Gemeente Ferwerderadiel

Hoe besteden we ons geld?

Behandeling begroting 2006: u bent welkom!!

Voor alles wat de gemeente doet is geld nodig. Waarvoor en hoeveel geld beschikbaar wordt gesteld, wordt vastgelegd in de begroting. Door aan bepaalde zaken meer of minder geld beschikbaar te stellen kan de gemeenteraad aangeven wat hij belangrijk vindt. Het vaststel- len van de begroting is daarom een belangrijk sturingsinstrument voor de gemeenteraad.

Eén van de gevolgen van de invoering van het dualisme is dat de gemeenteraad een nieuw soort begroting moet vaststellen, de zogenaamde programmabegroting. De bedoeling van de nieuwe programmabegroting is dat de gemeenteraad meer op hoofdlijnen aangeeft wat er moet gebeuren, dat duidelijk wordt welke effecten en resultaten de gemeenteraad wil berei- ken en hoeveel geld daarvoor beschikbaar wordt gesteld. Met de vastgestelde begroting als leidraad kan het college van burgemeester en wethouders in 2006 aan de slag om met voor- stellen te komen hoe een en ander kan worden uitgevoerd. De programmabegroting onder- steunt de kaderstellende en controlerende taak van de raad.

De begroting bestaat uit de volgende programma's: Bestuur, Veiligheid, Verkeer en openba- re ruimte, Lokale economie, Onderwijs, Cultuur, recreatie en sport, Werk en inkomen, Wel- zijn en zorg, Milieu en Bouwen aan ruimte.

De door burgemeester en wethouders opgestelde ontwerpbegroting 2006 zal worden be- handeld in de raadsvergadering van donderdag 3 november a.s.. De vergadering begint om 16.00 uur en zal om circa 18.00 uur worden onderbroken door een pauze. De vergadering is openbaar.

De gang van zaken tijdens de begrotingsvergadering is in het kort als volgt. Eerst geven de zes politieke fracties een algemene, korte reactie op de ontwerpbegroting en het daarin opgenomen beleid. Vervolgens geeft het college een reactie daarop, waarna eventueel een debat volgt. De programmabegroting zal vervolgens per programma en per portefeuillehouder worden behandeld.
Iedere fractie krijgt daarbij in de eerste termijn maximaal 2 à 3 minuten om op het aan de or- de gestelde programma te reageren, of op elkaar te reageren. De vergadering zal om circa 18.00 uur worden onderbroken voor een maaltijd. Na de behandeling per programma zal het college een eindreactie geven. Tenslotte zal de raad een beslissing moeten nemen over de vast te stellen programmabegro- ting 2006.

U bent bij deze begrotingsvergadering van harte welkom. Natuurlijk kunt u ook gebruik ma- ken van de gelegenheid om tijdens deze vergadering over de begroting in te spreken. Indien u hiervan gebruik wenst te maken, kunt u dat wel van tevoren bij de raadsgriffier, de heer Corsèl, melden.
De volledige agenda voor de begrotingsvergadering treft u hieronder aan.

Wurklist riedsgearkomste, tongersdei 3 novimber 2005 om 16.00 oere, yn it gemeentehûs yn Ferwert.


1. Iepenjen.

2. Sprekrjocht boargers.

3. Fêststellen fan `e wurklist.

4. Algemiene, koarte reaksjes de fraksje op `e programbegrutting.


5. Reaksje fan it kolleezje dêrop, wêrnei `t eventueel in debat folget.


6. Gelegenheid ta it yntsjinjen fan moasjes, inisjatyfútstellen ensfh.


7. Skriftlik beänderjen fan `e fragen (binne der noch fragen oer it beänderjen troch it kolleezje?)


8. Behanneljen programbegrutting it program de portefúljehâlder.
9. Skoft.

10. Fuortsetten behanneling programbegrutting it program de portefúljehâlder.
11. Einreaksje kolleezje.

12. a. Stimming oer eventuele amendeminten. b. Fêststellen begrutting 2006 mei tabehearren. c. Stimming oer eventuele moasjes.


13. Omfreegjen.

14. Sluten.

De riedsstikken lizze alle dagen op besjen yn `e fraksjekeamer fan it gemeente- hûs.

De riedsstikken kinne moarns ynsjoen wurde fan 8.00 ­ 12.00 oere en woansdeitemiddeis fan 13.00 ­18.00 oere.

GOED VENTILEREN IS 24 UUR PER DAG VENTILEREN

Over ventileren in huis bestaan nogal wat misverstanden. Veel mensen denken dat een tijdje het raam openzetten voldoende is. Dat is niet zo. Na een half uurtje is de frisse lucht namelijk verdwenen en hopen vocht en bepaalde stoffen zich weer in de woning op. En dat kan leiden tot klachten zoals hoofdpijn, geïrriteerde luchtwegen, astma en allergische reacties. Beter is het om te zorgen voor een constante ventilatie. Net als wijzelf moet ook een huis de hele dag ademhalen. Dus: goed ventileren is 24 uur per dag ventileren.

Hoe vers is de lucht in uw woning?

We staan er vaak niet bij stil. Maar een huis is als een lichaam; het moet ademen. An- ders beslaan de ramen, ontstaan vochtplekken en laat verf los. Dat is niet alleen slecht voor uw huis maar ook voor uw gezondheid en energierekening. Daarom: kijk uw huis er eens op na. Zorg altijd voor open en schone ventilatieroosters. Of anders; een open (klap)raam, zeker in de woon- en slaapkamer. Een gezond huis vraagt om 24 uur per dag ventileren.

