit heeft geleid tot het besluit dit krediet met USD 15 miljoen te korten. Mede op basis hiervan zullen Duitsland en Zweden waarschijnlijk ook besluiten tot een korting van hun begrotingssteun.
Recente ontwikkelingen in Oeganda
De arrestatie van oppositieleider Dr. Besigye, alsmede het geweld waarmee de arrestatie gepaard ging en de daarop uitbrekende onlusten zijn reden tot ernstige zorg. Het politieke transitieproces lijkt daarmee verstoord en ik sluit niet uit dat de gevolgen voor het verkiezingsproces aanzienlijk zullen kunnen zijn. Tevens is de wijze waarop militaire eenheden de gang van zake rond het Hooggerechtshof verstoorden een inbreuk op de onafhankelijkheid van de rechterlijke macht.
Het Britse EU voorzitterschap heeft namens de EU en samen met de VS een demarche uitgevoerd bij President Museveni en duidelijk gemaakt dat de arrestatie van Besigye (en 22 medeverdachten) wordt gezien als een politieke daad, die het transitieproces verstoort en de internationale reputatie van Oeganda en President Museveni schade toebrengt. Tevens werd er kritiek geuit op het machtsvertoon waarmee de arrestatie gepaard ging en aangedrongen op een snelle en eerlijke rechtszaak.
Zorgpunten en eventueel te nemen maatregelen
Oeganda leverde lange tijd goede prestaties, zowel macro-economisch, als op het gebied van goed bestuur en armoedebestrijding. De ontwikkelingen van de afgelopen jaren hebben er weliswaar toe geleid dat de jaarlijkse Track Record score die ik voor alle partnerlanden laat uitvoeren een achteruitgang liet zien, maar de score was in het geval van Oeganda tot voor kort niet onvoldoende. De meest recente gebeurtenissen in Oeganda zijn echter een reden tot grote zorg. Ik ben daarom voornemens, in lijn met besluitvorming van andere donoren, te besluiten tot een korting op de algemene begrotingssteun ad E 6 miljoen en deze om te zetten naar humanitaire hulp voor de vluchtelingen in Noord Oeganda. Ik hecht er belang aan om de dialoog met dit partnerland open te houden, omdat ik er van overtuigd ben dat korten alleen niet de meest effectieve wijze is waarop een verbetering op het gebied van goed bestuur kan worden bewerkstelligd. Dit betekent ook dat onze inspanningen ter verbetering van goed bestuur in Oeganda zullen worden voortgezet.
De Minister voor Ontwikkelingssamenwerking,
A.M.A. van Ardenne-van der Hoeven
---- --
Ministerie van Buitenlandse Zaken