26 september 2005
Leeuwarden maakt vuist tegen woonoverlast - 'Huftters de stad uit'
Gemeente Leeuwarden, Politie, Woningbouwcorporaties en instellingen voor zorg, hulp en welzijn, willen door een intensievere samenwerking een vuist maken tegen woonoverlast. Het motto van deze aanpak: asociaal, crimineel en hufterig gedrag wordt niet getolereer. Als waarschuwen niet helpt volgen acties die gericht zijn op ontruiming/sluiting van het overlastpand en/of ontbinding van de huurovereenkomst. Burgemeester Dales wil alle mogelijkheden benutten om het aanzienlijke aantal overlastsituaties waarmee de Friese hoofdstad jaarlijks wordt geconfronteerd, fors terug te dringen. Als nieuwe maatregel in Leeuwarden wordt in voorkomende gevallen in kort geding de ontruiming van een overlastpand geëist zodat de buurt of wijk zo snel mogelijk is verlost van de overlast.
De aanpak van (woon)overlast heeft een hoge prioriteit in Leeuwarden. Maar door uiteenlopende redenen (waaronder een vergaande rechtsbescherming van huurders) vergen huidige procedures (te) veel tijd om een einde te maken aan overlastsituaties. Om een snellere en effectievere aanpak mogelijk te maken hebben de Gemeente, de Politie, Woningbouwcorporaties en Zorg- en welzijnsinstellingen uitgesproken intensiever samen te werken. Dit moet leiden tot:
* een betere informatie-uitwisseling over overlastsituaties zodat er een juridisch verantwoord dossier kan worden samengesteld,
* maatwerk in de aanpak (iedere instantie kent zijn/haar taak) en
* snellere (ontruimings)acties.
Zowel voor overlastveroorzakers als voor mensen die overlast ervaren zal duidelijk worden dat niemand meer aan de aandacht ontsnapt.
Er zijn verschillende mogelijkheden om een einde aan woonoverlast te maken, variërend van bemiddelen, het bieden van zorg, gedwongen opname, voorwaardelijke woonbegeleiding, verhuizen naar een andere woning met een huurcontract onder voorwaarden (tweede kans beleid) tot (zo nodig) ontbinding van het huurcontract/ontruiming van de woning zonder aanbieding van een andere woning of sluiting van de woning op basis van de Wet Victoria. De middelen die worden gekozen zijn mede afhankelijk van de kenmerken en achterliggende oorzaken van de overlast.
Crimineel, asociaal en hufterig gedrag
Bij crimineel, asociaal en 'hufterig' gedrag, waarbij bijvoorbeeld sprake is van bedreigingen en buurtterreur, staat een harde repressieve aanpak op de voorgrond. Bij deze aanpak kan veelal worden volstaan met samenwerking tussen verhuurder, politie en bewoners. Er is met name een grotere rol weggelegd voor de verhuurder, in het bijzonder de corporaties. De verhuurder is de 'eerstelijns probleemoplosser'. Daarvoor staan hem ruime mogelijkheden ter beschikking via het huurrecht en het civiel recht.
Pas bij het uitblijven van actie door de verhuurder komt de gemeente in beeld. De praktijk leert overigens dat overlastveroorzakers inbinden als ze merken dat verhuurders, politie en gemeente eenduidig en daadkrachtig optreden. Bindt men niet in, dan kan (en zal) het woonrecht worden verspeeld.
Overlast veroorzaakt door een psychische stoornis
Als overlast vooral het gevolg is van onvermogen (zoals bij psychiatrische problemen) wordt in eerste instantie hulpverlening aangeboden. Leidt de hulpverleningsactie binnen redelijke termijn niet tot het gewenste resultaat dan volgt ook in deze situaties een repressieve aanpak.
Knelpunt bij de aanpak van overlast die wordt veroorzaakt door psychiatrische patiënten is dat het vaak moeilijk is om mensen onder dwang hulp te laten accepteren terwijl dit soms onontbeerlijk is om een einde aan de overlast te maken. Dit heeft te maken met wettelijke regels. Recent zijn landelijk wijzigingen doorgevoerd die meer mogelijkheden bieden om iemand gedwongen op te nemen en eisen te stellen ten aanzien van de nazorg. Deze mogelijkheden zullen in Leeuwarden de komende tijd optimaal worden benut.
Centrale rol Meldpunt Overlast
Bij het Meldpunt Overlast kan structurele sociale overlast worden gemeld, evenals situaties waarbij bewoners zich zorgen maken om een bewoner of een gezin in de buurt. Niet alleen burgers kunnen overlastsituaties en zorgmeldingen aanmelden. Ook organisaties/instellingen kunnen bij het meldpunt terecht met meldingen waarbij een gecoördineerde inzet van partijen nodig is. Zo draagt de gemeente maar ook de politie met regelmaat meldingen aan. Het Meldpunt Overlast fungeert als spin in het web bij de aanpak van de woonoverlast. Overlastgevers met meervoudige problemen worden besproken in de Sociale Teams (afstemmingsoverleg van uiteenlopende instanties). De Sociale Teams en het Meldpunt Overlast werken nauw samen.