In Nederland heeft ruim 1 op de 6 woningen te weinig ventilatie. In bijna 1 op de 5 huizen zit- ten vochtplekken en schimmels op de muur en het plafond. 4 op de 5 woningen heeft een schadelijke concentratie huisstofmijt. Deze cijfers liegen er niet om. De gezondheidsschade van deze schimmels en huisstofmijt kan aanzienlijk zijn. Zo neemt bij kinderen de kans op astmaklachten in vochtige woningen toe met een factor 1,5 ­ 3,5. Bij volwassenen ligt dit iets lager. Andere klachten kunnen zijn: allergieën, hoesten, benauwd- heid, chronische verkoudheid of hoofdpijn.
Daarom voert het ministerie van VROM een meerjarige campagne over wat goed ventileren is.

Goed ventileren is 24 uur per dag ventileren
Dagelijks vervuilen we de lucht in ons huis met koken, douchen en stoken. Als we te weinig

ventileren blijven vocht en chemische stoffen in huis hangen. Veel mensen denken dat een tijdje het raam open zetten voldoende is. Maar dit blijkt niet het geval. Het effect van 3 tot 4 uur luchten is na een half uur weg; dan is de kwaliteit van de binnen- lucht in huis weer net zo als voor het luchten.

Tips voor goed ventileren zijn:

· Houd ventilatieroosters en ­schuiven boven de ramen altijd open. Is het buiten koud, sluit ze dan maximaal voor de helft. Maak de roosters eens per jaar schoon met de stofzuiger, zowel aan de binnen- als buitenkant;
· Heeft u geen ventilatieroosters? Zet dan altijd het klapraam of een ander raampje open (met anti-inbraakstang of slot). Zeker in de woon- en slaapkamer;
· Laat de afzuigkap na het koken nog een kwartiertje aanstaan. Zo kan het overtollige vocht naar buiten. Reinig de afzuigkap regelmatig. De metalen filters kunnen met een sopje schoongemaakt worden. Kunststoffilters moeten na enige tijd vervangen wor- den, anders daalt de capaciteit van de luchtafvoer;
· Zet na het douchen het raam een half uur open om te luchten en/ of zet de ventilator aan;

· Vervang regelmatig stofzuigerzakken en het filter in de stofzuiger;
· Controleer of de ventilatieroosters in de gevel ­ aan de voor- en achterkant van het huis ­ nog open zijn. Deze zorgen ervoor dat de kruipruimte en spouwmuren droog blijven;

· Als er in huis gerookt wordt, zorg dan voor extra ventilatie. Bijvoorbeeld door ventila- tieroosters verder open te zetten of (extra) ramen te openen.

Meer informatie

· Zie het dossier ventilatie op de website van het ministerie van VROM met ondere an- dere veelgestelde vragen en downloadable publicaties: www.vrom.nl/ventilatie
· Neem contact op met de Postbus 51 informatielijn, telefoon: 0800 ­ 8051 (gratis)
· Kijk hoe gezond u woont en doe de test op www.vrom.nl/woonikwelgezond?

Bedrijven Contact Dagen 2006
Ook in 2006 worden er in het FEC in Leeuwarden weer de Bedrijvencontact dagen georgani- seerd. Alweer twee achtereenvolgende jaren wordt daar een plein ingericht door onderne- mers van de gemeente Ferwerderadiel, in samenwerking met de gemeente. Ook voor 2006 willen wij graag weer een plein inrichten. Als u zich, als ondernemer, tijdens deze dagen wil presenteren en onderscheiden, is dit een prima gelegenheid. Naast het opbouwen van naamsbekendheid, het opdoen van nieuwe en het onderhouden van bestaande relaties, zet- ten we gezamenlijk de gemeente Ferwerderadiel weer wat beter op de kaart. Wilt ook u hier- van profiteren, meldt u zich dan aan.

Op 19 oktober is een informatieavond gehouden in het gemeentehuis. Heeft u deze gemist en heeft u toch interesse? Voor startende ondernemers bestaat de mogelijk- heid om tegen gereduceerd tarief deel te nemen. Meer weten over de mogelijkheden?

Voor inlichtingen en/of inschrijving kunt u contact opnemen met de bedrijvencontactfunctio- naris van de gemeente, de heer Bas de Boer, 0518-418857, b.de.boer@ferwerderadiel.nl

Bevolkingsonderzoek baarmoederhalskanker
Elk jaar wordt in Nederland bij ongeveer 700 vrouwen baarmoederhalskanker vastgesteld. Baarmoederhalskanker komt voor bij vrouwen van alle leeftijden, maar het meest bij vrouwen van 30 t/m 60 jaar. Daarom wordt voor vrouwen van deze leeftijdsgroep het bevolkingson- derzoek georganiseerd.

