ChristenUnie
Achtergronden uitstappen college Middelburg dinsdag 1 november 2005 -
17:00
Door: Evert Heringa
Middelburg is een van de weinige gemeenten in Nederland waar de
ChristenUnie deel uit maakte van de coalitie. Desondanks heeft de
fractie in nauw overleg met het bestuur op 20 september besloten uit
de coalitie en daarmee ook uit het college van Middelburg te stappen.
Vanwege een theater? Dat vraagt om nadere uitleg.
Historie
In de vorige raadsperiode (1998-2002) nam Middelburg het besluit om
een regionaal A-theater te realiseren, samen met de gemeente
Vlissingen en Veere. Dat project paste in het grotere kader van de
kwaliteitsatlas, waarmee Middelburg door een ambitieus programma van
investeringen een kwaliteitssprong wilde maken. Toen de buurgemeenten
afhaakten, nam Middelburg het besluit om zelfstandig een A-theater te
gaan realiseren.
Een jarenlange zoektocht van locaties door de stad volgde. De éne na
de andere locatie werd onderzocht, en viel af vanwege toch weer hogere
kosten dan de vorige, of andere problemen. Uiteraard hield wel
iedereen daar zijn eigen voorkeur voor een locatie aan over.
Aan het eind van de vorige raadsperiode had de toenmalige
oppositiepartij PvdA een voorkeur voor de Punt van Ramsburg, terwijl
een raadsmeerderheid het college (waar de ChristenUnie deel van
uitmaakte) steunde in een voorstel om een voormalige kazerne in de
binnenstad te slopen (de locatie Zuidsingel) en daar een theater te
realiseren. Vooral het CDA hechtte erg aan deze plek.
Collegevorming 2002
Op letterlijk de vooravond van de verkiezingen in 2002 maakte de PvdA
bekend dat zij toch onder voorwaarden zouden kunnen leven met de
locatie Zuidsingel. Na de verkiezingen maakten PvdA en CDA daar
afspraken over in een collegeakkoord. Beiden nodigden een bevriende
partij uit in het college. Dat werden GroenLinks en de ChristenUnie.
Zo ontstond een coalitie van CDA, PvdA, GroenLinks en ChristenUnie. En
voor de tweede maal werd besloten om te bouwen op de Zuidsingel. Een
totaal budget voor een parkeerkelder plus een theater van 33 miljoen.
In de afgelopen jaren heeft de fractie van de ChristenUnie dat besluit
telkens gesteund, regelmatig tot onbegrip van de achterban. Wij vonden
echter dat de coalitieafspraken zwaarder moesten wegen dan onze eigen
voorkeuren.
De calamiteit
In maart 2005 kwam Middelburg landelijk in het nieuws vanwege een
lekke bouwput. Zand spoelde weg van onder de aanpalende huizen,
waarvan een aantal onbewoonbaar werden en andere verzakten. Zonder te
diep op de oorzaken in te gaan kan gesteld worden dat die lekkage
vooral te wijten is aan een onzorgvuldige uitvoering en vermoedelijk
ook aan onzorgvuldig toezicht namens de gemeente. (Terzijde: in
Leeuwarden bleek een door dezelfde aannemer gebouwde bouwput ook te
lekken, maar die is vrij snel gerepareerd.)
Direct is de bouw tijdelijk stilgelegd en zijn onderzoeken gestart
naar hoe het zo gekomen is, en of en zo ja hoe verder gegaan zou
kunnen worden. Verdere schade moest immers voorkomen worden.
De uitkomst van deze onderzoeken was dat de bouwput te repareren zou
zijn door een betonnen bak in de bouwput te plaatsen, maar dat het
theater zelf (ook afgezien van de calamiteit) 4,5 miljoen duurder zou
moeten worden. Dat was reden om ook alternatieve locaties en verbouw
van het oude theater te verkennen.
