Uit: GroenLinks Heerlen vanuit de raad 62 9-5, 1-10-2005

Bezuinigingen operatie Drieslag

Aan de raadsvergadering van 20 september ging natuurlijk heel wat vooraf. De voorstellen van B&W waren voor de zomervakantie al aan de gemeenteraad aangeboden. Oorspronkelijk was het de bedoeling om ze in 10 dagen tijd door de raad te jassen, zodat ze gemakkelijk in de begroting 2006 konden worden meegenomen. Daar stak de gemeenteraad een stokje voor (zie ook vanuit de raad 61 7-5).

Vervolgens gebeurden drie zaken. De organisaties waarop de bezuinigingen voorzien waren, meldden zich, de politieke partijen (in een vroeg stadium vooral GroenLinks) maakten tegenvoorstellen en de behandeling in de commissies vond plaats.

Het verzet tegen de bezuinigingen groeide sterk. Dat kwam vooral ook omdat de bezuinigingen slecht onderbouwd waren. Niemand kende de gevolgen. B&W hadden amper een inschatting gemaakt van de verminderde dienstverlening of van de getroffen burgers. Vooral de professionele organisaties gaven duidelijk aan dat de bezuinigingen vele goede activiteiten onmogelijk zouden maken en dat vooral de hulpbehoevende mensen hier de dupe van zouden worden.

GroenLinks heeft al snel en volledig gereageerd op de bezuinigingsplannen. Er werd een alternatief bezuinigingsplan ontworpen (zie ook persbericht van 8 augustus op de website). Hieruit bleek dat de pijnlijke bezuinigingen niet nodig waren, en dat er voldoende andere (meer technisch - financiële) mogelijkheden waren om de benodigde ¤ 5,7 miljoen bij elkaar te sprokkelen. Daarbij zat overigens ook ¤ 1,5 miljoen voor opschorten van de bijdrage van Heerlen aan de buitenring waarvan de aanleg pas in 2012 begint.

Ook had GroenLinks aan alle andere partijen aangeboden om technisch mee te denken over alternatieve bezuinigingen. Want (en dat bleek ook uitdrukkelijk uit de latere voorstellen van met name de coalitiepartijen), het is een stuk moeilijker om aan te geven waar uiteindelijk wel op bezuinigd kan worden dan te zeggen welke voorstellen van B&W kunnen worden geschrapt. GroenLinks nodigde zelfs alle fracties uit voor een bijeenkomst over "hoe nu verder". Want als er uiteindelijk geen georganiseerde actie kwam uit de gemeenteraad en iedere fractie vasthield aan zijn eigen standpunten, dan heb je nog geen meerderheid tegen de collegevoorstellen. En dan zou het college wel eens lachende derde kunnen zijn.

Voor die bijeenkomst meldden alle partijen zich af. (Alleen de Stadspartij Heerlen melde zich niet af en kwam ook niet).

Wel nam Riet de Wit (SP) een poosje later het initiatief om tenminste met een gezamenlijk Links voorstel te komen. De totstandkoming was niet zo moeilijk, want over nogal wat punten was men gelijkgezind. In feite werden deels de eerdere voorstellen in elkaar geschoven en hier en daar was er ook nog een nieuw alternatief bedacht. De alternatieve bezuiniging op de buitenring werd wel geschrapt. Niet alleen bracht dat voorstander PvdA in een wat lastiger parket, maar hier was al duidelijk aangegeven door de coalitiepartijen en het college dat dit toch niet acceptabel was. Maar het voorstel van Links stond als een huis, zeker in vergelijking met de voorstellen van het college, maar ook die van de coalitie.

Waar het nu op aankwam: vinden we hiervoor een meerderheid?

Maar de raad is verdeeld, of beter: de sfeer is verziekt. Men ruziet tegenwoordig vooral over de recente coalitiewisselingen. Tegemoetkomen of een voorstel overnemen ziet men al snel als de ander iets gunnen. Partijpolitiek overheerst, daar waar eigenlijk het inhoudelijke voorstel en gevolgen voor de burgers centraal zouden moeten staan.

