Speech van de staatssecretaris van VROM bij de Nationale Jeugdraad
over China en energie, Amsterdam op 31 oktober 2005.
Dames en heren, beste studenten,
Waar denk je aan bij China? Of, liever gezegd, waar denk ik aan bij
China? Aan eten met stokjes, aan spugen op straat (al is dat inmiddels
verboden in steden), aan rondlopen met een mondkapje, en aan de
vogelgriep. Maar ook aan een forse economische groei, ontzettend veel
mensen die auto willen rijden, en een enorme energievraag die vanuit
China op komt zetten. Gewoon omdat het welvaartsniveau in China
stijgt. Met sprongen.
Voor al degenen die hier aanwezig zijn, maar niet alle ins en outs
over China weten, hier wat cijfers.
* China heeft het grootste aantal inwoners ter wereld. Meer dan 1
miljard.
* China is de op-een-na-grootste energieverbruiker ter wereld, na de
VS. En let wel, dat is nu zo. Als de groei zo doorgaat, kunnen ze
de VS ook nog wel voorbijstreven...
* De economische groei in China is negen tot tien procent per jaar.
Ter vergelijking: de EU heeft ongeveer twee procent economische
groei per jaar.
* De kolenproductie in China is sinds 2000 verdubbeld van een
gigaton naar bijna twee (1.96). En het verbranden van kolen zorgt
voor een heel grote uitstoot van CO .
* Het percentage emissies van landen afgemeten aan de totale
mondiale emissies van fossiele brandstoffen:
* USA: 25%
* EU-15: 17%
* Rusland: 12%
China 'slechts' 12%, waarvan driekwart komt door kolen (peiljaar
2000)
Hoe ziet het totale energieplaatje in China eruit?
* Kolen: 54%
* Petroleum: 21%
* Aardgas: 2,5%
* Biomassa: 15,5 %
* Water en nucleair: 7 %
Dat betekent een totaal aan fossiele brandstoffen van ruim
zeventig procent. Maar: Een percentage aan biomassa en water van
ongeveer twintig procent. China heeft dus plusminus twintig
procent duurzame energie!
Het RIVM zegt: in 2050 heeft China drie tot vier keer zoveel
emissies als nu.
Gevolgen
* Gevolgen voor China zelf: als gevolg van het gebruik van veel
fossiele brandstoffen ontstaan ook bij-effecten, waardoor de
lucht-, water- en bodemkwaliteit in China achteruit gaan. Meer
SO -, NOx, fijn stof vooral in stedelijke gebieden zorgen er
voor dat de leefbaarheid in stedelijke gebieden nu al een probleem
is en negatieve gezondheid effecten voor de mens geeft. Het is
niet voor niets zo, dat er mensen met mondkapjes rondlopen.
* Gevolgen mondiaal: als gevolg van het grote Chinese
energieverbruik komt er veel CO in de lucht. Dat zorgt weer
voor opwarming van de aarde en andere klimaateffecten.
Oplossingen
Het verminderen van die uitstoot is dus cruciaal! We kunnen China niet
verwijten dat ze energie nodig hebben. Maar we kunnen er wel voor
zorgen dat de nadelige gevolgen van hun verbruik zo gering mogelijk
zijn. Dat heeft ook nog een voordeel: door de uitstoot van CO te
verlagen, los je gelijk ook andere milieuproblemen op. Denk aan de
luchtkwaliteit. Als je CO aanpakt, dalen ook de Nox en
SOx-concentraties.
Oplossingen voor de uitstoot van CO zijn bijvoorbeeld
kolenvergassing, een milieuvriendelijkere manier om energie uit kolen
te halen. En CO -opslag in de grond. CO -opslag is iets nieuws,
waarmee we ook in Nederland experimenteren. China geeft in hun tiende
vijfjarenplan (dat loopt van 2001 tot en met 2005) prioriteit aan de
ontwikkeling van moderne technologieën en aan milieubescherming. Onder
meer door ontzwaveling en de reiniging van uitlaatgassen.
Het is zeer belangrijk en uitermate gewenst dat China meewerkt aan het
oplossen van het mondiale klimaatprobleem. China heeft geen
Kyotodoelstelling, al hebben ze het protocol wel ondertekend. Maar
eigenlijk accepteren ze ook geen harde doelstellingen. Wel willen ze
positieve prikkels. Het is ook zeker toe te juichen dat ze dit jaar
met de VS en India een pact hebben gesloten om de CO -uitstoot terug
te dringen door te investeren in technologische ontwikkelingen.
Rol Europa
De EU wil dat er in de hele wereld een markt voor CO -emissies komt,
zodat er voor CO -uitstoot moet worden betaald. Handel in
CO -emissies, die in Europa succesvol verloopt, is daarvoor een goed
instrument. Handel werkt goedkoop en slim. En uiteindelijk betaalt de
vervuiler...
We willen dat er betaalbare, schone technologie op de markt komt. Die
technologieën zelf zijn er al, maar die moet ook wel op de markt
komen!
Tijdens het EU-voorzitterschap door Engeland is er een
klimaatpartnerschap gesloten tussen de EU en China om in China een
kolencentrale tot stand te brengen die zero-nada-noppes uitstoot. Die
afspraak was mogelijk dankzij een goede samenwerking met het
bedrijfsleven.
