21 sep 2005 -
Algemene Politieke Beschouwingen - Inbreng Jozias van Aartsen (eerste termijn)
De Nederlandse samenleving heeft behoefte aan houvast. Een beeld, een
perspectief. Dat biedt een 'koopkrachtplaatje' niet. Cijfers, schema's
en tabellen zijn buiten deze zaal abstracties. Die kunnen het gevoel van
mensen niet vangen.
Wij hebben het hier vaak over 'megatrends', terwijl de mensen te maken
hebben met de 'micronarigheid'. Het is de grote wereld tegen de kleine.
Wij van de politiek zeggen 'globalisering', 'terrorisme', 'vergrijzing'.
De mensen willen weten: Houdt mijn dochter haar baan? Kan ik nog veilig
met de metro? Wat gaan we volgend jaar aan ziektekosten betalen?
Eén houvast was er altijd: elk jaar wordt het een stukje beter. Maar
zelfs dat was niet meer vanzelfsprekend. Ook dat was weggeslagen. Nu,
aan het einde van de langste recessie sinds de Tweede Wereldoorlog
hebben we gelukkig weer de stijgende lijn te pakken.
Wat is nou het probleem van dit kabinet? We weten hoe impopulair het
kabinet is. Veel maatregelen stuiten op weerstand. Eergisteravond hebben
we weer de enquêtes gezien over de slechte cijfers, het lage vertrouwen.
En dat nog wel op de NCRV, de omroep van de premier.
De klassieke houding van regeringspartijen, ook van de VVD, is dat wij
ons spiegelen aan al die kabinetten in binnen- en buitenland die zeggen
"tegen de stroom" in door te gaan met hervormingen, wetend dat ze daar
pas achteraf dankbaarheid voor zullen oogsten. Die houding, daar hebben
wij als VVD-Tweede-Kamerfractie waardering voor. Bovendien, wij zitten
zelf ook in het schip. Maar er is wel een maar. Die houding, dat gevoel
van Tegen-de-stroom-in-omdat-het-moet, dat kan alleen effectief zijn als
de mensen, gegeven die onzekerheid, een beeld hebben van waar we naartoe
gaan. Iedereen moet ervan doordrongen zijn: Het doel is niet deze
maatregelen, het doel is het land vooruit te helpen. Het gedeelde besef,
dààr gaan we naartoe!
Het is geen zaak van communicatie, van nog een keer uitleggen, van
voorlichters-veldslagen om de beeldvorming. Nee, het gaat om motivatie.
Mensen, waarom doen wij dit? Dat vraag ik mij zelf ook af. Waarom doet
de VVD dit? Waarom doe ik dit?
Nou, omdat ik wil dat dit een land wordt waar mensen alle mensen
zich thuis voelen. In zo'n land, daar kun je je boterham verdienen, daar
is je huis veilig, je pensioen zeker, je buurt prettig, daar gaan
ouderen veilig over straat, daar fietsen je kinderen fluitend naar
school. Ik weet, ja ik geloof, dat dat mogelijk is.
2015
Gunt u mij een paar minuten om vooruit te kijken. Wat staat ons nu voor
ogen als we naar Nederland in 2000-X kijken? Bijvoorbeeld over tien
jaar, in 2015. Waarom zou Nederland niet het New York van de Europese
Unie zijn? Zelfstandig, energiek, handelsgericht, cultureel
toonaangevend, een land waar alle inwoners van houden. Rotterdam en
Amsterdam zijn high tech handelscentra en broedplaatsen van talent. Het
Groene Hart is ons Central Park, een groene long. Eindhoven is het
energieke middelpunt van het zuiden. De verkeersinfarcten in het westen
en zuiden van het land zijn opgelost. Tussen de vier grote steden ligt
een metroverbinding, nadat drie burgemeesters dat tot inzet hadden
gemaakt van hun verkiezingscampagne. Een tweede, veilige kerncentrale is
aanbouw.
Nederland heeft zich een hoofdrol veroverd in de sectoren van
verzekeringen en pensioenen, entertainment, life-sciences, duurzame
energie en water. Transport is sterk als vanouds; behalve Engels leert
de jeugd ook Chinees. Het is hard werken geblazen om de nieuwe
economieën het hoofd te bieden maar dat lukt omdat de Nederlanders dat
graag doen.