Wie worden uitgenodigd?
Alle vrouwen van 30 t/m 60 jaar ontvangen eenmaal in de vijf jaar een uitnodiging van GGD Fryslân voor deelname aan het bevolkingsonderzoek baarmoederhalskanker. Dit onderzoek is van belang om baarmoederhalskanker in een zo vroeg mogelijk stadium op te sporen. Vroege ontdekking vergroot de kans op genezing aanzienlijk. De persoonsgegevens voor de uitnodiging zijn afkomstig van de Gemeentelijke Basis Admi- nistratie (GBA). Zodra een vrouw zich inschrijft in een gemeente, worden de persoonsgege- vens in deze administratie opgenomen. GGD Fryslân heeft toestemming om deze gegevens te gebruiken voor de uitnodiging.

Onderzoek
Het onderzoek gebeurt door middel van het zogenaamde uitstrijkje. Dit wordt gemaakt door uw huisarts of de assistente. De uitslag van het uitstrijkje is een momentopname. Het is geen garantie dat alles tot het volgende uitstrijkje in orde zal blijven. Ga daarom altijd naar uw huisarts als u tussendoor klachten krijgt.
Het laten maken van een uitstrijkje voor het bevolkingsonderzoek baarmoederhalskanker is voor alle uitgenodigde vrouwen gratis. U moet dan wel het laboratoriumformulier, dat u is toegezonden, meenemen naar uw huisarts.

Planning
De komende weken (24 oktober t/m 2 december 2005) krijgen vrouwen geboren in 1960 een brief van GGD Fryslân, waarin zij worden uitgenodigd mee te doen aan het bevolkings- onderzoek naar baarmoederhalskanker.
Ontvangt u deze weken géén uitnodiging, dan kunt u contact opnemen met onderstaand te- lefoonnummer.
In de afgelopen maand (september) hebben vrouwen geboren in 1965 een brief ontvangen om deel te nemen aan het bevolkingsonderzoek. Hebt u daar nog geen gehoor aan gege- ven, dan kunt u alsnog naar uw huisarts gaan om een uitstrijkje te laten maken in het kader van het bevolkingsonderzoek.
Neemt u dan wel de uitnodigingsbrief mee. Als u deze brief niet meer hebt, kunt u contact opnemen met onderstaand telefoonnummer.

Informatie
Voor meer informatie kunt u bellen met de informatielijn bevolkingsonderzoek van GGD Frys- lân: 058-233 43 64 (werkdagen van 9.00 -10.00 uur) Zie ook de website van GGD Fryslân: www.ggdfryslan.nl

Burgerlijke stand

GEMEENTE FERWERDERADIEL

OPGAVE GEBOORTEN

periode 20 september t/m 17 oktober 2005

voornam(en) kind z/v of voorletter(s) en voorletter(s) en woonplaats d/v achternaam vader achternaam moeder

Samuel Jenze Jan z/v S.van der Schaaf A.M.van der Meulen Hallum

Johannes-Aan z/v S.de Vries H.Borger Marrum

Rosa Ella d/v M.K.D.de Bree C.Kooi Marrum

Ente z/v S.Velstra E.C.Ronda Blije

GEMEENTE FERWERDERADIEL

OPGAVE OVERLIJDEN

periode 20 september t/m 17 oktober 2005

voorletter(s) en geslacht leef- w/v of achternaam (overleden) laatste geslachtsnaam m/v tijd e/v echtgeno(o)t(e) woonplaats

B.van der Ploeg v 58 e/v J.Hofman Hallum

J.Tabak m 82 e/v S.Kingma Ferwert

B.van der Heide v 72 e/v E.van der Werk Burdaard

GEMEENTE FERWERDERADIEL

OPGAVE HUWELIJKEN/ PARTNERSCHAPSREGISTRATIE

periode 20 september t/m 17 oktober 2005

voorletter(s) en woonplaats man voorletter(s) en woonplaats vrouw achternaam man achternaam vrouw

G.J.Bouma Ferwert N.Venema Veenwouden

Ondernemersavond "De toekomst van Ferwerderadiel ­ gaan we onze eigen energie verbouwen?"
In de vorige editie van Sawn Stjerren Nijs werd uitgebreid aandacht geschonken aan kool- zaad als grondstof voor alternatieve brandstof: biodiesel en pure plantaardige olie (PPO). Om de mogelijkheden van duurzame energie in deze gemeente te verkennen, organiseert de Adviesgroep Economische Zaken op 9 november a.s. een ondernemersavond "De toekomst van Ferwerderadiel ­ gaan we onze eigen energie verbouwen?". Medewerking wordt ver- leend door de heren Aberson en Wiersma, beide deskundig op het gebied van alternatieve brandstof. Zo is Aberson mede-aandeelhouder en ontwikkelaar van de eerste productiefacili- teit voor biobrandstoffen in Nederland.

Ondernemers en agrariërs in de gemeente Ferwerderadiel hebben van de gemeente een uitnodigingsbrief ontvangen voor deze avond.
Wilt u hierbij ook aanwezig zijn? Wees er dan snel bij, want er zijn nog maar enkele plaatsen beschikbaar! Neem contact op met de bedrijvencontactfunctionaris van de gemeente, de heer Bas de Boer, telefoon (0518) 41 88 57 of stuur een e-mail naar b.de.boer@ferwerderadiel.nl. De kosten voor deelname ­ inclusief een koud/warm buffet - bedragen 28,50,- . Reageer snel, want dit bedrag moet voor 1 november a.s.. bij ons bin- nen zijn. Pas daarna worden de toegangskaarten toegestuurd.

