Speech van staatssecretaris Van Geel bij het in ontvangst nemen van
het rapport 'Wegen naar een schonere lucht' op 7 september 2005 in Den
Haag. In het rapport rapport praktische maatregelen die gemeenten en
provincies kunnen nemen in de strijd tegen luchtverontreiniging.
Dames en heren,
Vele wegen leiden naar Rome, is het gezegde. Zouden vele wegen ook
maar naar schonere lucht leiden! Maar nee, die leiden vooral naar meer
roet, meer uitstoot van Nox, of linea recta de file in.
Gelukkig gaat uw rapport over meer heilzame wegen, die wel naar een
schonere lucht kunnen leiden. Ik ben dan ook verheugd dit rapport in
ontvangst te nemen, des te meer omdat het afkomstig is van een
kennisplatform, waarin mensen uit alle hoeken - infrastructuur,
verkeer, vervoer en openbare ruimte - samen kijken naar mogelijkheden
om tot verbetering van de luchtkwaliteit te komen.
Luchtkwaliteit is een verantwoordelijkheid van gemeenten, provincies
en Rijk samen. En we doen er alles aan, want luchtverontreiniging
heeft ernstige gevolgen voor de gezondheid. Zo'n vijfduizend mensen
per jaar sterven vroegtijdig door slechte lucht. Daarnaast kunnen we
op dit moment simpelweg niet voldoen aan de eisen die Brussel stelt
aan onze luchtkwaliteit, waardoor veel grote infrastructurele en
ruimtelijke projecten worden tegengehouden. We hebben hier dus te
maken met een probleem waar we met zijn allen tegenaan lopen, en het
is onze gezamenlijke verantwoordelijkheid om die overschrijdingen zo
snel mogelijk terug te dringen.
Als het aan ons ligt, gebeurt dat ook. Op dit moment wordt gewerkt aan
een breed pakket van maatregelen om de overschrijdingen van de
luchtkwaliteit aan te pakken. Dit pakket bestaat uit:
1. wet- en regelgeving, zoals het Besluit Luchtkwaliteit 2005, de
Meetregeling 2005 met de saldobenadering, en de nieuwe Wet
Luchtkwaliteit, die nu bij de Raad van State ligt;
2. generiek werkend beleid, zoals het stimuleren van roetfilters voor
bestaande en nieuwe auto's;
3. lokale en regionale maatregelen, daar speelt het CROW-rapport
voornamelijk op in; en
4. inzet richting Brussel voor toekomstige EU-regelgeving, waarmee we
onder andere beogen dat de emissienormen voor auto's strenger
worden.
Daarmee doet het kabinet het maximale wat van rijkszijde mogelijk is.
Ook de maatregelen via gemeenten en provincies kunnen een belangrijke
bijdrage leveren, en ik zal er alles aan doen om die overheden te
steunen bij hun aanpak. Daarnaast is ook het wettelijke spoor voor
andere overheden van groot belang. In het besluit Luchtkwaliteit 2005
is de ruimte die de Raad van State inschat voor het al dan niet laten
doorgaan van projecten in juridische zin vertaald. Dat betekent dat
vanaf nu de bijdrage van zeezout aan de achtergrondconcentratie kan
worden afgetrokken.
Daarnaast zal de Wet Luchtkwaliteit waar mogelijk ruimte geven voor
maatschappelijk gewenste (ruimtelijke) ontwikkelingen, waarbij de
kabinetsinzet om de luchtkwaliteit daadwerkelijk te verbeteren het
uitgangspunt blijft.
Alles bij elkaar moet dit pakket, waarmee een rijksinvestering van 900
miljoen euro is gemoeid, ertoe leiden dat een behoorlijk aantal
knelpunten in 2010 zal zijn opgelost. En dat er een constructieve
bijdrage wordt geleverd aan de verbetering van de gezondheid Op
Prinsjesdag ligt daarover een uitgebreide brief bij de Tweede Kamer.
Dames en heren, van pakket naar uw rapport. Dat is bedoeld voor
ambtenaren bij gemeenten, provincies en kaderwetgebieden, die meer
willen weten over de luchtverontreiniging in het algemeen en de aanpak
daarvan in hun gebied in het bijzonder. Het kabinet beseft hoe groot
de de druk is die bij deze ambtenaren wordt neergelegd.
