12 mei 2005
FRANS VAN MIERIS (1635-1681)
Fijngeschilderde verhalen
1 oktober 2005 t/m 22 januari 2006
Het Mauritshuis presenteert van 1 oktober 2005 t/m 22 januari 2006 een
tentoonstelling van het werk van Frans van Mieris de Oude. Van Mieris
is één van de bekendste vertegenwoordigers van de Hollandse
fijnschilders. Deze 17de-eeuwse kunstenaars gaven stoffen en andere
materialen in hun schilderijen zeer nauwkeurig en gedetailleerd weer
en zij streefden naar een perfecte weergave van de werkelijkheid.
Schilderijen van Frans van Mieris vormden de afgelopen decennia een
belangrijk onderdeel van internationale tentoonstellingen over de
Hollandse schilderkunst. Voor het eerst komt er nu een tentoonstelling
die geheel aan zijn oeuvre is gewijd. De tentoonstelling bestaat uit
ongeveer 35 schilderijen en enkele tekeningen: zes schilderijen op de
tentoonstelling komen uit de collectie van het Mauritshuis.
De expositie wordt georganiseerd in samenwerking met dr. Otto Naumann,
Van Mieris-kenner bij uitstek, en de National Gallery of Art te
Washington.
De tentoonstelling wordt mede mogelijk gemaakt door de exclusieve
sponsor NIBCapital en de Stichting Vrienden van het Mauritshuis.
Frans van Mieris
Frans van Mieris werd op 16 april 1635 geboren in Leiden, waar hij
eerst een opleiding tot goudsmid volgde. Rond 1650 koos hij voor de
schilderkunst. Na een leertijd bij de glasschilder Abraham Toorenvliet
en de portretschilder Abraham van den Tempel vervolgde Frans van
Mieris zijn opleiding bij Gerrit Dou, die hem de Prins van zijn
leerlingen noemde. In 1657 trad hij in het huwelijk met Cunera van der
Cock. Zij kregen twee zonen, Jan en Willem, die beiden in de
voetsporen van hun vader traden. Het gezin bleef in Leiden wonen en
behoorde tot de Remonstrantse Gemeente. Op 14 mei 1658 werd Van Mieris
ingeschreven bij het Leidse St. Lucasgilde. In de jaren 1663 en 1664
was Van Mieris hoofdman van het gilde en in 1665 werd hij deken.
Mierenvlijt en engelengeduld
Met mierenvlijt en engelengeduld schilderde Van Mieris
interieurstukken, voorstellingen uit het dagelijks leven en
portretten, voornamelijk op klein formaat. Hij maakte portretten van
welgestelde burgers, bekende of belangrijke ingezetenen van Leiden,
zelfportretten en portretten van zijn echtgenote Cunera van der Cock.
Ook schilderde hij enkele historiestukken en allegorische
voorstellingen. In zijn fijnzinnige en fabelachtige schildertechniek
en kleurgebruik schuilt de kracht van zijn werk. De wijze waarop hij
de verschillende stoffen en materialen weergeeft grenst aan het
ongelofelijke: een bijna perfecte, miniatuurachtige weergave van de
werkelijkheid.
Onder de mensen
In zijn genrevoorstellingen toont hij alledaagse situaties waarin
menselijke interacties en onderhuidse spanningen zeer levensecht en
geraffineerd zijn weergegeven. De verfijnde, kleine schilderijen
zitten vol moralistische boodschappen en verwijzingen naar de liefde.
Humor en erotiek zijn vaak een essentieel onderdeel en maken zijn
werken zeer aantrekkelijk.
Ook het getekende oeuvre van Van Mieris is bijzonder. Van
verschillende schilderijen zijn voorstudies bewaard gebleven, waarvan
een aantal tentoongesteld wordt. Daarnaast maken ook opzichzelfstaande
tekeningen deel uit van de tentoonstelling.
Internationale faam
Onder zijn belangrijke opdrachtgevers schaarden zich onder meer
aartshertog Leopold Wilhelm (1614-1662) in Wenen en de Italiaanse
groothertog Cosimo de Medici (1642-1723) te Florence. Zij
respecteerden de kunstenaar zeer en beloonden hem royaal.
Schilderijen van Van Mieris uit deze vorstelijke verzamelingen zijn
tegenwoordig ondergebracht in respectievelijk het Kunsthistorisches
Museum te Wenen en de Galleria degli Uffizi te Florence. Het aanbod om
in Wenen hofschilder te worden, sloeg Van Mieris af.
Hij bleef in Leiden wonen en werken en, voor zover bekend, heeft hij
zijn geboortestad nooit voor langere tijd verlaten. Frans van Mieris
stierf op 12 maart 1681 en werd begraven in de Pieterskerk.
Na Gerrit Dou nu Frans van Mieris
De tentoonstelling van het werk van Frans van Mieris sluit perfect aan
op de tentoonstelling over de fijnschilder Gerrit Dou 1613-1675, die
in de winter 2000-2001 in het Mauritshuis te zien was. Het succes van
deze tentoonstelling vijf jaar geleden liet zien dat de belangstelling
voor de Hollandse fijnschilderkunst groot is.
Het werk van Van Mieris is onmiskenbaar gelieerd aan het oeuvre van
zijn leermeester Gerrit Dou. Hoewel Gerrit Dou bekender is, mogen wij
Frans van Mieris tegenwoordig als de allerbeste en belangrijkste onder
de fijnschilders typeren: zijn penseelstreek is nog fijner, zijn
kleurgebruik en stofweergave zijn mooier en de levendigheid van zijn
taferelen is groter.
Technisch onderzoek
Bij de voorbereidingen van de tentoonstelling is een aantal
schilderijen van Van Mieris met behulp van de modernste technieken
onderzocht. Van het technische onderzoek zal verslag worden gedaan in
de catalogus.
Catalogus
Bij de tentoonstelling verschijnt een uitgebreide catalogus met alle
schilderijen en tekeningen in kleur afgebeeld en voorzien van een
toelichting. Daarnaast omvat de catalogus essays over de levensloop
van Van Mieris, de ontwikkeling en de waardering van zijn oeuvre, door
Otto Naumann, Eddy de Jongh, Quentin Buvelot e.a.
Nadere informatie voor de pers:
Mauritshuis, Afdeling Communicatie
Pom Verhoeff-Emanuel / Mirjam van der Schoot
Tel: 070 302 34 35
Fax: 070 302 34 50
E-mail: verhoeff.p@mauritshuis.nl / vanderschoot.m@mauritshuis.nl
www.mauritshuis.nl
Mauritshuis