Het intieme burgerleven
Open universiteit nederland
http://www.ou.nl
Huishouden, huwelijk en gezin in de negentiende eeuw
Het huiselijke en seksuele leven van onze negentiende-eeuwse voorouders was anders dan de
clichés over de Victoriaanse mentaliteit ons doen geloven. Tot deze conclusie komt
Pieter Stokvis in het boek Het intieme burgerleven, dat in het najaar van 2005 verschijnt.
Stokvis laat aan de hand van autobiografische geschriften zien hoe men in deze vervlogen
wereld opgroeide, omging met seksualiteit, een partner koos, een gezin stichtte en een
huishouden inrichtte. Het intieme leven blijkt dan toch niet zo preuts en braaf als vaak
wordt gedacht.
De aanwezigheid van een inwonende dienstbode bijvoorbeeld had zo zijn gevolgen. Ondanks
(of dankzij) het feit dat de dienstvertrekken streng gescheiden waren van de
privévertrekken van de familie. De opvoeding was afgestemd op duidelijk
gemarkeerde levensfasen, zoals de introductie van jonge dochters tot 'de uitgaande
wereld'. Daar kwamen de beschermd opgevoede, jonge dochters in contact met mannen die in
bordelen ervaring hadden opgedaan. En wat te denken van echtgenoten die boven de veertig
probeerden hun liefde enkel een psychische invulling te geven? Lichamelijke onthouding
was de enige manier om nakomertjes te voorkomen. Die 'vergeestelijking' was dan misschien
een teken van echte liefde, maar de verdringing van de geslachtsdrift had ook
schaduwzijden. Kortom: het huiselijke en seksuele leven kon in de praktijk sterk
verschillen van het ingetogen, kuise beeld dat we hebben van de Victoriaanse mentaliteit.
Het boek Het intieme burgerleven, gepubliceerd bij Bert Bakker, ontkracht bestaande
clichés en schept een onthullend beeld van de veranderingen in levensstijl van
onze voorouders sinds 1800. De schrijver, Pieter Stokvis, doceert cultuurwetenschappen
aan de Open Universiteit Nederland. Eerdere werken van hem over hetzelfde thema zijn De
wording van modern Den Haag (1987) en Huiselijk leven in de 20ste eeuw (2002).
Noot voor de redactie (