Waar men wel eensgezind in was, was de kritiek op de bezuinigingsvoorstellen en de houding van het college. Dat bleek vooral tijdens de commissievergaderingen SIG en RCB. Het college gaf aan wat het voorstel was en de raad moest er maar mee doen wat hem goeddunkt. Ze gooiden als het ware de voorstellen over de schutting. Inhoudelijk verdedigen was er niet of nauwelijks bij. Dat leidde tot veel irritatie, ook bij de coalitiepartijen.

Het college dacht niet alleen heel erg dualistisch maar ook duelistisch. Het was afgesproken werk van het college om zo met de raad om te gaan. Maar wethouder Loek Damen nam het allemaal wat te letterlijk en bracht het nogal stuntelig. Hij kreeg dan ook in RCB verschrikkelijk de wind van voren. Maar het maakte ook duidelijk dat de gemeenteraad zelf het alternatief moest geven. Meer zelfredzaamheid als een stukje politiek opbouwwerk van het college? Het moet gezegd worden dat wethouder Frans Hol in de commissie VVM weer redelijk toegeeflijk is geweest met informatie. Maar GroenLinks heeft liever goed doordachte voorstellen van het college. Daar zijn ze tenslotte voor ingehuurd.

De winst is dat de gemeenteraad het pakket bezuinigingenvoorstellen gewijzigd heeft vastgesteld. De kritiek van veel maatschappelijke organisaties was gedeeltelijk succesvol.

De raadsbehandeling werd ook geen Poolse landdag. Maar de coalitie hield compromisloos vast aan zijn voorstellen die ze zonder inbreng van andere partijen erdoor drukten. Reageren op deze voorstellen was al erg moeilijk omdat de coalitie ze pas daags van te voren presenteerden. Het werd een ouderwets staaltje van machtspolitiek. Een inhoudelijk raadsdebat werd amper gevoerd. Daarvoor ontbreekt blijkbaar de kwaliteit. Wel reageerden Rein Hummel (Leefbaar Heerlen) en Chris Tiekstra van de Stadspartij (hij ontpopt zich steeds meer als een kleine Napoleon) kribbig op de voorstellen van Links. Zij wilden geen zaken doen, ook al waren hun eigen voorstellen kwalitatief onvoldoende en zeer matig.

Het college nam de voorstellen van de coalitie over alsof het afgesproken werk was. Het college verdedigde ze alsof het eigen voorstellen waren, daarbij volkomen vergetend dat het college zelf de oorzaak was van de maatschappelijke onrust. Dat bracht Harrie Winteraeken tot de suggestie dat het college waarschijnlijk blij is met de alternatieven uit de raad. Maar toegeven dat men beter anders had kunnen handelen, dat gebeurt toch maar zeer schoorvoetend.

In het raadsdebat bleek ook dat de coalitievoorstellen half werk waren en zeer tegenstrijdig. De coalitie heeft ontegenzeglijk een aantal verbeteringen aangebracht. Zo blijven van het minimabeleid de kortingregeling en de ouderentoeslag in stand. De bezuinigingen op o.a. SDOH, Seniorenraad, Jeugdraad, Buurthuizen, Logopedie en de uitvoering van de Leerplichtwet gaan niet door. Dit waren verbeteringen die ook raadsbreed werden ondersteund. De bezuinigingen van ¤ 1 miljoen voor welzijnsinstelling Tracee worden nog onderzocht op haalbaarheid en de gevolgen voor de dienstverlening. Het is dus nog de vraag of dit uitstel of afstel betekent. Er gaan namelijk regelmatig stemmen op in de coalitie dat hier fors op kan worden bezuinigd, vooral omdat men toch niet zoveel waarde hecht aan het betreffende werk.

Maar waar aan de ene kant ook de coalitie beseft dat bepaalde bezuinigingen echt niet konden, daar was dat besef bij andere zaken volkomen afwezig. De Ouderenadviseurs werden ontzien, maar de adviesfunctie van de Cliëntenraad en Cliëntentelefoon voor de bijstandsgerechtigden moest het ontgelden. Toch doen deze instanties vergelijkbare werkzaamheden, al is het voor een deels andere doelgroep. Maatschappelijke steun voor jongeren blijft gehandhaafd, maar het even noodzakelijke verbeteren van de integratie van allochtonen, het helpen van vluchtelingen en het anti-discriminatie werk worden kapot bezuinigd. Het ging in verhouding niet eens om zoveel geld. Door deze bezuinigingen is er echter geen sprake meer van een evenwichtige samenlevingsopbouw. Je moet het een doen en het ander niet laten.