Tijdens de Gleneagles-conferentie van de G8 (de belangrijkste acht
industrielanden ter wereld) is er op initiatief van Tony Blair een
actieplan-voor-het-klimaat opgesteld. Doel? Snel technologie verder
ontwikkelen, in samenwerking met snel groeiende economieën, zoals
India en China. Morgen, 1 november, is er ook een conferentie van de
G8 met de twaalf grootste energieverbruikers. Dat zijn allemaal snel
groeiende economieën.
Energie en klimaat in Nederland
Nederland opereert vooral in EU-verband. Ik kan als Hollandse
staatssecretaris natuurlijk niet met het vingertje gaan zwaaien in de
trant van: 'Ik, Pieter van Geel, waarschuw de Chinezen voor het
laatst!'
Ik heb regelmatig rechtstreeks contact met China. Ook mijn ambtenaren
houden direct, en via samenwerkingsverbanden (als de China counsil)
ook contact met China. Daarbij moeten we ook rekening houden met
cultuurverschillen. De West-Europese, en helemaal de Nederlandse,
recht-toe-recht-aan benadering werkt niet bij Chinezen! Voorzichtig
manoeuvreren, beleefdheid en vertrouwen winnen zijn belangrijk om
milieuwinst te kunnen realiseren.
Klimaatbeleid algemeen
Nederland wil internationale klimaatafspraken maken voor de periode na
2012. En daarbij bouwen op ervaringen die we nu hebben, zoals met
CO -emissiehandel. Begin december starten we daarmee in Canada
tijdens de jaarlijkse VN-Klimaattop. We willen het
emissiehandelssysteem graag uitbouwen naar de mondiale CO -markt. We
willen graag investeren in onderzoek naar bestaande en nieuwe
technologieën. Ook moeten we ons in Nederland gewoon aanpassen aan de
klimaatveranderingen die nu al plaatsvinden. Een betere afvoer van
rivierwater regelen, en onze dijken verhogen bijvoorbeeld.
Wat kunnen jongeren doen?
Aan het energieverbruik van China kan zelf ik weinig veranderen. En
jullie ook niet. Maar zoals ik al eerder aangaf, ook in Nederland is
het belangrijk om erop te letten dat we ons energieverbruik
terugschroeven. Ik ben daarvoor regelmatig met de industrie, het
bedrijfsleven en ook de overheid in contact. Toch is ook jullie
bijdrage meer dan een druppel op de gloeiende plaat.
Gedrag is moeilijk te veranderen, toch moeten burgers verstandig
omgaan met energie en elektrische apparaten. Wat kun je doen?
Energiezuinige producten kopen, zoals een LCD-tv in plaats van eentje
met een plasmascherm; of voor groene stroom in je huis kiezen. Dat
kost je niets extra's, maar is wel goed voor het milieu. Vooral jullie
generatie, al klinkt het wat oubollig, zal de effecten van een
groeiende energievraag (van China en andere landen), en ook de toename
van CO -uitstoot merken.
Ik ben hier ook niet zonder reden. Ik vind het van groot belang dat
jullie nu al betrokken zijn bij het klimaat. Daarom vind ik de grote
opkomst hier ook prettig, want dat toont dat jullie nadenken over
problemen die ver van je bed, en verder in de toekomst een
belangrijkere rol gaan spelen. Jongeren kunnen bewindslieden,
bestuurders en burgers blijven uitdagen met klimaatweddenschappen en
educatie. De klimaatweddenschap 'The Bet' was, en is nog steeds, een
groot succes. De klimaatweddenschappen die JongerenMilieuActief (JMA)
in het land afsluit met lokale bestuurder en scholen is een prima
initiatief en zet jongeren en de bestuurders die iets in de melk te
brokkelen hebben, aan tot nadenken. Zelf wil ik volgend jaar nog een
keer meedoen, om revanche te nemen. Want in 2004 heb ik mijn
weddenschap verloren.
Ik heb wat betreft 'The Bet' nog wel een idee. Ik kan me goed
voorstellen dat de Nationale Jongerenraad of JMA zelf ook contact
hebben met Chinese jongeren en met Chinese milieu-activisten. En als
dat nog niet het geval is, wordt het tijd! Is het een idee om jullie
Chinese contactpersonen te stimuleren om in China ook een Bet op te
zetten? In Nederland gaan we telkens uit van de Nederlandse
Kyoto-doelstelling: zes procent besparen is het uitgangspunt. Ik heb
het eens nagevraagd, en in China moeten jongeren en betuurders
makkelijk een besparing van vijf procent kunnen realiseren. Het hoeft
heus niet direct voor de lange termijn, maar een keertje een
weddenschap om mee te beginnen zou leuk zijn. Want het laatste
stereotype (de laatste karikatuur) van mijn lijstje waarmee ik mijn
verhaal begon wil ik jullie niet onthouden: Chinezen houden ook erg
van gokken! Dus vast ook als een milieugokje is...
Dank voor jullie aandacht.
Ministerie van Volkshuisvesting, Ruimtelijke Ordening en Milieubeheer