Nederlands Instituut voor Zorg en Welzijn

Wet maatschappelijke ondersteuning heeft averechts effect op emancipatie

Arbeidsparticipatie vrouwen daalt door groter beroep op mantelzorg

Utrecht, 9 november 2005 De voorgenomen Wet maatschappelijke ondersteuning (Wmo) doet nadrukkelijk een beroep op de eigen verantwoordelijkheid van mensen om voor elkaar te zorgen. Het grote beroep op mantelzorg zal waarschijnlijk een nadelig effect hebben op de arbeidsparticipatie en economische zelfstandigheid van vrouwen. Ook is de verwachting dat de arbeidsverdeling tussen mannen en vrouwen schever zal worden door de Wmo. Dat concludeert het Nederlands Instituut voor Zorg en Welzijn / NIZW in de
Emancipatie-effectraportage die werd uitgevoerd in opdracht van het ministerie van VWS. Doel van deze rapportage is de verwachte effecten van de invoering van de Wmo op de emancipatie van vrouwen in beeld te brengen.

Minder vrouwen met betaald werk
Vrouwen voelen zich eerder dan mannen geroepen om in te gaan op het nadrukkelijke beroep dat de Wmo doet op mantelzorg. Dat blijkt uit de Emanicipatie-effectrapportage van Marjolein Morée, onderzoekster bij het NIZW. Vrouwen zijn vaker dan mannen de eerst aangewezenen om mantelzorg op zich te nemen, omdat zij vaker in deeltijd werken, doorgaans minder verdienen dan mannen, een meer centrale positie innemen in sociale netwerken en van hen meer zorgzaamheid wordt verwacht. Vrouwen lopen daardoor een groter risico dat hun arbeidsparticipatie en economische zelfstandigheid in het geding komen. Dat geldt in het bijzonder voor vrouwen van 55 tot 65 jaar met een gebroken arbeidsverleden, vrouwen die (bijna) fulltime werken, allochtone vrouwen en vrouwen die op het platteland wonen.

Arbeidsverdeling schever
De Emancipatie-effectrapportage voorspelt ook dat de verdeling van arbeid en mantelzorg tussen vrouwen en mannen schever wordt door de invoering van de nieuwe Wmo. Oorzaak hiervan is niet alleen de dalende arbeidsparticipatie van vrouwen. Maar ook gaat van de Wmo geen stimulans uit om de inzet van mannen voor mantelzorg of vrijwilligerswerk in de zorg- en hulpverlening te vergroten. Op dit moment geven vrouwen tweemaal zoveel mantelzorg als mannen en is zeven van de tien vrijwilligers in zorg en hulpverlening vrouw.

Onvoldoende randvoorwaarden
Goede randvoorwaarden om arbeid en mantelzorg te kunnen combineren zijn van groot belang omdat mantelzorgers steeds vaker taakcombineerder zijn. Gemeenten beschikken over weinig instrumenten om de taak van werkende mantelzorgers structureel te verlichten. Zij kunnen werkgevers in hun stad of regio slechts stimuleren tot een mantelzorgvriendelijk personeelsbeleid, maar hebben geen invloed op belangrijke randvoorwaarden zoals flexibele arbeidstijden en langdurend zorgverlof.

Onderzoeksrapport
Het rapport 'Een EER voor de Wmo. Emancipatie-effectrapportage inzake de Wet maatschappelijke ondersteuning' is geschreven door Marjolein Morée. U kunt het rapport downloaden op www.eiz.nl.