---
Brieven aan de Kamer
---
Cutane leishmaniasis bij Nederlandse militairen in Afghanistan
23-9-2005 16:57:00
Begin september is in het Academisch Medisch Centrum te Amsterdam bij
vier militairen van het mariniersbataIjon dat in Mazar-e-Sharif in
Afghanistan is gelegerd de huidaandoening "cutane leishmaniasis"
vastgesteld. In de afgelopen twee weken is bij ongeveer negentig
Nederlandse militairen die betrokken waren bij de opbouw van het kamp
en de ondersteuning van de parlementsverkiezingen in Afghanistan,
alsmede bij een aantal journalisten dat Mazar-e-Sharif heeft bezocht,
deze huidaandoening geconstateerd.
De huidaandoening cutane leishmaniasis wordt veroorzaakt door een
zandvliegje dat voornamelijk s avonds en s nachts steekt. Bultjes op
de huid zijn het gevolg. Deze bulten kunnen groter worden en zweren
gaan vormen. De genezing verloopt vaak spontaan, maar kan zonder
behandeling lelijke littekens of complicaties tot gevolg hebben.
Conform de richtlijn van de Commandant der Strijdkrachten is
voorafgaand aan de uitzending van het mariniersbataljon naar
Mazar-e-Sharif een uitgebreide verkenning uitgevoerd, waarbij ook
geneeskundige aspecten, de hygiëne en preventieve
gezondheidszorgaspecten in beschouwing zijn genomen. Bekend was dat
negentien Britse militairen sinds juli 2004 de huidaandoening cutane
leishmaniasis hadden opgelopen en dat in Feyzabad in 2003 bij acht
procent van de lokale bevolking deze aandoening is geconstateerd.
Tijdens de verkenningsmissie is het risico van leishmaniasis opnieuw
gebleken. In het rapport met de bevindingen van deze verkenning heeft
de Directeur Militaire Gezondheidszorg een advies uitgebracht over
preventieve maatregelen, onder meer om cutane leishmaniasis zoveel
mogelijk te voorkomen. De Commandant der Strijdkrachten heeft dit
advies overgenomen in zijn operatieaanwijzing.
Er is voorlichting gegeven aan het militair personeel over de
gezondheidsrisicos in het gebied voorafgaand aan en tijdens de
uitzending. Ook zijn de volgende individuele maatregelen afgekondigd:
* het impregneren van de gevechtskleding met Permethrine;
* het dragen van kleding die het lichaam zoveel mogelijk bedekt
(lange mouwen en broeken);
* het regelmatig smeren van het insectenwerend middel met DEET op
onbedekte huiddelen;
* s nachts slapen onder een geïmpregneerde klamboe;
* het beperken van direct contact met zand (zoals liggen of slapen
in het zand).
Ook bij de correcte uitvoering van deze preventieve maatregelen kan
niet worden uitgesloten dat zich ziektegevallen voordoen. Dit
onderstreept de noodzaak van optimale geneeskundige verzorging ter
plaatse, de mogelijkheid van overleg met specialisten op afstand, en
de mogelijkheid van medische evacuatie uit het uitzendgebied en de
repatriëring naar Nederland van zieke militairen.
Ondanks de afgekondigde maatregelen is de aandoening cutane
leishmaniasis vastgesteld bij negentig militairen, waarvan er
momenteel dertig in Nederland worden behandeld onder supervisie van de
afdeling tropische ziekten van het Academisch Medisch Centrum (AMC).
Met deze afdeling bestaan terzake samenwerkingsafspraken. Daarnaast is
nog sprake van zeventien verdachte gevallen in het uitzendgebied.
Nadat eind augustus bij vier mariniers de eerste verdenking van deze
aandoening ontstond, is besloten de betrokken militairen nader te
laten onderzoeken in het AMC. Door middel van specifieke diagnostiek,
die in het uitzendgebied niet voorhanden was, is het bestaan van de
aandoening bevestigd. Vervolgens zijn de militaire artsen van de
uitgezonden eenheden in Nederland en in Afghanistan geïnformeerd en
zijn bovendien een arts en een laborant door het AMC aanvullend
getraind om in Afghanistan, evenals in Nederland, de diagnose te
kunnen stellen en de behandeling met het geneesmiddel Pentostam toe te
passen. Op deze wijze worden alle potentiële patiënten onderzocht en
behandeld. Wanneer de therapie met Pentostam onvoldoende effect
sorteert, worden patiënten naar Nederland gerepatrieerd en verder
behandeld onder supervisie van het AMC.
Om uitbreiding van de aandoening te voorkomen, wordt nog
nadrukkelijker toegezien op de naleving van de eerder genoemde
preventieve maatregelen. Zo worden uniformen opnieuw geïmpregneerd,
wordt extra voorlichting gegeven en wordt binnen het kampement extra
gesprayd met een insecticide om de zandvliegjeste elimineren.
De betrokken militairen krijgen een poliklinische behandeling, met
uitzondering van twee patiënten die een intensievere therapie
ontvangen in Nederland alsmede drie patiënten die nog in Afghanistan
verblijven en spoedig een intensieve therapie in Nederland zullen
krijgen.
Thans wordt een vragenlijstonderzoek gehouden onder alle patiënten om
de oorzaak (-en) van de aandoening te achterhalen. Alle patiënten, ook
zij die afdoende behandeld zijn in Afghanistan, worden na terugkeer
nog onderzocht in het AMC. De overige militairen worden erop gewezen
dat zij bij het ontstaan van huiduitslag direct contact moeten zoeken
met hun militair arts. Ook op de thuisfrontdagen zal medische
voorlichting ter zake worden gegeven.
Met genoemde maatregelen ontvangen de patiënten waarbij cutane
leishmaniasis is vastgesteld de voor Nederlandse standaarden vereiste
zorg. Bij twijfel omtrent de effectiviteit van de behandeling in het
uitzendgebied volgt repatriëring naar Nederland. Extra aandacht voor
de preventieve maatregelen moet nieuwe ziektegevallen zoveel mogelijk
voorkomen. Een evaluatie van de aandoening cutane leishmaniasis onder
Nederlandse militairen in Afghanistan geschiedt onder
verantwoordelijkheid van de Directeur Militaire Gezondheidszorg in
nauwe samenspraak met de deskundigen van het AMC te Amsterdam.
Onderzocht zal worden of het pakket preventieve maatregelen voldoende
was en of de maatregelen adequaat zijn nageleefd.
DE STAATSSECRETARIS VAN DEFENSIE
Ministerie van Defensie