Wat al eerder is aangegeven: het is makkelijker om bezuinigingen te schrappen, dan om alternatieven aan te bieden. De coalitie vond onder meer dat er geen geld meer van de OZB naar de afvalstoffenheffing mocht worden overgeheveld. De kosten voor afvalstoffenverwijdering zijn namelijk hoger dan wat aan afvalstoffenheffing wordt geïnd. Met andere woorden: de afvalstoffenheffing is nu niet 100 % kostendekkend en dat is uit oogpunt van inkomenspolitiek erg goed.

Met de "reparatie OZB" wilde de coalitie ¤ 800.000 meer uit de afvalstoffenheffing halen. En het anders over te hevelen geld voor de bezuinigingen gebruiken. Dat coalitievoorstel is dus wel een regelrechte lastenverhoging. In de eerste termijn gaf de Stadspartij Heerlen nog aan dat men per sé geen lastenverhogingen wilde. Toen Harrie Winteraeken ze erop wees dat het voorstel wel degelijk een lastenverhoging was, heeft het college snel wat alternatieve dekkingsmogelijkheden aangeboden. Alleen al uit deze reactie bleek hoe rekbaar het vinden van dekking is.

Maar het ergste voorstel van de coalitie was dat het minder - bezuinigen mee moet worden betaald door nog meer te bezuinigen op de voorzieningen voor de bijstandgerechtigden. Trouwens, de VVD vond ook dat er meer bezuinigd kon worden op het minimabeleid. Zij hebben de (onhebbelijke) gewoonte om de armoedeval te willen verkleinen door het voorzieningenniveau voor mensen in de bijstand te verlagen. Het is natuurlijk zo dat het zich moet lonen om te gaan werken, maar uit ervaringsgegevens blijkt dat de helft van de bijstandgerechtigden het niet zal lukken om uit de bijstand te komen. Die straf je wel heel erg met minder inkomsten.

Maar het is toch wel heel erg tegenstrijdig van de coalitie dat ze enerzijds de minima ontzien, maar dat ze dan het dubbele bij hen weghalen. Men verwijt eerst het college kaalslag te plegen om er vervolgens nog een schep erbovenop te doen. Deze extra bezuinigingen zijn een sociale samenleving onwaardig.

De coalitie hield de eigen rijen volkomen gesloten. Zware fractie- en coalitiediscipline. Eventuele dissidenten durfden blijkbaar geen eigen standpunt in te nemen. De voorstellen van de coalitie waren duidelijke politieke keuzes waarbij men ook conclusies over het karakter van deze partijen kan trekken. Ze richten zich op enkele doelgroepen (het "maatschappelijk middenveld", hun kiezers?) en laten zich van anderen niets gelegen liggen.

Het is in feite een minderheid die op grond van politieke overwegingen beslist extra te bezuinigen op het minimabeleid. Ook in de coalitie zitten raadsleden die zich beroepen op hun sociale gezicht. Maar die hoorden we niet. Hun zwijgen op het moment dat het erop aan komt, maakt hen medeplichtig en mee verantwoordelijk voor die extra bezuinigingen. Deze raadsleden verliezen hiermee hun gezicht. En dat was niet nodig. Er waren voldoende andere en meer evenwichtige mogelijkheden beschikbaar om de bezuinigingsvoorstellen om te buigen.

----

Vanuit de raad is een uitgave van de gemeenteraads-fractie van GroenLinks in Heerlen.

Harrie Winteraeken verzorgt de redactie: hwinteraeken@heerlen.nl.

Harrie Winteraeken

adres:
Esschenweg 65
6412 PW Ten Esschen - Heerlen
tel.nr. thuis: 045 522 87 20
tel.nr. werk: 046 420 57 66
e-mailadres thuis: hwinteraeken@heerlen.nl

website GroenLinks - Heerlen: http://www.groenlinks.nl/lokaal/Heerlen