Wilt u meer weten over koolzaadolie en biodiesel? Kijk dan eens op de zeer informatieve website van de heer Aberson: www.solaroilsystems.nl

Reageer snel! Er is slechts plaats voor 130 personen!

Ongewenste lozingen op de riolering en verstopping van rioolpompen

Het komt steeds vaker voor dat rioolpompen verstopt raken door ongewenste lozingen op de riolering.
De pompen zijn uitgevoerd met een vuilversnijdende installatie. Hiermee wordt licht te ver- snijden afval als wc papier en keukenrolpapier moeiteloos verwerkt. Taai materiaal zoals wegwerp-schoonmaakdoeken (Swiffer), vaatdoeken, maandverband, ondergoed etc. kan niet worden versneden. Door deze materialen raken de pompen verstopt en stagneert de afvoer van rioolwater. De verstoppingen komen meestal voor na werktijd en in de weekeinden na de dagelijkse en wekelijkse schoonmaakwerkzaamheden. Het oplossen is kostbaar en tijdrovend.
U wordt daarom dringend verzocht om de bovengenoemde vaste stoffen niet te lozen op de riolering (niet doorspoelen via de wc)

MINI-SYMPOSIUM: VRIJWILLIGERS IN DE SPORT
Hoe vinden en behouden wij vrijwilligers voor onze vereniging?

Op maandag 31 oktober aanstaande organiseert GO-4 Sport, het gezamenlijk stimulerings- project voor de breedtesport van de gemeenten het Bildt, Ferwerderadiel, Menaldumadeel en Leeuwarderadeel, een mini symposium `Vrijwilligers in de sport' in het dorpshuis `de We- me' in Menaldum.

Het intergemeentelijk breedtesportproject GO-4 Sport wil de sportverenigingen optimaal on- dersteunen. Bij de start van het project is een enquête gehouden onder de sportverenigingen waarin vragen op het gebied van ondersteuning werden gesteld. Eén van de grote knelpun- ten was het gebrek aan voldoende vrijwilligers..
Om aan deze vraag tegemoet te komen organiseert GO-4 Sport op 31 oktober aanstaande een tweetal workshops namelijk `Werven van vrijwilligers' en `Behouden van vrijwilligers'. Er wordt gebruikt gemaakt van interactieve werkvormen, zodat men van ervaringen uitgewis- seld kunnen worden en er vragen gesteld kunnen worden. De avond zal worden geleid door Peter van Diermen van de Nederlandse Christelijke Sport Unie.

De avond start om 19.30 uur en duurt tot maximaal 22:30 uur. U bent vanaf 19.00 uur van harte welkom in `de Weme', Mieddyk 3 te Menaldum. U kunt uw belangstelling kenbaar ma- ken bij Remco den Dulk, telefoon 058 - 257 66 47 of e-mail go4sport@leeuwarderadeel.nl. Er zijn geen kosten aan de bijeenkomst verbonden.

Bezoek delegatie uit Nowe Miasto (Polen) aan de gemeente Ferwerderadiel

Sinds eind 1992 bestaat er een samenwerkingsverband tussen Ferwerderadiel en de Poolse gemeente Nowe Miasto.
Er vinden jaarlijks uitwisselingen plaats, op zowel bestuurlijk, als cultureel, sportief, agrarisch of maatschappelijk gebied.
Woensdagavond 26 oktober a.s. zal de gemeente Ferwerderadiel weer een bestuurlijke delegatie uit Nowe Miasto ontvangen. Het gezelschap vertrekt op zaterdagochtend 29 oktober weer naar Polen.

Op donderdag 27 oktober mag een bezoek aan het recreatiecentrum van Visbeek, bekend om de Seedykstertoer, niet ontbreken. De heer Ferwerda van It Fryske Gea zal daar iets ver- tellen over het unieke Waddengebied. Daarnaast staan een bezoek aan Wifo Anema te Fer- wert, het bekende Elfstedenbruggetje in Bartlehiem en een diner in het Chinese restaurant te Marrum op het programma.
's Avonds is er een bijeenkomst met de gemeenteraad van Ferwerderadiel in de raadzaal van het gemeentehuis, waarbij aan de hand van een inleiding van een deskundige van SNN gesproken wordt over de mogelijkheden voor Nowe Miasto / de regio, nu Polen tot de Euro- pese Unie is toegetreden. Daarna wordt met de Poolse bestuurders gesproken over hoe de komende jaren verder inhoud gegeven kan worden aan deze vriendschapsband.

Ook op vrijdag 28 oktober staan weer diverse activiteiten op het programma. Zo wordt er een bezoek gebracht aan de nieuwe basisschool in Reitsum. Na een lunch in het dorpshuis te Reitsum verlaat men onze gemeente voor een stadswandeling in het oude Leeuwarden, on- der leiding van een gids. 's Avonds keert het gezelschap weer terug in Ferwerderadiel voor een buffet in It Posthús te Burdaard. Het buffet wordt muzikaal opgeluisterd door muziek- groep La Strada uit Blije.