Daarom is er sinds kort een speciaal loket bij Infomil waar overheden
en andere betrokkenen terecht kunnen met vragen over
luchtkwaliteitsplannen en de relatie tussen ruimtelijke ordening en
luchtkwaliteit.
Daarnaast wordt door IPO, VNG en Infomil een handreiking opgesteld
voor de lokale planvoorbereiding door gemeenten en provincies. Daarin
staat hoe zij hun bouwplannen op het punt van luchtkwaliteit het beste
kunnen onderbouwen.
Het CROW-rapport sluit hier goed op aan. Het geeft een selectie weer
van maatregelen die lokaal mogelijk zijn. Zoals zorgen voor een betere
verkeersdoorstroming,bijvoorbeeld door het goed afstellen van
verkeerslichten, het al dan niet toestaan van vrachtverkeer door
woonwijken of het afsluiten van de binnenstad voor zwaar
milieuvervuilende auto's. Een bijkomend positief effect is dat ze
meestal de verkeersveiligheid bevorderen.
Graag geef ik u een compliment over de fact sheets in het rapport.
Daardoor kunnen gemeenten goed beoordelen welke maatregel in welke
situatie het best van toepassing is. Ze geven een goede beschrijving
van de maatregel en de gevolgen voor de luchtkwaliteit. Ik heb de fact
sheets dan ook met interesse gelezen!
Terug naar de stand van zaken. Het luchtkwaliteitsbeleid kenmerkt zich
door grote onzekerheden en vragen. Welk deel van de emissies kunnen we
aanpakken, wat is afkomstig uit Nederland en wat uit het buitenland?
Het staat vast dat we met onze maatregelen alleen effect kunnen
bereiken op dat deel van de emissies die door de mens veroorzaakt
worden. We moeten dus niet de illusie hebben dat we met dit pakket het
hele probleem kunnen oplossen. Maar binnen dat door onszelf te
beïnvloeden deel kunnen we heel veel doen. Elke maatregel op het
gebied van luchtkwaliteit heeft een positief effect op de gezondheid.
Er is dus sprake van een 'no regret' beleid. Laten we dat vooral niet
uit het oog verliezen!
Naast het pakket aan maatregelen dat er nu ligt, zal het Rijk zich
inzetten om de genoemde onzekerheden verder in te perken, met name
rond fijn stof. De regering blijft ook openstaan voor nieuwe
maatregelen, die kunnen rekenen op maatschappelijk draagvlak, en
technisch en economisch uitvoerbaar zijn. Zo zullen we met buurlanden
ervaringen uitwisselen over de maatregelen die zij nemen.
Ook zullen we waar mogelijk gemeenten ondersteunen bij het uitvoeren
van hun beleid. Diverse door u genoemde maatregelen kunnen het op enig
moment nodig maken dat u van rijkszijde een extra zetje krijgt. Het
kabinet heeft de intentie om daarvoor extra geld beschikbaar te
stellen.
Het kabinet doet dus wat het kan. Wat kunnen gemeenten en provincies
nog doen? Ook die moeten open staan voor potentiële, nieuwe
maatregelen. Over elkaars schouders en grenzen kijken kan soms heel
nuttig zijn. Daarnaast hebben provincies en gemeenten een belangrijke
taak waar het gaat om handhaving en monitoring. Het is van het
grootste belang dat de voorgenomen maatregelen worden uitgevoerd. Een
rijverbod voor vrachtwagens in delen van van de binnenstad heeft
alleen zin als daar daadwerkelijk op wordt toegezien. Een verbetering
van de luchtkwaliteit bereik je niet met een papieren verbod.
Handhaven dus.
Tot slot: In uw rapport gaat u in op de verschillende taken van de
andere overheden. Door de Wet op de Luchtkwaliteit zal hier in formele
zin mogelijk het een en ander veranderen. Daarover zullen wij
gemeenten en provincies in een later stadium uitvoerig informeren.
Maar voor nu staat uw rapport vast. Het is een prima werkdocument
geworden, en ik hoop dat gemeenten en provincies uw handreikingen in
de praktijk gaan brengen. En daarnaast hoop ik in de toekomst weer op
u te kunnen rekenen!
Ik dank u hartelijk voor uw aandacht.
Zie ook
* Op de website van CROW is het rapport 'Wegen naar schonere lucht'
te downloaden.
Ministerie van Volkshuisvesting, Ruimtelijke Ordening en Milieubeheer