Pandenlijst woonoverlast
Er wordt gewerkt met een 'pandenlijst woonoverlast' waarop een selectie van panden met extreme overlast staat. De top vijf van deze panden komt dagelijks aan de orde tijdens de briefing van de politie. De overlastsituaties zijn ingedeeld naar GGZ-cliënten, asocialen/sociaal onaangepast gedrag en drugspanden. De lijst telt op dit moment twintig overlastsituaties. Veertig overlastsituaties die op de lijst hebben gestaan, zijn inmiddels afgehandeld. Dossieropbouw vindt gericht plaats door o.a. alle meldingen en acties te registreren en informatie van de politie, het Meldpunt Overlast en de corporaties te bundelen. Dit ten behoeve van mogelijke juridische procedures waarbij de voorkeur uitgaat naar een kort geding als nieuw wapen in Leeuwarden tegen overlast.
De dossiers worden periodiek besproken met de burgemeester. Om zelf een beeld te kunnen vormen heeft hij reeds een aantal overlastpanden bezocht. Ook de komende tijd staan dergelijke bezoeken gepland. De burgemeester heeft aangegeven dat hij niet zal schromen gebruik te maken van zijn bevoegdheid tot het sluiten van woningen om daarmee de overlast te stoppen (op basis van de Wet Victoria; art. 174-A Gemeentewet).
Convenant en proef
De concrete afspraken over de integrale aanpak van woonoverlast worden vastgelegd in een convenant dat de samenwerkingspartners binnenkort zullen afsluiten. In de Vrijheidswijk zal een proef worden gedaan met een intensieve repressieve aanpak van drie notoire overlast veroorzakende gezinnen.
Overige maatregelen
Naast de hiervoor genoemde aanpak van de overlast zullen enkele preventieve maatregelen worden genomen. In sociaal zwakkere wijken wordt overgegaan tot een selectie bij de woningtoewijzing op basis van inkomen, het hebben van werk en gezinssamenstelling. Ook zal vooraf worden geverifieerd of aanstaande huurders elders reeds problemen hebben veroorzaakt. Daarvan kan eveneens het doorlichten van kandidaatâ¤'huurders door de politie deel uitmaken.
In het verlengde hiervan zal een onderzoek worden gedaan naar de gevolgen van onderhuur voor het ontstaan van overlast en criminaliteit. Het blijkt dat corporaties met name moeilijk grip kunnen krijgen op dergelijke onderhuursituaties.
Buurtbemiddeling
Naast de aanpak van extreme overlast kan bij 'huis-tuin-keuken' conflicten binnenkort buurtbemiddeling worden ingeschakeld. Hierbij bemiddelen getrainde vrijwilligers in de beginfase van een conflict tussen buren of wijkbewoners om verder escalatie te voorkomen. Daarmee worden ook politie, corporaties en gemeente ontlast. Buurtbemiddeling gaat in eerste instantie in de wijken Bilgaard en de Vrijheidswijk van start.
Woonbegeleiding en onconventioneel wonen
Sommige personen en gezinnen zullen waar mogelijk en waar nodig in aanmerking kunnen komen voor een traject van woonbegeleiding. Dit kan ook worden ingezet na een uitzetting waarbij men op een andere plek een tweede kans krijgt. Tevens loopt er een studie naar onconventioneel wonen waarvan de resultaten binnenkort bekend worden.
Handhaving leefbaarheid
Overlast kan ook grotendeels worden voorkomen door de leefbaarheid in de wijken te bevorderen. Daarom zal er een systematische en planmatige handhaving op leefbaarheid plaatsvinden door de woningbouwcorporaties in samenwerking met milieucontroleurs en stadswachten. Daar hoort ook extra toezicht en een lik-op-stuk beleid bij.
Bij de landelijke politiek in te zetten acties
Lokaal wordt tegen een aantal zaken aangelopen waarvoor de oplossing ligt in wetgeving op nationale schaal. Het gaat dan om de aanpak van psychiatrische patiënten, een versoepeling van de toepassing van artikel 174a van de Gemeentewet (de Wet Victoria) en een snelle toepassing van de Wet 'Bijzondere maatregelen grootstedelijke problematiek' waarmee de vestiging van mensen in bepaalde wijken kan worden gereguleerd en waarmee malafide huiseigenaren strenger kunnen worden aangepakt. Ook is een landelijke stroomlijning van het beleid noodzakelijk.
Noot voor de redactie;
Gemeente Leeuwarden