Universiteit van Amsterdam

Radiostraling van 'relativistische jet' bij zwarte gaten is slechts klein deel van totale energieproductie


Promotie Sterrenkunde


vrijdag 23 september 12.00 uur
Nergens is de zwaartekracht sterker dan bij zwarte gaten. Materie die richting een zwart gat valt kan extreem heet worden en oplichten. Een deel van de invallende materie kan naar buiten gedreven worden in de vorm van zeer smalle dubbelpolige stromen. Omdat de ontsnappingssnelheid vlakbij een zwart gat dichtbij dat van licht ligt, moeten deze uitvloeiende stromen ongelooflijk sneller zijn dan tweehonderdduizend kilometer per seconde. Deze verschijnselen, 'relativistische jets', behoren tot de spectaculairste objecten van het heelal. Elena Gallo richtte zich in haar onderzoek op relativistische jets, opgewekt bij zwarte gaten in onze eigen melkweg. Stellaire zwarte gaten - met massa's in de orde van een zonmassa - worden gevormd zodra een zware ster (zo'n tien maal zwaarder dan onze zon) sterft. Als ze haar brandstof heeft uitgeput kan de kern van een zware ster de zwaartekracht niet langer weerstaan. Ze stort in en vormt een zwart gat. Omdat de meeste sterren in ons melkwegstelsel dubbelsterren zijn, blijft dit zwarte gat over met een begeleidende ster en begint hier massa van op te slokken. Dit verschijnsel heet accretie. Tegelijkertijd lukt het een deel van de invallende materie te ontsnappen in de vorm van een relativistische jet. Gallo keek hoe deze jets gerelateerd zijn aan het materiaal dat in stellaire zwarte gaten valt. Zij doet dit door naar de energiehuishouding te kijken, in relatie tot de hoeveelheid uitgestraalde röntgenstraling. Haar onderzoek richt zich tevens op het effect dat de jets hebben op het omringende interstellaire gas. In het bijzonder geeft Gallo het observationele bewijs dat de radiostraling van de jets slechts een klein deel van de totale energieproductie is; het is als de rook die afkomt van een veel grotere machine. Mw. E. Gallo: Relativistic Jets from Stellar Black Holes. Promotor is prof. dr. M.B.M. van der Klis.

Meer informatie over de items in deze agenda kunt u krijgen bij de afdeling Persvoorlichting, tel. 020 - 525 2695, e-mail persvoorlichting@uva.nl. Met vragen over plechtigheden Geneeskunde kunt u contact opnemen met AMC Voorlichting, tel. 020 - 566 2929.