Noordzee efficiënte bezinkput voor kooldioxide
27 september 2005
In de Noordzee groeien relatief veel algen. Deze vormen de basis van
een veel rijkere voedselketen dan die in de Atlantische Oceaan. De
Bretonse NIOZ-promovendus Yann Bozec berekende dat kustzeeën zoals de
Noordzee hierdoor ongeveer drie keer zoveel kooldioxide uit de lucht
halen dan op grond van hun kleine oppervlak werd verwacht. Hij
promoveert op 3 oktober aan de Rijksuniversiteit Groningen.
De gemeten jaarlijkse toename van kooldioxide (CO2) in de lucht blijkt
maar zestig procent van de jaarlijkse emissies van fossiele
brandstoffen. De overige veertig procent wordt opgenomen door de zeeën
en oceanen. Promovendus Yann Bozec van het aan NWO verbonden
Koninklijk Nederlands Instituut voor Onderzoek der Zee (NIOZ) op
Texel, onderzocht hoe de Noordzee deze taak op zich neemt.
Over de gehalten en het transport van CO2 in en uit de Noordzee was
tot nu toe erg weinig bekend. Om deze witte vlek in de data te vullen,
werden vier expedities van telkens 1 maand met het oceanografische
NIOZ-onderzoeksschip de 'Pelagia' uitgevoerd. Per expeditie maakten de
onderzoekers op 97 locaties een verticaal waterprofiel. Onderweg van
locatie naar locatie maten ze ook de gehalten aan CO2, voedingsstoffen
(fosfaat, stikstof en silicaat), en de mate van algengroei. Dit
resulteerde in de meest uitgebreide en nauwkeurige dataset ooit
gerealiseerd voor een kustzee.
Uit deze gegevens berekende Bozec hoeveel kolldioxide de Noordzee
jaarlijks uit de lucht opneemt en daarna opslaat in de diepe
Noord-Atlantische Oceaan. Deze opslagcapaciteit bleek bijna drie keer
zo hoog te zijn dan het gemiddelde over de wereldzeeën. Integratie
over de gehele Noordzee levert een jaarlijkse netto-opname van
kooldioxide op van maar liefst 8.5 miljoen ton koolstof per jaar. Als
we deze prestatie theoretisch doorrekenen naar alle kustzeeën van de
wereld - waar de Noordzee slechts twee procent van uitmaakt - dan
zouden alle kustzeeën samen ongeveer twintig procent kooldioxide
opnemen van alle wereldzeeën samen, terwijl hun oppervlak slechts
zeven procent is. Kustzeeën nemen CO2 dus veel efficiënter op dan de
open oceanen.
Zeewater kan op twee manieren kooldioxide opnemen. De 'fysische pomp'
werkt doordat het gehalte CO2 in de lucht hoger is dan dat in het
zeewater. Omdat de natuur het evenwicht altijd probeert te herstellen,
stroomt de kooldioxide vanuit de lucht naar het oppervlak van het
zeewater. In de winter koelt het oppervlaktewater in koude poolzeeën
af en wordt iets zwaarder. Hierdoor zakt het door zijn eigen gewicht
naar de diepzee.
De tweede manier is door vastlegging van kooldioxide in algen onder
invloed van zonlicht (fotosynthese). Dit mechanisme is in de Noordzee
belangrijk. Algen groeien in het oppervlaktewater en vormen hun
celmateriaal door kooldioxide uit zeewater op te nemen. Zo is er in
het water weer plaats voor kooldioxide uit de lucht. De algen worden
verder opgenomen in het hele voedselweb. Hierdoor is het water dat de
Noordzee uitstroomt veel rijker aan organismen (en koolstof bevattende
afvalproducten daarvan) dan het instromende, blauwe oceaanwater.
..............................
Meer informatie bij:
* Yann Bozec (NIOZ)
* t: +31 (0)222 369 439
* bozec@nioz.nl
* Promotie 3 oktober
* promotor prof. dr. ir. Hein J.W. de Baar
* t: +31(0)222 369 465
* debaar@nioz.nl
Nederlandse Organisatie voor Wetenschappelijk Onderzoek