WAO-gat wordt WIA-krater
Creative venue
Consequenties nieuwe WAO voor veel werkgevers één grote verrassing
WAO-gat blijkt WIA-krater
De WIA bestaat uit twee regelingen: de Werkhervattingsregeling Gedeeltelijk
Arbeidsgeschikten (WGA) en de Inkomensvoorziening Volledig Arbeidsongeschikten (IVA).
Deze laatste regeling, bedoeld voor medewerkers die voor 80 tot 100% arbeidsongeschikt
zijn, roept vooralsnog weinig vragen op bij werkgevers. Anders ligt dat bij de WGA.
Uitgangspunt daar is namelijk dat werknemers werken naar vermogen. Niet de mate van
arbeidsongeschiktheid is het uitgangspunt, maar de (resterende) mate van
arbeidsgeschiktheid.
De WAO is definitief geschiedenis. Afgelopen week gaf de Eerste Kamer haar fiat aan de
invoering van de nieuwe wet WIA (Werk en Inkomen naar Arbeidsvermogen) per 1 januari
2006. De nieuwe regeling oogt op het eerste gezicht eenvoudig, maar blijkt in praktijk
een groot aantal adders onder het gras te bevatten. Een peiling door verzekeraar OHRA
wijst uit dat werkgevers zich nog maar nauwelijks bewust zijn van de verandering van de
wetgeving én van de aanzienlijke risico's die de WIA meebrengt. De verzekeraar
denkt dan ook dat veel werkgevers op onderdelen de komende maanden 'volledig verrast'
worden door het regime van de WIA.
Het simpele uitgangspunt dat in de WIA de mate van arbeidsgeschiktheid telt, blijkt in de
praktische uitwerking echter nogal wat financiële en uitvoeringstechnische haken en
ogen te hebben, waardoor veel werkgevers en werknemers bijzonder onaangenaam verrast
zijn.
Veel werkgevers zijn totaal niet op de hoogte van de enorme inkomensterugval bij
werknemers die vanaf 01-01-04 ziek zijn geworden. Zij stromen direct in de WIA per
januari 2006. Looncompensatie als gevolg van het 'inlooprisico' zullen werkgevers niet
zien zitten, ook al niet in het kader van gemaakte afspraken met sociale partners. Dit
inlooprisico speelt voor de groep werknemers die in de afgelopen twee jaar ziek zijn
geworden. In hun geval kan de WIA slecht uitpakken. Wie op 01-01-2004 ziek is geworden,
komt nu na twee jaar Ziektewet automatisch in de WIA terecht. Deze werknemers hebben
altijd premie betaald voor de WAO, waar ze nu niet terechtkunnen. Ze krijgen deze premies
daarom terugbetaald, hetgeen op het eerste gezicht oogt als 'goed nieuws'. Tegelijkertijd
hebben ze nooit premie betaald voor de WIA, waardoor ze alleen recht hebben op het
basisgedeelte, en niet op de aanvullende verzekeringen. Dat is uiteindelijk toch 'slecht
nieuws'. 'Hier zal een toch al kwetsbare groep te maken krijgen met een forse terugval in
inkomen', onderstreept Hugo Keuzenkamp, directeur Zorg & Inkomen van OHRA. Alleen
voor de groep werknemers die na 01-07-2005 ziek is geworden, hebben de verzekeraars
inmiddels toegezegd de extra premies voor hun rekening te nemen.
'WIA-krater' bij werknemers
Keuzenkamp stelt verder dat werkgevers ook totaal verrast zijn over de grootte van het
inkomensgat dat ontstaat wanneer werknemers méér dan 35% arbeidsongeschikt
worden. 'Deze groep werknemers valt in de WGA. Op basis van een groot aantal parameters,
zoals salaris voor en na arbeidsongeschiktheid, arbeidsverleden, verdiencapaciteit en de
benutting daarvan worden loonaanvulling en vervolguitkering bepaald. Met name als de
werknemer zijn verdiencapaciteit niet voldoende benut, krijgt hij te maken met een zeer
grote terugval in inkomen, zelfs tot onder bijstandsniveau (afhankelijk van partnertoets
en vermogenstoets). Zoals één van de ondervraagde werkgevers in de peiling
uitdrukte: 'We hadden een WAO-gat, maar nu is er een WIA-krater.'
Adviesmodule op internet verschaft direct duidelijkheid
Werkgevers blijken zich echter wel verantwoordelijk te voelen voor een goede voorlichting
aan hun werknemers, dan wel - binnen de mogelijkheden die er zijn - voor reparatie van de
gevolgen, vergelijkbaar met het dichten van het WAO-gat of de excedentenregeling.
Aangezien er echter nog maar weinig inzicht bestaat in de enorme inkomensgevolgen die de
WGA kan meebrengen voor werknemers, blijven initiatieven op dit front vooralsnog uit.
