Ingezonden persbericht
Herfstwandeling voor de jeugd IVN Valkenburg aan de Geul
De jeugdwerkgroep van het IVN Valkenburg aan de Geul organiseert op zaterdag 1 oktober een herfstwandeling voor de jeugd. De wandeling start om 10.00 uur vanaf de kasteeltuin Oud-Valkenburg en voert naar het Sint Jansbos. Onderweg zal worden stilgestaan bij herfstverschijnselen als paddestoelen, herfstbladeren en vogeltrek. Ook krijgen de kinderen enkele opdrachten mee om uit te voeren. Deelname is gratis. De wandeling duurt tot 12.00 uur.
Voor meer inlichtingen kan men bellen met Leon Willems, tel. 046-4524233.
Limburgse Molendag In het kader van de Limburgse molendag is de kasteeltuin Oud-Valkenburg en de daarbij liggende watermolen op zondag 2 oktober gratis geopend van 10.30 uur tot 16.30 uur. Tijdens de openstelling worden regelmatig rondleidingen gegeven door en rond de watermolen. Voor kinderen is er een gratis molenspeurtocht verkrijgbaar. Het is overigens de laatste dag dat de tuin is geopend. Om 16.30 uur sluiten de poorten weer tot volgend jaar. Meer informatie verschaft Leon Willems, tel. 046-4524233.
Reeds in 1381 zou er een watermolen in Oud-Valkenburg hebben gelegen. In een oorkonde uit die tijd wordt melding gemaakt dat Arnold Franke Struvers en Johan van Alden-Valckenborch samen een watermolen op de Geul bezitten. In de Middeleeuwen werden molens uitsluitend gebouwd door adellijke personen. Deze waren niet alleen heer over het land, maar ook over de stromende wateren in hun gebied en zelfs over de wind. In Oud-Valkenburg was er sprake van een tweeherigheid : twee heren die over hetzelfde gebied het bewind voerden. Zij deelden de zogeheten heerlijke rechten. Wie heer was in het gebied, had het recht om op zijn grondbezit een molen te bouwen en er dus te laten malen. Alle ingezetenen van zijn gebied waren verplicht om in die molen hun graan te laten malen : banaal-, ban- of dwangmolen. Dit werd gezien als een collectieve plicht van de ingezetenen jegens de heer. Later is dit in ons spraakgebruik verworden van gewoon en alledaags tot ordinair (banaliteit, banaal). Waar de oude watermolen exact gelegen heeft, is niet bekend. In 1558 is er sprake van dat de inwoners van Oud-Valkenburg, Schin op Geul, Strucht en Sibbe hun graan moeten laten malen in de molen te Valkenburg (de oude molen in de Sint Pieterstraat). In de zestiende eeuw ontstaat er een conflict tussen de Nederlandse adel en de Spaanse koning, resulterend in de Tachtigjarige Oorlog (of de Opstand). De oorlogshandelingen treffen ook Oud-Valkenburg : in 1575 wordt kasteel Schaloen verwoest. Aanspraken op het gebied resulteren in 1661 tot een verdeling tussen Spanje en de Verenigde Republiek der Nederlanden (Partage-Tractaat) : dit heeft ook gevolgen voor de banaalplichten. Oud-Valkenburg, Strucht en Schin op Geul worden Spaans, de inwoners hoeven hun graan niet meer te laten malen in Valkenburg. In het Spaans gebied kan degene die het hoogste bod doet het recht van banaliteit verwerven. Dat wordt in 1666 geregeld : de weduwe Hoen van Cartils krijgt het recht van banaliteit, waarvoor ze een bepaalde som geld betaald aan de rentmeester van de Spaanse koning. Er is dan al sprake van een molen, deze zou dus tussen 1661 en 1666 zijn gebouwd in opdracht van de Spanjaarden. De molen was al gauw in handen gekomen van de familie Hoen van Cartils. Dat de ingezetenen niet altijd de voorgeschreven plichten naleefden, blijkt wel uit een brief die de pastoor van Schin op Geul in 1730 in opdracht van baron Maximiliaan Hendrick Hoen van Cartils tijdens een mis moest voorlezen. In het schrijven worden de inwoners van Schin op Geul en Strucht gesommeerd hun granen uitsluitend te malen in de molen van Schaloen, op straffe van een boete van 25 goudguldens en verbeurdverklaring van waren en voertuigen. De heer van Strucht (baron van Hammerstein, bewoner van kasteel Oost) was het niet eens met de gang van zaken, want alleen hij had het recht om personen uit zijn gebied een straf op te leggen. Dit toont hoe ingewikkeld de bestuurlijke en juridische invloedssfeer was in die dagen! Aan de kant van de kruidentuin zien wij boven in de gevel een spreuk : proteCtor et reCtor noster
IVN Valkenburg aan de Geul Postbus 7 6300 AA Valkenburg aan de Geul Tel. 046-4524233