European Union

IP/05/1169

Brussel, 21 september 2005

Staatssteun: Commissie organiseert een openbare raadpleging over maatregelen om staatssteun voor innovatie te verbeteren

De Europese Commissie organiseert een raadpleging om de staatssteunregels van de EU met betrekking tot innovatiebevorderende projecten te verbeteren en verzoekt daarbij de belanghebbenden om opmerkingen te maken alvorens definitieve maatregelen goed te keuren. De voorstellen behelzen onder meer regels voor steun om innovatie te bekostigen, criteria om de openbare autoriteiten te helpen de steun doelgerichter te maken, een verduidelijking van de regels om de rechtszekerheid te verhogen en een vereenvoudiging van het regelgevend kader. De suggesties voor innovatiesteun bestrijken zes ruime gebieden: innoverende startende bedrijven; risicokapitaal; de integratie van innovatie in de bestaande staatssteunregels voor onderzoek en ontwikkeling (O&O), intermediairs op het gebied van innovatie; opleiding en mobiliteit tussen universitair onderzoekpersoneel en KMO's en expertisecentra voor projecten van algemeen Europees belang.

Commissaris voor Concurrentie Neelie Kroes verklaarde: "Hoewel daadwerkelijke concurrentie het beste middel is om de innovatie en het concurrentievermogen in Europa te versterken, kan staatssteun ook een zeer nuttige ondersteunende rol spelen. In dit raadplegingsdocument formuleert de Commissie voor het eerst haar concrete ideeën over manieren om innovatie door middel van staatssteun te bevorderen. Het gaat ook om de eerste concrete implementatie van de verfijnde economische aanpak die in het actieplan staatssteun is uiteengezet".

Met de herlancering van de strategie van Lissabon in februari 2005 (zie IP/05/130) heeft de Commissie-Barroso onderstreept dat de lidstaten meer en betere banen moeten creëren in een dynamischer, innovatiever en aantrekkelijker Europa. Dit is van wezenlijk belang om de Europese economie te versterken en tegelijk het Europees sociaal en milieumodel in stand te houden en te koesteren. In deze context is innovatie cruciaal en -hoewel de situatie verschillend is van lidstaat tot lidstaat en van sector tot sector - wordt in de EU als geheel op dit moment niet voldoende aandacht aan innovatie besteed om genoeg groei en banen te creëren.

In de mededeling over staatssteun voor innovatie wordt om opmerkingen verzocht over een aantal concrete maatregelen waarvoor de Commissie staatssteun zou kunnen goedkeuren op grond van vooraf vastgestelde regels en criteria. Op basis van de raadpleging zullen nieuwe bepalingen in de bestaande staatssteunregels worden opgenomen. De lidstaten die deze bepalingen toepassen zullen niet alleen sneller goedkeuring kunnen krijgen voor staatssteun voor innovatie maar zij zullen ook hun overheidsmiddelen efficiënter op het doel kunnen afstemmen.

De Commissie maakt in de mededeling duidelijk dat staatssteun niet hét antwoord is op al Europa's problemen op het gebied van de concurrentie of de innovatie. Opdat ondernemingen meer innovatieve wegen zouden inslaan is allereerst een daadwerkelijke concurrentie vereist.

De concurrentie creëert natuurlijke stimulansen voor ondernemingen om nieuwe ideeën en nieuwe producten te ontwikkelen; zij zorgt ervoor dat ondernemingen zich aan de gewijzigde situatie aanpassen en straft diegenen die ter plaatse blijven trappelen of achterblijven. De instandhouding van de concurrentie als motor van innovatie is derhalve minstens even belangrijk als de ondersteuning door de overheid.

In de lijn van de verfijnde economische aanpak zoals uiteengezet in het actieplan staatssteun van juni 2005 (zie IP/05/680 en MEMO/05/195), bevat de mededeling inzake staatssteun voor innovatie een duidelijke methodologie om staatssteunmaatregelen voor innovatieactiviteiten uit te werken. Als principe geldt dat staatssteun kan worden goedgekeurd wanneer:


1) het steuninstrument toegespitst is op een welbepaald marktfalen


2) staatssteun het meest geschikte beleidsinstrument is (hetgeen niet altijd het geval is -soms kunnen structuurbeleid of regelgevende maatregelen passender zijn)


3) de steun een stimulerend effect heeft op de innovatie en evenredig is met de vastgestelde doelstelling, en


4) de verstoring van de concurrentie beperkt blijft.

De Commissie legt in haar mededeling de vinger op een aantal vormen van marktfalen die een optimaal innovatienivea in de weg kunnen staan en zij bekijkt hoe staatssteun kan bijdragen tot de verbetering van de stimulansen voor innovatie. Op basis daarvan stelt de Commissie voor om steun die verband houden met innovatie toe te staan voor twee soorten activiteiten:

a) activiteiten die het nemen van risico's en het experimenteren bevorderen en de kloof tussen onderzoek en de markt helpen te overbruggen, en

b) activiteiten die het algemene ondernemingsklimaat verbeteren.

In de mededeling worden vervolgens zes concrete maatregelen voorgesteld om de innovatie door middel van staatssteun te bevorderen:


1) steun voor de oprichting en de groei van innoverende startende ondernemingen (via belastingvrijstellingen en subsidies)


2) aanvullende flexibiliteit voor staatssteun voor risicokapitaal


3) uitbreiding van het toepassingsgebied van de huidige staatssteunregels voor onderzoek en ontwikkeling en het toestaan van staatssteun voor KMO's die zich bezighouden met innovatieactiviteiten (zoals commercieel bruikbare prototypes, technologische ontwerpen of haalbaarheidsstudies)


4) subsidies voor KMO's om diensten te kopen van intermediairs op het gebied van innovatie


5) subsidies voor KMO's om hooggeschoolde onderzoekers en ingenieurs aan te werven en personeel uit te wisselen met universiteiten en grote ondernemingen


6) ondersteuning van de ontwikkeling van expertisecentra door middel van samenwerking, clusters, en projecten van gemeenschappelijk Europees belang.

Voor meer informatie, zie MEMO/05/333. De volledige tekst van de mededeling is te vinden onder:

http://europa.eu.int/comm/competition/state_aid/others/action_plan/

Opmerkingen kunnen aan de Commissie worden gezonden onder de vermelding "Raadpleging staatssteun voor innovatie" via e-mail aan STATEAIDGREFFE@CEC.EU.INT of per post aan: DG Concurrentie, griffie staatssteun, SPA 3, kantoor 6/5, B-1049 Brussel, België.