Wilt u meer weten over de Poolse gemeente Nowe Miasto? Kijk dan eens op hun web- site: www.gmina-nowe-miasto.nl

Scheiden gft-afval is nuttig
Huishoudens, bedrijven en (overheids)instellingen: allemaal produceren ze in zekere mate groente-, fruit- en tuinafval. Bijna de helft van huishoudelijk afval bestaat uit groente-, fruit- en tuinafval. Een grote hoeveelheid dus. Wat gebeurt ermee? Wat is gft-afval?
U houdt hopelijk thuis ook uw gft-afval apart: al het (organisch) afval van groente, fruit, ge- kookt keukenafval, etensresten en het kleinschalige afval afkomstig van de tuin. Veel bedrij- ven en instellingen doen dat ook. Groenafval is afval dat vrijkomt bij het onderhoud van tui- nen en perken in en rondom een bedrijfsgebouw. Het betreft hier met name het wat groot- schaliger houtafval, zoals takken en boomstronken. Voor groenafval geldt dat dit met name vrijkomt bij - en afgevoerd wordt door - hoveniersbedrijven. Wel of niet scheiden?
De laatste tijd vinden regelmatig discussies plaats over het nut van de gescheiden inzame- ling van gft-afval. Het blijkt dat vaak gedacht wordt dat de gescheiden inzameling van afval geen zin heeft, omdat het 'op de grote bult gesmeten wordt'. Sommige burgers denken ook dat het ingezamelde gft-afval en restafval in de inzamelwagen bij elkaar komen. Dat laatste

hebben ze zelf gezien: de inhoud van de groene en de grijze bak komt in dezelfde auto en dus bij elkaar.
Om met dat laatste te beginnen: Omrin zamelt gft- en restafval soms inderdaad tegelijkertijd in, maar het afval komt in de auto niet bij elkaar!. Dit gebeurt met een gescheiden comparti- mentenwagen, een voertuig dat een compartiment voor gft-afval en voor restafval heeft. Of de belader bepaalt in welk compartiment de (mini)container wordt geleegd of de container bevat een chip en de auto is voorzien van een herkenningssysteem. De auto 'ziet' dan welk type afval in die container zit en zorgt dat het in het goede compartiment terecht komt. Gft-afval scheiden is nuttig!
Het nut van die aparte inzameling is een geheel ander verhaal. Door het gft-afval te scheiden van ander afval, hoeft minder afval verbrand of gestort te worden (en dat is minder belastend voor het milieu). Van puur gft-afval kan namelijk compost gemaakt worden. Goede, schone en bruikbare compost krijg je alleen als het gft-afval niet vermengd is met ander afval. Liggen er andere producten op dezelfde hoop, dan raakt het gft-afval vervuild. Van de ongeveer 600.000 ton compost die in de 25 Nederlandse composteerinstallaties ge- produceerd wordt, gaat ruim de helft naar de land- en tuinbouw. Daar wordt het gebruikt als meststof en bodemverbeteraar. Ook wordt gft-compost gebruikt als potgrond, wat het afgra- ven van veen in Oost-Europa en Ierland beperkt. Een klein deel van de geproduceerde com- post gaat naar de groensector (parken en sportvelden) en naar particulieren. Ook wordt compost naar België en Duitsland geëxporteerd.
De milieuvoordelen zijn duidelijk. Daarnaast bestaat nog een voor velen doorslaggevender aspect. De aparte inzameling van gft-afval bespaart geld. De verwerking van gft-afval tot compost is zo'n 30% goedkoper dan de verwerking van rest- of bedrijfsafval. Alleen al dat laatste is een belangrijke reden om het gft-afval niet op een 'grote bult' te gooien. Wat moet in de groene container?
Raadpleeg uw afvalkalender of de gemeentegids (pagina 36). Bij twijfel kunt u bellen met Omrin of met de gemeente.

Advies- en steunpunt Huiselijk Geweld
Helaas zijn veel volwassenen en kinderen slachtoffer van huiselijk geweld. Over een maand wordt in Fryslân een vragenlijst van de GGD verspreid. De uitkomst zal een beeld geven van de aard en de omvang van huiselijk geweld in onze provincie. Er wordt momenteel hard gewerkt om het nieuwe Advies- en Steunpunt Huiselijk Geweld in november 2005 te kunnen openen aan de Curacaostraat 2-1 te Leeuwarden. Het Advies- en Steunpunt Huiselijk Geweld is een telefonische hulpdienst voor alle Friese burgers met vragen over huiselijk geweld. Zowel slachtoffers, daders, omstanders als pro- fessionals kunnen hier een beroep op doen. Zij zijn 24 uur per dag bereikbaar. Het advies- en steunpunt kan doorverwijzen naar de bestaande hulpverleningsstructuren in de eigen re- gio (algemeen maatschappelijk werk, sociale teams of signaalteams of het project eerste hulp bij huiselijk geweld). Er wordt op alle fronten overlegd om tot een goede afstemming te komen.

Eind november 2005 gaat een speciale website de lucht in: www.huiselijkgeweldfryslan.nl

Verkeersbesluit
Burgemeester en wethouders van Ferwerderadiel maken bekend dat er een verkeersbesluit is genomen omtrent het hieronder vermelde;

Het wijzigen van het parkeerverbod dat geldt voor De Singel in Hallum. Het parkeerverbod gaat gelden voor de andere zijde van de weg.

Aldus besloten op 05-08-2005

Het verkeersbesluit ligt gedurende 6 weken ter inzage te op het gemeentehuis.

Belanghebbenden kunnen binnen zes weken na publicatie een gemotiveerd bezwaarschrift indienen tegen bovengenoemde besluiten bij het college van burgemeester en wethouders, Postbus 2, 9172 ZS te Ferwert.