Uit de onderzoeken bleek echter om te beginnen dat alle alternatieven
nog duurder waren dan doorgaan. Het enige goedkopere alternatief was
verbouw van het oude theater. Maar ook daar was iets bijzonders mee.
Medio augustus werd duidelijk dat de comptabiliteitsvoorschriften ons
parten gingen spelen. Stoppen met de bouw op de Zuidsingel (die reeds
drie jaar bezig was) zou betekenen dat alle tot dan toe gedane
investeringen (en de nog noodzakelijk te maken kosten) direct uit de
lopende rekening afgeschreven zouden moeten worden. Rekening houdend
met een opbrengst van een andere bestemming van de kavel zou het netto
verlies 11 miljoen zijn, wat in een jaar of drie in de begroting
gevonden zou moeten worden. Daarmee viel voor ons ook de optie om het
oude theater te verbouwen af. Op de lange duur was dat wel goedkoper,
maar de consequenties op korte termijn waren onverantwoord: zwaar
schrappen in het voorgenomen beleid, en de weerstandpositie
terugbrengen tot het absolute minimum.
De keuze
Al met al bleek de keuze neer te komen op 3 à 6 miljoen extra voor een
theater op de Zuidsingel (waarvan een groot deel uit andere
financiering te halen zou zijn en de rest in 40 jaar afgeschreven kon
worden) of direct 11 miljoen op tafel leggen om te stoppen. Dat was de
situatie begin augustus 2005. Onder die omstandigheden was er naar
onze mening (en die van CDA en GroenLinks) maar één zinnig besluit
mogelijk: toch maar doorgaan.
De politieke crisis
De PvdA (wethouder plus fractievoorzitter) bestreden in een
coalitieoverleg de juistheid van de cijfers van de CDA-wethouder
financiën en maakten een voorkeur voor hun oude liefde, lokatie De
Punt bekent. Afgesproken werd om na vier dagen verder te praten, maar
tussendoor trad de PvdA naar buiten met een persbericht met hun
standpunt. De argumentatie was dat de Zuidsingel te duur werd. Dat De
Punt nog een aantal miljoenen duurder was, klopte volgens de PvdA
niet. Verder werd verwezen naar een enquête waarin een groot deel van
de bevolking aangaf de Zuidsingel niet de goede plaats voor een
theater te vinden. Een enquête van enkele maanden eerder gaf datzelfde
beeld, maar toen bleek daarnaast dat als stoppen een groot financieel
verlies zou betekenen, driekwart van Middelburg toch wilde doorbouwen.
In de laatste enquête was die vraag niet gesteld.
Het volgende coalitieoverleg werd afgezegd door het CDA, omdat de PvdA
immers al een standpunt bepaald had buiten de coalitie om. In de twee
weken tot aan de raadsvergadering van 5 september heeft de PvdA haar
standpunt eerst genuanceerd tot stoppen op de Zuidsingel, meermalen de
juistheid van gegevens van de wethouder financiën in twijfel
getrokken, vervolgens een nieuwe financiële onderbouwing voor De Punt
(met aantoonbaar misleidende rekenmodellen) in de pers gebracht en
weer afgezwakt tot stoppen op de huidige bouwlocatie.
Op 5 september besloot de raad te stoppen met de realisatie van een
theater aan de Zuidsingel, maar nog geen besluit te nemen over een
andere locatie. De aanzet daartoe werd gegeven door een amendement van
PvdA, PPM (een lokale partij) en de SGP. Samen met twee
éénmansfracties leverde dat een meerderheid van 15 tegen 14 stemmen
op. CDA, GL, VVD en ChristenUnie wilden doorgaan.
Ruim een week later, op 13 september, besloot de fractie van
GroenLinks toch uit de coalitie te stappen. De argumenten waren een
verlies van 11 miljoen, 3 jaar werk weg, geen reëel uitzicht op alsnog
een theater en een vrijwel onuitvoerbare opdracht voor hun wethouder.