Rekenvoorbeelden inkomensterugval
Volgens Keuzenkamp is het van het grootste belang dat alle partijen - werkgevers,
werknemers, Ondernemingsraad en vakbonden - zo snel mogelijk in kaart brengen wat de
omvang van de 'WIA-krater' is en actie ondernemen om de gevolgen te repareren. Daartoe
heeft de verzekeraar een adviesmodule op internet - www.ohra.nl/zakelijk - geplaatst, die
direct online inzicht geeft in de individuele consequenties van het systeem. Daaruit
blijkt bijvoorbeeld dat een werknemer die Euro 35.000,- verdient en 45% arbeidsongeschikt
wordt na vier jaar nog slechts Euro 10.550,- (30% van zijn inkomen) aan inkomen ontvangt,
indien hij 25% van zijn verdiencapaciteit kan benutten. Iemand die nu Euro 50.000,-
verdient en 45% arbeidsongeschikt wordt, maar slechts 10% van zijn verdiencapaciteit kan
benutten valt na 4 jaar zelfs terug naar 17% van zijn huidige inkomen, te weten Euro
8.487,- '
Extra dilemma's werkgever
Hugo Keuzenkamp voorziet de komende tijd twee heftige dilemma's voor werkgevers.
Allereerst het probleem van werknemers die minder dan 35% arbeidsongeschikt zijn en ten
tweede de mate waarin het UWV in staat is zaken goed uit te voeren.
Hogere reïntegratiekosten
'Het kabinet legt het probleem van arbeidsongeschiktheid tot 35% volledig bij de werkgever
en werknemer neer. 'Zij worden door de wet verplicht zelf te zorgen voor een oplossing.'
Dat wordt volgens Keuzenkamp een heikel dilemma de komende tijd. Zo kent de WGA een
ondergrens van 35% arbeidsongeschiktheid. De onderste twee schalen van de oude WAO
(15-25% en 25-35%) gelden dus niet meer als arbeidsongeschikt. Dat wil zeggen dat
werknemers die voor minder dan 35% arbeidsongeschikt worden gewoon in dienst blijven; de
werkgever wordt geacht voor hen vervangende werkzaamheden binnen de eigen onderneming te
zoeken, eventueel met loonaanpassing. Lukt dat niet, dan moet de werkgever alle moeite
doen de betreffende werknemer ergens anders te herplaatsen.
Volgens Keuzenkamp is de gedachte achter de nieuwe regeling voor gedeeltelijk
arbeidsongeschikten goed, maar beseffen veel werkgevers nog niet dat ze moeten rekenen op
hogere reïntegratiekosten. 'De werkgever heeft, in het verlengde van de Wet
Poortwachter, een reïntegratieplicht en moet er alles aan doen om een
arbeidsongeschikte zo goed mogelijk te reïntegreren, binnen of buiten zijn bedrijf.
Dat brengt zeker hogere kosten mee.'
Uitvoerende rol UWV
In beginsel is de werkgever vrij om te kiezen of en waar hij de WGA verzekert. Hij kan de
WGA verzekeren bij het UWV als publieke verzekeraar, of zogeheten 'eigenrisicodrager'
(ER) worden om dit risico vervolgens bij een private verzekeraar onder te brengen, dan
wel niet te verzekeren. De wetgever heeft echter voor 2006 vastgesteld dat het UWV
vooralsnog de verplichte partner blijft. De uitvoering van de claimbeoordeling blijft
komend jaar dus bij het UWV. Dat geldt ook voor de Poortwachtertoets, de vaststelling van
het dagloon en het opleggen van eventuele sancties. Volgens Keuzenkamp is het nog maar de
vraag of dit besluit in het voordeel van werkgevers zal uitpakken. 'Als we bedenken dat
een belangrijke reden om de huidige WAO af te schaffen het feit was dat het UWV
onvoldoende in staat is gebleken optimaal te reïntegreren, dan vrees ik dat
werkgevers er goed aan doen aanvullende hulp bij marktpartijen te zoeken.'
OHRA heeft aangekondigd de komende maanden te blijven peilen of het inzicht in de
problematiek bij de betrokken partijen groeit. Daarnaast wil de verzekeraar door een
gericht voorlichtingsbeleid werkgevers en werknemers beter wegwijs maken in de WIA
problematiek en daadwerkelijk oplossingen aanreiken. Ter ondersteuning van werkgevers
heeft OHRA een nieuw productpakket ontwikkeld waarmee werkgevers, hun werknemers kunnen
beschermen tegen de grote inkomensterugval als gevolg van de invoering van de WIA.
Voor meer informatie kunt u contact opnemen met:
OHRA, Frank Witte: 020 - 4525225