Kennisgevingen
De burgemeester van Ferwerderadiel maakt bekend dat:

aanvragen om bouwvergunningen zijn ontvangen van:

- Doarpsbelang Hallum voor het plaatsen van een berging en het aanleggen van een voetgangersbrug op het perceel De Singel te Hallum;
- de heer W. de Wijn voor het plaatsen van een berging op het perceel De Skou 4 te Hal- lum;

- de heer R. Bozuwa voor het plaatsen van een dakkapel op de voorgevel op het perceel De Wynacker 1 te Ferwert;

- mevrouw J. de Jong voor het vergroten van een woning op het perceel Doniaweg 19 te Hallum;

- mevrouw S. Themmen-Pool voor het vernieuwen van een bestaande berging op het per- ceel Zeedijk 12 te Ferwert;

- de heer M.R. Themmen voor het plaatsen van een carport op het perceel Zeedijk 12 te Ferwert;

- mts. P. en H.W. Hoogland voor het veranderen van de dakbedekking van een schuur op het perceel Farrewei 39 te Blije;

- de heer O.H. Akkerman voor het plaatsen van een opslagloods op het perceel Hikkaar- derdyk 30 te Jislum;

- Bestuurscommissie Openbaar Onderwijs Ferwerderadiel voor het plaatsen van een ber- ging op het perceel Hegebeintumerdyk 16 te Ferwert.

Rectificatie:
in het SSN van 12 oktober 2005 is abusievelijk vermeld dat een aanvraag om bouwver- gunning is ontvangen van Mts. Schuiling voor het vergroten van een opslagloods op het perceel Westernijtsjerk 27 te Marrum.
Dit moet zijn:
...op het perceel Westernijtsjerk 6A te Marrum.

aanvraag om bouwvergunning 2e fase is ontvangen van:
- de heer H. Vellema voor het oprichten van een woning op het perceel Cannegieterstrjitte 4 te Hallum.

Op 1 november a.s. om 14.00 uur zullen twee leden van de welstandscommissie Hûs en Hiem in het gemeentehuis binnengekomen bouwplannen in een openbare vergadering be- handelen. Gedurende de vergadering wordt een schriftelijk advies aan het college van bur- gemeester en wethouders opgesteld. De indiener van het bouwplan, mogelijk met adviseur, is hierbij welkom. Ook andere belanghebbenden kunnen de vergadering bijwonen. Wilt u meer informatie, dan kunt u contact opnemen met Jan van Asperen, telefoon (0518) 41 88 36, e-mail : j.van.asperen@ferwerderadiel.nl

bouwvergunning is verstrekt:

- op 22 september 2005 aan de heer H. Vellema uit Hallum voor het oprichten van een dienstwoning op het perceel Cannegieterstrjitte 4 te Hallum (eerste fase);
- op 17 oktober 2005 aan de heer S. Post uit Hallum voor het vergroten van de woning De Tsjotter 11 te Hallum;

- op 19 oktober 2005 aan M. den Hertog voor het vernieuwen en vergroten van een ber- ging aan de Miedweg 14 te Marrum;

- op 20 oktober 2005 aan maatschap Wijma voor een 1e fase voor het oprichten van een africhtingshal aan de Hikkaarderdyk 38 te Jislum.

Belanghebbenden kunnen binnen zes weken na verstrekking van de beschikking bezwaar maken bij het college van burgemeester en wethouders.

Vrijstelling
Burgemeester en wethouders van Ferwerderadiel maken bekend dat bij het college verzoe- ken om (bouwvergunning en) vrijstelling van de bestemmingsplan-voorschriften is binnenge- komen van:

- Maatschap Schuiling, Westernijtsjerk 27 te Marrum voor het vergroten van de opslag- loods op het perceel Westernijtsjerk 6A te Marrum.
- de heer C.J. van Norden uit Burdaard voor het deels gebruiken van de woning Ds. R.H. Kuipersstraat 5 te Burdaard voor detailhandel;
- mevrouw Jansma uit Hallum voor het veranderen van een werktuigenberging bij Zuidermiedweg 11 te Hallum in een deel van de woning;
- de heer D. van der Meij uit Ferwert voor het vergroten van de woning Elingawei 20 te Ferwert.
Aangezien ons college voornemens is voor de aanvragen een vrijstelling te verlenen met ge- bruikmaking van de vrijstellingsmogelijkheden op grond van artikel 15 dan wel artikel 19 van de WRO, liggen de aanvragen met ingang van 27 oktober 2005 voor een ieder gedurende zes weken ter inzage op het gemeentehuis.
Tevens is een verzoek om bouwvergunning en vrijstelling van de bestemmingsplanvoor- schriften binnengekomen van:

- Wonen N.W. Friesland uit St. Annaparochie voor het oprichten van een woongebouw aan It Blikkelân 11 te Hallum;
Aangezien deze bouwaanvraag vóór 1 juli 2005 is ontvangen en de procedure dus conform oude wetgeving gevolgd wordt ligt deze aanvraag, eveneens omdat het voornemen bestaat een vrijstelling te verlenen, met ingang van 27 oktober 2005 voor een ieder gedurende vier weken ter inzage op het gemeentehuis.
Gedurende de genoemde termijnen kan een ieder schriftelijk zijn of haar zienswijzen bij ons college kenbaar maken.