Ouders voelen zich echt vrij te kiezen voor een combinatie van arbeid en
zorg. We weten hoe het nu is. Momenteel is er voor de 0- tot 4-jarigen
kinderopvang van acht uur 's ochtends tot zes uur 's avonds, maar zodra
de kinderen naar de basisschool gaan begint het spitsuur. Brengen om
half negen, halen om twaalf uur, weer brengen om één uur, weer halen om
half vier, buitenschoolse opvang regelen tot zes uur. En dan zwijg ik
nog van de balletles en het voetballen. En van alle schooldagen die
uitvallen wegens ADV of cursus. Dat moet in 2015 anders zijn. Dan is er
al jaren een heldere afspraak met alle scholen: voor ouders en
leerlingen die dat willen hebben ze faciliteiten van half acht 's
ochtends tot half zeven 's avonds. Wat in Engeland en Frankrijk al
traditie is, gebeurt eindelijk in Nederland.
Nog belangrijker: de leraar geeft weer les. Hij is geen maatschappelijk
werker en psycholoog meer, geen surrogaatvader of moeder, die in het
uurtje dat hij over heeft opdracht geeft tot zelfstudie. Nee, in 2015 is
onderwijs weer onderwijs geworden. De leraar geeft les.
Nederlanders hebben het vertrouwen van de overheid gekregen. Burgers,
buurten en lokale besturen hebben meer ruimte, dankzij een nieuwe toets
voor rijksbeleid. Die bestaat uit één dwingende vraag: Is géén beleid
niet beter dan wel beleid? Dat ruimt ontzaglijk goed op! Het aantal
beleidsambtenaren is tot de helft gedaald. Minder beleid, betere
uitvoering. Dus kon ook de belasting naar beneden. Administratieve
lasten zijn tot een derde gereduceerd. Ook ICT wordt daarvoor ingezet.
Product- en bedrijfsschappen zijn weg. Er is één gemeentelijk loket voor
alle vergunningen. Zo is ondernemen weer leuk geworden.
En de Nederlandse staat? Daarin zijn de burgers de baas. De staat is
terug in zijn hok. Hij heeft zijn maatschappelijke tentakels ingetrokken
en is weer 'magistratelijk' geworden. En daarmee ook aanspreekbaar. Je
kunt er terecht. De politieagent, de overheidsfunctionaris, de officier
van justitie, de rechter het zijn mensen waar we op kunnen leunen. Die
hun verantwoordelijkheid nemen. Dus vèr achter de horizon ligt het
gevoel dat de VVD-fractie de afgelopen week bekroop in de Schiedamse
Parkmoordzaak.
Onze kinderen van nu blikken in 2015 met optimisme naar de toekomst. Er
is werk. Nederlandse jongeren van Marokkaanse of Turkse komaf zijn
immuun voor de lokroep van de imam die de weg is kwijt geraakt. En
niemand is nog bang vanwege zijn naam geweigerd te worden voor een stage
of baan of zoiets. Jongens en meisjes van alle kleuren en gezindten
excelleren in, en genieten van onze vrije samenleving.
Dat zijn zomaar wat flarden uit mijn beeld voor 2015. Een nieuw
Nederland. Een energiek Nederland. Een land om trots op te zijn.
WAT KUNNEN WIJ DOEN?
Dit beeld van 2015 is geen fata morgana, geen luchtkasteel. Stap voor
stap wil de VVD erop af. Daarvoor moeten maatregelen worden genomen. Dat
doet dit kabinet. Die maatregelen, daar staan wij dus achter.
Daarom is het logisch dat we nu binnen de 200 miljoen aan extra geld
voor Kinderopvang 70 miljoen reserveren voor de voor-, tussen- en
naschoolse opvang in het schoolgebouw. Maar de VVD wil verder gaan om
dit doel te bereiken. Wij willen daarom ouders in staat stellen om per 1
januari 2007 scholen te verplichten hetzij naschoolse opvang te bieden
voor hun kinderen hetzij de faciliteiten te bieden waarbinnen andere
partijen dat doen. En wel van half acht 's ochtends tot half zeven 's
avonds. Geen gesjouw met kinderen meer! Ik zal daar een motie over
indienen.