Op dat moment had het resterende deel van de coalitie inclusief de
ChristenUnie nog net een meerderheid. ChristenUnie en CDA hebben s
middags gezamenlijk aan de pers kenbaar gemaakt dat zij de PvdA
verantwoordelijk houden voor de situatie.
Op 13 september s avonds hebben de fractie, de wethouder en het
bestuur van de ChristenUnie overlegt over de ontstane situatie.
Unaniem werd besloten dat wij niet meer wilden samenwerken met een
partij die 11 miljoen opoffert voor een partijpolitieke fictie.Voor
ons was volstrekt helder dat er geen inhoudelijke argumentatie achter
de PvdA-standpunten zat, maar alleen de opening van de
verkiezingscampagnes van 2006. Derhalve hebben wij de PvdA gemeld dat
wij het vertrouwen in de PvdA-wethouder opzegden en aangegeven dat wij
niet meer samen met de PvdA in een coalitie wilden zitten.
Dat was aanleiding tot het uitschrijven van een extra
raadsvergadering, waarin de ChristenUnie heeft aangegeven zich terug
te trekken uit de coalitie. Het CDA zag geen andere mogelijkheid dan
doorgaan met de PvdA.
Wij hebben daarbij telkens aangegeven dat het ons niet gaat om een
A-theater. De financiële aspecten (namelijk dat je miljoenen weggooit
als je halverwege de bouw plotseling besluit te stoppen) waren voor
ons doorslaggevend. Ook in de periode daarna hebben wij aangegeven nog
steeds bereid te zijn om bestuurlijke verantwoordelijkheid te dragen,
onder de voorwaarde dat dit vanuit financieel opzicht ontoelaatbare
besluit werd teruggedraaid. Zelfs een van de ambtenaren liet zich
ontvallen dat hij nog nooit zulk slecht financieel beleid had gezien.
Na 20 september
Wij hebben de indruk dat de problemen nog niet voorbij zijn. Inmiddels
ligt er een nieuw collegeakkoord voor de 5 maanden tot aan de
verkiezingen. CDA en PvdA spreken daarin af om alleen het theaterdeel
niet door te laten gaan en daar ruim 8 miljoen af te boeken, maar de
parkeergarage (waar het allemaal om ging) toch gewoon af te bouwen.
Gebeurt dat niet, dat moet er wellicht nog 6,3 miljoen afgeboekt
worden.
Er zou alsnog een nieuw A-theater gerealiseerd moeten worden op de
plaats van het huidige theater (wat volgens de rapporten in augustus
helemaal geen optie was, onder meer vanwege te weinig ruimte op de
kavel en te weinig parkeerplaatsen). Maar hemelsbreed ligt het huidige
theater maar 500 meter van de bouwput aan de Zuidsingel af, dus als
die parkeergarage toch nog gebouwd wordt, is dat best aan te lopen.
Het is natuurlijk helemaal niet meer uit te leggen dat Middelburg er
dan 8 miljoen voor over heeft om dat nieuwe theater niet gewoon op die
parkeerkelder te zetten. Maar ja, wat is gezichtverlies waard aan
gemeenschapsgeld?
De SGP was graag bereid dit nieuwe college met dit programma aan een
meerderheid te helpen, met de kanttekening dat de SGP-fractie tegen
het nieuwe theater op de huidige locatie mag stemmen.
Naar onze inschatting zal blijken dat het nu nog resterende budget
onvoldoende zal zijn voor de (nog volstrekt niet serieus onderzochte)
optie van een nieuw theater op de plaats van het huidige theater. Na
de verkiezingen zijn er twee mogelijkheden: of de hele zaak wordt toch
weer teruggedraaid zodat en parkeerkelder en theater op de Zuidsingel
worden gebouwd, of er zal een lang theaterloos tijdperk ontstaan.
Evert Heringa is lid van de fractie van de ChristenUnie in Middelburg
---