Voorbereidingsbesluiten
Het college van B&W van Ferwerderadiel maakt bekend dat de raad op 20 oktober 2005 heeft verklaard dat een herziening van het bestemmingsplan wordt voorbereid voor de per- celen:

- It Blikkelân 11 te Hallum, k.b. HLM05 C 1492/1729/1730 t.b.v. de bouw van een senio- ren-appartementencomplex;

- Gedempte Haven 7 te Hallum, k.b. HLM05 C 2825 t.b.v. het vergroten van een winkel.

Deze besluiten liggen na 26 oktober 2005 voor een ieder ter inzage op het gemeentekantoor te Ferwert. Belanghebbenden kunnen tegen dit besluit binnen zes weken na bekendmaking een bezwaarschrift indienen bij de raad van deze gemeente.

De toekomst van Ferwerderadiel ­ gaan we onze eigen energie verbouwen?

Informatieavond voor ondernemers
De Adviesgroep Economische Zaken (AEZ) van gemeente Ferwerderadiel organi- seert op 9 november a.s. alweer voor de 3e keer een ondernemersavond. "De toe- komst van Ferwerderadiel, gaan we onze eigen energie verbouwen?" is de vraag die deze avond centraal zal staan. Sprekers zijn de heer H. Aberson van Solaroil en me- de-aandeelhouder/ontwikkelaar van de eerste oliemolen in Nederland en de heer G.M. Wiersma, o.a. leverancier van bio-diesel. De gemeente wil op deze avond de mogelijkheden en onmogelijkheden van duurzame energie met ondernemers en agrariërs bespreken; de heren Aberson en Wiersma zorgen daarbij voor goede voor- lichting. Het verbouwen van koolzaad als grondstof voor alternatieve schone brand- stof (biodiesel) komt uitgebreid aan de orde. De AEZ denkt hiermee een belangrijk en actueel onderwerp aan te snijden en daarom vindt u hier alvast een inleiding.

Definitie
Pure plantaardige olie (PPO) is een biobrandstof die dieselolie kan vervangen en le- vert bovendien een bijdrage aan de redactie van CO2-uitstoot, zwavel- en roetemis- sies. PPO wordt gewonnen uit koolzaad en is voor dat doel `koudgeperst' en zorg- vuldig gefilterd. Het productieproces vraagt relatief weinig energie en wil op onze breedtegraden uitstekend groeien.
Het ontbreken van zwaveldeeltjes in PPO voorkomt een verdere toename van zure regen. Het is bovendien snel afbreekbaar, het kan niet exploderen of spontaan ont- vlammen, en het kan zelfs gebruikt worden als bak- en braadolie.

Waarom biobrandstoffen?
De discussie omtrent de inzet van biobrandstoffen is de laatste tijd sterk toegeno- men. De Europese Unie geeft duidelijke beleidskaders aan: het milieu moet zoveel mogelijk worden ontzien met schonere transportbrandstoffen en de productie van energie van eigen bodem. Pure Plantaardige Olie (PPO) wordt als biobrandstof pro- minent genoemd in de Europese richtlijn. In 2003 al verplichtten alle EU-lidstaten zich om per 2005 minstens 2% van de brandstoffen te vermengen met duurzaam geproduceerde brandstoffen als koolzaadolie of ethanol. In 2010 moet het gehalte biobrandstof zijn gestegen tot minimaal 5,75%.
Veel Europese landen werken er momenteel intensief aan om biobrandstoffen aan hun inwoners ter beschikking te stellen; de EU draagt een steentje bij door een alge- hele accijnsvrijstelling voor deze brandstoffen.

Biodiesel in 2006 accijnsvrij bij tankstations
Goed nieuws: automobilisten kunnen vanaf volgend jaar accijnsvrij biodiesel tanken bij benzinestations. Het kabinet trekt 70 miljoen euro uit om het gebruik van bio- brandstoffen te stimuleren. De maatregel werd bekend gemaakt op Prinsjesdag. De accijnsvrijstelling is noodzakelijk om autorijders te overtuigen om deze schonere brandstof te tanken. Een auto die op biodiesel rijdt, stoot minder broeikasgassen als CO2 uit.

Oliemolen Delfzijl
Hein Aberson bindt met koolzaadolie de strijd aan met de dure en voor het milieu schadelijke diesel. Aberson is mede-aandeelhouder en ontwikkelaar van de eerste productiefaciliteit voor biobrandstoffen in Nederland. Het betreft een molen in Delfzijl, waar uit koolzaad plantaardige olie wordt gewonnen. De molen heeft een capaciteit

van 3,5 miljoen liter per jaar, wat voldoende is voor de brandstofvoorziening van 300 vrachtwagens. Agrariërs spelen daarbij een cruciale rol: de koolzaad wordt geleverd door 70 agrariërs die zich hebben verenigd in de Noord-Nederlandse Oliemolen BV. Zij zijn de meerderheidsaandeelhouders van de installaties. In Duitsland staan overigens al bijna 300 decentrale oliemolens die goed zijn voor 150 miljoen liter PPO per jaar.

Al voordat de oliemolen te Delfzijl in juli 2005 geopend werd, reden er al stadsbussen en vrachtwagens op koolzaadolie. In Friesland rijdt een deel van de vuilnis- en veegwagens van Omrin op deze biobrandstof. De voertuigen zijn allen met behulp van Noord-Nederlandse dealers en de technieken van Solaroilsystems aangepast op PPO (Pure Plantaardige Olie).