Daarom ook vanwege ons beeld van 2015 is het goed dat mensen die in
de bijstand terechtkomen verplicht kunnen worden om werk aan te nemen;
Daarom is het zo geweldig dat de inburgering op gang komt voor nieuw- en
oudkomers;
Voorzitter, ik kan zo nog wel even doorgaan.
Zo zetten we concrete stappen op weg naar het Nieuwe Nederland van 2015.
De VVD wil klaarboksen dat het elk jaar een beetje beter wordt. Dus dan
moeten we wel wat doen!
Maar let op. Wij liberalen willen niet in de val trappen alles te
regelen en te bedisselen. Te veel plannen, daar verzuurt de sfeer van.
Wij geven de mensen vertrouwen en ruimte voor initiatief. Daarbij
beweren we nooit dat de mensen alles maar zelf moeten opknappen. Voor
wie echt niet kan, is de staat er. Maar vooral moet die staat er zijn
voor de dingen die we in dit land alleen gezamenlijk kunnen doen: Recht,
Veiligheid, Wegen, Onderwijs. Laat de overheid dat nou goed regelen. Dat
is wat anders dan een overheid die zich tot in de haarvaten bezighoudt
met hoe wij ons leven inrichten.
Ik kan het ook anders zeggen. Liberalen geloven in de kracht van het
individu en daarom in de kracht van de samenleving als geheel. Wat de
politiek doet, is ruimte scheppen voor vrijheid. Dat begint voor ons in
elke straat, in elke flat, in elke buurt, in elk dorp en elke stad.
VEILIGHEID: Vrijheid van beweging
Er kan wel wat extra gebeuren op het gebied van veiligheid in de buurt.
Veiligheid is ook en soms vooral een kwestie van fatsoenlijke omgang van
burgers onder elkaar. Daar schort helaas nogal wat aan. In veel wijken
en buurten in Nederland is de ergernis groot. Herrie van de buren. Glas
en vuil op de stoep. Illegale prostitutie in woningen. Rondhangende en
dreigende jongeren. Drankmisbruik. Drugsdealers die woonwijken onveilig
maken door de aanloop van ongure types. Heroïneverslaafden. Psychisch
gestoorden die voor ernstige overlast kunnen zorgen. Deze overlast duurt
soms heel lang en kan een mensenleven ernstig ontwrichten. De tragiek is
dat dit vooral de toch al sociaal zwakkere wijken en bewoners treft.
Voor zulke overlast zijn creatieve oplossingen. De liberale
burgemeesters Dales van Leeuwarden en Opstelten van Rotterdam laten zien
hoe het kan. Alles uit de kast halen, als een pitbull er bovenop en niet
rusten vooraleer de problemen zijn opgelost. De burgemeester van
Groningen in deze Kamer een voorganger van de heer Bos heeft de
Leeuwarder aanpak enthousiast omarmd. Het zijn natuurlijk vooral lokale
problemen die lokaal moeten worden aangepakt. Maar lokale bestuurders
lopen tegen beperkingen van landelijke wet- en regelgeving aan. Willen
de Ministers van Justitie en van VWS deze knelpunten in kaart brengen en
door een nationaal gecoördineerde overlast-aanpak, desnoods met nieuwe
wetgeving, zorgen dat lokale bestuurders deze ellende voortvarend uit de
weg kunnen ruimen?
Het is belangrijk dat de overheid aanspreekbaar is in de buurt. De
wijkagent is dan de eerste. Die moet trouwens ook blijven. Wat ons
betreft wordt het makkelijker om aangifte te doen. Het kan niet zo zijn
dat als je fiets is gestolen voor de deur, op of je laptop uit de trein,
of je hebt op straat een klap gehad, dat je dan geen gehoor krijgt bij
de politiepost. Minister, ga met korspbeheerders en spoorwegpolitie
praten over aangiftemogelijkheden en meld ons de resultaten.
Liever ook preventief fouilleren. In Rotterdam werkt het. In Groningen
is het na een proef weggestemd door linkse partijen. Terwijl er toch
tientallen messen waren onderschept op een uitgaansavond.
Al die dingen willen we, nee niet voor de maatregelen, maar opdat de
buurt en de stad weer van de mensen worden. Groen en schoon en veilig.
Zodat ieder zich er vrij kan bewegen.
Voor het schoon en groen en veilig houden van buurten en scholen zijn
mensen nodig. Nu doen sinds een paar jaar een aantal gemeenten prima
ervaringen op, van Helmond tot Groningen, met aan het werk zetten van
bijstandsgerechtigden. Geen recht op een uitkering zonder een plicht tot
werken. De staatssecretaris van Sociale Zaken bouwt verder aan de Wet
Werk en Bijstand, zodat ook diegenen met de grote moeite aan de slag te
komen een kans krijgen op de arbeidsmarkt. Complimenten daarvoor. De FNV
staat erachter, delen van de PvdA staan erachter, GroenLinks natuurlijk
niet. Het ligt nu bij de gemeenten. Ik roep alle wethouders in het land
op hiermee aan de slag te gaan. Work First: het motiveert de jongeren
geweldig. Maar kunnen we deze energie niet benutten, in plaats van voor
kleerhangers en kerstpakketten, voor werk in de wijk en op scholen? Ik
geef het idee mee aan het kabinet.
MINDER REGELS: Vertrouwen in ondernemende mensen
Het vertrouwen in mensen lijkt wel eens een beetje zoek als je kijkt
naar de hoeveelheid regels in dit land. Voor elk tuinhekje moet je een
vergunning aanvragen. Het kabinet heeft beloofd de administratieve
lasten voor ondernemers met een kwart te reduceren. Dat levert het
bedrijfsleven 4 miljard op. Maar het gaat niet hard genoeg en er kan nog
zoveel meer. En trouwens niet alleen in het bedrijfsleven. Ook de
overlegcultuur in scholen en ziekenhuizen kost meer arbeids- en
levensvreugde dan ons lief is. Weg van die vergadertafels, graag voor de
klas en aan het bed!
Een klein restaurant in Den Haag krijgt op zaterdagavond half tien
controle van de voedsel- en warenautoriteit. De ondernemer zegt nog: "Ik
heb het nu druk, het restaurant is helemaal vol, elke stoel en tafel
bezet, ik moet meewerken". De controleur zegt daar géén rekening mee te
kunnen houden en eist dat de ondernemer en wel meteen aantoont dat
de gordijnen brandwerend zijn. Na 25 minuten zoeken in de administratie
geeft de ondernemer de informatie. Had dit niet tot maandag kunnen
wachten?
Dit is maar één voorbeeld. Ik kan er een middagvullend programma mee
maken.
De rondgang van de afgelopen weken leerde mijn fractie dat veel
ondernemers zeggen, doe mij liever regelvermindering dan
lastenverlichting. Het kabinet moet dan wel doorpakken. Nu ligt er een
rapport van de Commissie-Kraaijeveld over Vergunningen. Prachtig
rapport, krachtige aanbevelingen. Uitvoeren dus. Tussen nu en 1 juli
2006 kan de helft van de 891 soorten vergunningen eruit. Wat doet het
kabinet: weer een projectorganisatie, met een ministeriële stuurgroep
waarin de minister-president, een staatssecretaris, tien ministeries,
die weer anderhalf jaar hebben om "conclusies te trekken". Nee, doe het
nou gewoon! Het is een teken van vertrouwen in ondernemende mensen.
Ondernemers beschouwen de leges terecht als een boete op investeren. Wij
willen daar vanaf. We moeten investeren juist aanmoedigen. Ik vraag het
kabinet op 1 juli volgend jaar aan te geven hoe voor de vergunningen die
na het Kraaijeveld-snoeien nog overblijven, de leges in een periode van
maximaal drie jaar kunnen worden afgeschaft.
Drie beginselen zouden moeten gelden inzake de regels.
Een eerste beginsel moet zijn: nieuwe regel erbij, dan de oude regel
afschaffen. Dat geldt ook in Europa. Neem de nieuwe Kaderrichtlijn
Water. Die maakt de Nitraatrichtlijn overbodig. Dan moet die
Nitraatrichtlijn dus weg!