Werking en effect
Het koolzaad wordt opgeslagen in twaalf silo's. Daar blijft het twee maanden drogen. Vervolgens wordt het gewas in een grote pers "koud geperst". Wat overblijft is olie en `koolzaadkoek'. Het eiwit- en vitaminerijke residu kan prima dienen als vervanger voor soja in veevoer. De olie wordt gefilterd en naar tankstations, particulieren en bedrijven gebracht. De liefhebber kan er zelfs ook een ei in bakken.

En wat levert dat op voor het milieu? Puur plantaardige olie heeft een neutrale CO2 verbranding. De koolzaadplant neemt tijdens de groei evenveel kooldioxide op als er uitgestoten wordt bij verbranding. Het is bijna zwavelvrij en de uitstoot van roetdeel- tjes is minstens 50% lager dan bij diesel. Iedere hectare koolzaad levert de grondstof voor minimaal 1.500 liter brandstof en circa 2.500 kilo hoogwaardig krachtvoer.

De koolzaadplant draagt echter ook bij in het terugdringen van een andere onge- wenste ontwikkeling: de uitstoot van waterdamp en de negatieve invloed daarvan op ons milieu. Minerale olie die miljoenen jaren onder ons aardoppervlak veilig lag op- gesloten, en minstens voor 80% waterstof moleculen bevat, wordt via verbranding in motoren in de vorm van buitengewoon grote hoeveelheden waterdamp vrijgegeven aan de atmosfeer. Ter illustratie: 1 liter fossiele brandstof genereert circa 1 liter water en zo'n 3 kilo CO2. Via condensering komt dit weer terug als regen of sneeuw, maar nu op ons aardoppervlak. De neerslag neemt dus toe, ook in streken waar dit niet gebruikelijk is. Anorganische nutriënten worden uitgespoeld en komen in het opper- vlaktewater terecht. De koolzaadplant neemt bij de groei minstens evenveel water op als er via verbranding in de motor aan de omgevingslucht wordt afgegeven en zorgt zodoende voor terugdringen van dit proces.

Agrarische ontwikkelingen
Door de teelt van koolzaad voor brandstofdoeleinden ontstaan voor agrariërs in Fer- werderadiel nieuwe kansen en mogelijkheden. De agrariër kan nu én leverancier én gebruiker worden van een zelf geteeld produkt met meerdere toepassingen, waarbij ook een redelijk rendement per hectare verwacht kan worden. De door Europa be- oogde ingrijpende wijzigingen in het huidige subsidiestelsel maken van de teelt van koolzaad een interessante optie.

Verbetering grondstructuur
De bloeiende gele koolzaadvelden verrijken het landschap en doorbreken de eento- nigheid van monoculturen zoals gras en maïs. Koolzaad is bovendien een gewas dat bij uitstek geschikt is voor verbetering van de grondstructuur. De lange penwortels

van de koolzaadplant `breken' de grond open, waardoor het regenwater weer toe- gang krijgt tot de dieper gelegen grondlagen. Daar wordt vervolgens het organische leven hersteld door bio-organismen die op zich weer een voedingsbodem zijn voor de insecten- en vogelstand. Voor akkerbouwers, met name op de noordelijke klei- gronden, is de teelt van koolzaad een ideaal wisselgewas, dat goed past bij de teelt van granen.

Maar de koolzaadplant heeft ook veehouders veel te bieden. Waar de bovenste grondlagen vaak `vastgereden' worden door zware landbouwmachines en de gras- zoden moeite hebben renderend te wortelen, vertoont het land in de natte seizoenen grote plassen regenwater, die door de vastgereden oppervlakte niet door de grond kunnen worden opgenomen. Door jaarlijks een aantal hectares koolzaad te telen kan de veehouder zijn gehele grondbestand systematisch verbeteren.

Koolzaadstro: een goede vochtopname!
Het eigen koolzaadstro is uitermate geschikt als stalbedekking omdat de vochtopna- me zeer goed is. De bij de oliepersing vrijkomende eiwitrijke koolzaadkoek kan aan de veehouder teruggeleverd worden als krachtvoer voor zijn veestapel.

Wanneer ook de tractor wordt aangepast aan het gebruik van koolzaadolie, is de cir- kel rond. Want: hij produceert zijn eigen motorbrandstof, zijn eigen krachtvoerbe- standdeel en zijn eigen stro. En profiteert van de aanzienlijk verbeterde bodemstruc- tuur!

Meer informatie
Ondernemers en agrariërs hebben namens de Adviesgroep Economische Zaken een uitnodigingsbrief ontvangen voor de ondernemersavond "De toekomst van Ferwer- deradiel ­ gaan we onze eigen energie verbouwen?". Er kunnen helaas maar 130 genodigden worden ontvangen op de ondernemersavond op 9 november. Hoort u wel bij de doelgroep, maar u heeft geen uitnodiging ontvangen? Neem dan even con- tact op met de bedrijvencontactfunctionaris van de gemeente, de heer Bas de Boer, 0518-418857 of b.de.boer@ferwerderadiel.nl. Reageer snel, want de inschrijving sluit op 1 november a.s.. Wilt u (alvast) meer weten? Kijk dan eens op de zeer informatie- ve website van de heer Aberson: www.solaroilsystems.nl