Een tweede beginsel: één controle is goed, met twee of meer gaat het
mis. Voorbeeld. Wie nu een café of restaurant wil runnen, heeft een
vakdiploma nodig. Tegelijkertijd zijn er allerlei middelenvoorschriften
over hoe te handelen. Daar spreekt wantrouwen uit. Het is 't een of 't
ander: of diploma nodig en dan vertrouwen we erop dat je weet hoe je
vers eten moet voorzetten, of geen diploma nodig en dan hou je je aan de
voorschriften, die garanderen dat het eten vers is. Weg dus met de
middelenvoorschriften. Een diploma is genoeg. De VVD schenkt burgers
vertrouwen. Want als je de mensen verplicht én een riem te dragen én
bretels, dan zakt hun broek daar vanaf!
En derde beginsel: toets bij elk nieuw beleidsvoornemen de vraag: Is
geen beleid niet beter dan wel beleid?
INFRASTRUCTUUR / AUTO
Autobezitters ergeren zich groen en geel aan de jaarlijkse periodieke
keuring, beter bekend als de APK. Al na drie jaar moeten wij een auto
laten keuren. Die is dan nog zo goed als nieuw. En dat moet elk jaar
weer. Als we dat vergelijken met andere Europese landen is dat onnodig
veel. En hoe dan ook boven de Europese norm. In Nederland is een auto
van tien jaar oud acht keer gekeurd, in Duitsland 4,5 keer en in
Denemarken vier keer. Voorzitter, wij willen naar het Deense model. Wij
stellen daarom voor de eerste keuring na vier jaar te laten plaatsvinden
dan vervolgens niet elk jaar maar elke twee jaar.
Mochten de energieprijzen verder stijgen, dan levert dat een voordeel op
voor de schatkist. De VVD wil in het voorjaar van 2006 bekijken of dat
ook werkelijk extra geld oplevert in het Fonds Economische
Structuurversterking. Als dat zo is, vinden wij dat het kabinet nog vóór
Prinsjesdag 2006 moet besluiten dat geld te besteden aan het aanleggen
van wegen en voor een uitbreiding van de Randstadrail, waar dat het
hardst nodig is. Dat is een zaak van het Rijk. Nederland is te klein
voor tolheffing en rekeningrijden. Tot de minister van V en W zou ik
willen zeggen: regel nu gewoon dat de infrastructuur deugt!!
En met betrekking tot het rekeningrijden, zegt de VVD: Nu niet doen.
Zelfs de commissie-Nouwen zegt dat de invoering ervan heel duur is. En
het zou toch te gek zijn als we de automobilist moeten opzadelen met
extra motorrijtuigenbelasting om het rekeningrijden in te voeren.
De VVD is blij dat minister Zalm heeft besloten de accijns op
autobrandstof dit jaar niet te indexeren. Maar dat is niet genoeg. Wij
stellen voor dat de belastingvrije kilometervergoeding wordt verhoogd
van achttien naar negentien cent. Deze vergoeding voor variabele kosten
is in 2004 vastgesteld en niet meer verhoogd, terwijl daar nu alle reden
toe is. De VVD wil een signaal aan de automobilist geven. Ons voorstel
is een verhoging van 5,5 procent. Een cent per kilometer betekent dus,
voor wie 1 op 15 rijdt, vijftien cent per liter. De verhoging is er
trouwens niet alleen toe voor de automobilist, maar voor iedereen die
dagelijks naar zijn of haar werk gaat, want die 18 cent wordt ook
gehanteerd bij woon-werkverkeer per openbaar vervoer of fiets. Wij
vinden bovendien dat de indexatie van de brandstofaccijns voor
onbepaalde tijd achterwege moet blijven. En mocht het kabinet overwegen
deze toch weer uit de kast te halen, dan dient dat hand in hand te gaan
met een verhoging van de belastingvrije vergoeding. Gaarne een reactie.
EUROPA / BMD
Ik kom nu bij Europa. Op 1 juni is het referendum geweest over de
Europese Grondwet. Het ging om de vraag of Nederland het nieuwe Verdrag
moest tekenen. De mensen hebben duidelijk geantwoord. "Nee, liever
niet", zei de grote meerderheid. Het was heldere taal.
Wij zien daarom weinig in een Brede Maatschappelijke Discussie over
Europa. Die hebben we net gehad. Op 1 juni stond er iets op het spel.
Dat begrepen de kiezers heel goed. Nu staat er niets op het spel. Dus
waartoe moet het leiden? Niemand zit te wachten op nieuwe folders, op
chatsessies of op podcasting.
Het is zonneklaar wat de mensen willen. Een Europa dat werkt en waar ze
greep op hebben. Een vormeloze Brede Maatschappelijke Discussie als
project van Kamer en regering gezamenlijk zal verzanden in een
uitleg-operatie. Dat hebben we eerder gezien met de Brede
Maatschappelijke Discussie over Kernenergie en over Biotechnologie. Dan
gaat het hele Haagse establishment de burger nog een keer uitleggen hoe
het zit. De mensen verdienen beter. Die verdienen serieus genomen te
worden. Niet via een mistige discussie, maar via meer greep op Brussel
door regering en parlement.
Kortom, wij moeten ons werk doen en niet, op basis van armoedigheid, een
ongerichte discussie starten waar niemand op zit te wachten. De VVD
heeft daarom besloten niet deel te nemen aan de Brede Maatschappelijke
Discussie over Europa. Als enige fractie hebben wij op 2 juni tegen de
motie-Van Bommel gestemd. Het politiseren van Europa moet hier beginnen.
Tot slot herinner ik de minister-president eraan dat wij hem op 2 juni
hebben gevraagd of hij de Raad van State een advies zou willen vragen
over de inwerking van de EU op onze eigen constitutionele orde en hoe
daarmee om te gaan. Graag hoor ik of de regering dat advies al heeft
ontvangen en zo ja, wanneer de Kamer het krijgt. Dat raakt namelijk de
kern van de zaak: Brussel begint namelijk in Den Haag.
TOT SLOT
Voorzitter, de VVD streeft stap voor stap naar een nieuw Nederland. Een
energiek Nederland. Een land om trots op te zijn. Maar dat wordt niet in
Den Haag gemaakt. Het zijn mensen die een buurt of een wijk omhoog
kunnen tillen. Neem mevrouw Thomassen uit Rotterdam. Zij zorgde voor een
kentering in het zwart-worden van de basisschool in haar buurt. Gewoon
door andere ouders op te trommelen en aan te sporen. Zo van, jongens,
meiden, dat kan toch niet. En met succes, dit schooljaar is er een witte
wachtlijst. Gewoon ondernemende vrouwen die iets gaan doen. Op een
terrein waar we in Den Haag al tien jaar over leuteren. Doen we nu
verplichting, doen we 'bussing'? Van de kracht van mensen moeten we
doordrongen zijn. Als politiek moeten we dat niet stuk-regelen. Nee, we
moeten talenten laten bloeien. Laten presteren en prestaties belonen.
Mensen hebben energie in zich. Die moeten we losmaken. Laat het licht in
ons hoofd niet uitgaan. Nederland Energiek!
Voorzitter, over presteren gesproken, twee losse opmerkingen tot slot.
De Nederlandse sporters moeten op de Olympische Spelen van 2008 in
Beijing kunnen excelleren. Dan zullen we moeten investeren in
trainingsfaciliteiten. Zou het kabinet daar niet extra middelen voor
willen vrijmaken?
Excelleren kun je ook in cultuur. Voor datzelfde "Beijing 2008" ontwerpt
de Nederlandse architect Rem Koolhaas de nieuwe Televisietoren. Als
succesvol cultureel ondernemer heeft hij ons daar trouwens niet voor
nodig. Maar oude cultuur moet soms wel worden gesteund. Wil het kabinet
overwegen het project "Hermitage aan de Amstel", waarmee kunst uit de
Hermitage in Sint-Petersburg toegankelijk wordt in de Amstelhof, te
ondersteunen.
Voorzitter, ik begon met New York, ik eindig met Sint-Petersburg. Twee
wereldsteden uit in de 17de eeuw, allebeid gebouwd door Nederlandse
kolonisten en timmerlieden. Die energie, die ondernemingszin, die open
blik op de wereld dat is en blijft voor de VVD een model.
21 september 2005
VVD