De Zonnehof
centrum voor moderne kunst
VOORAANKONDIGING
Amersfoort, 8 juli 05
tentoonstelling
EMIL NOLDE
Oogcontacten / Vroege portretten
18 september 2005 t/m 8 januari 2006
Pionier van het expressionisme
Emil Nolde (1867-1956) gold voor veel beroemde Duitse expressionisten in de eerste decennia van de twintigste eeuw als belangrijk voorbeeld en bron van inspiratie. Hij wordt daarom vaak beschouwd als Pionier van het expressionisme, die op de jongere generatie expressionisten, zoals Ernst Ludwig Kirchner, Max Pechstein, Erich Heckel en Karl Schmidt-Rottluff zijn vernieuwende schilderkunstige ideeën overbracht en zich op zijn beurt ook door hun experiment en vernieuwingsdrang liet leiden. Nolde was van de generatie van schilders als James Ensor, Edward Munch en een Franse schilder als Bonnard. Nolde was onder de indruk van het werk van Van Gogh en hij vormde zodoende de verbindingsschakel tussen het post-impressionisme van de late negentiende eeuw en het expressionisme dat aan het begin van de twintigste eeuw met name in Duitsland tot ontwikkeling kwam.
Cruciale jaren
De periode 1903-1918 wordt vaak beschouwd als een cruciale fase in de ontwikkeling van Noldes oeuvre. Het is ook de periode waarin de verschillende avantgardistische stromingen in de beeldende kunst ontkiemen en tot wasdom komen. In 1906 sloot Nolde zich aan bij de in Dresden opgerichte "Brücke", waarvan hij echter maar kort deel bleef uitmaken. In 1911 wijst de Berliner Secession schilderijen van Nolde en andere expressionisten af. Uit protest sluit Nolde zich aan bij de meer op de actualiteit gerichte Neue Secession. In 1913 neemt Nolde deel aan een expeditie naar de Zuidzee. Tijdens deze reis, die over land werd gemaakt, komt Nolde in contact met allerlei onbekende volken. De primitieve leefgewoonten en artefacten die hij in het Zuidzeegebied leert kennen, betekenen een doorbraak in zijn werk naar een vorm van primitivisme, die uiteindelijk ook het uiterlijke karakter van het werk van andere expressionisten sterk zal beïnvloeden.
Vroege portretten
De tentoonstelling in De Zonnehof (een samenwerkingsverband met het Ulmer Museum in Ulm en de Nolde-Stiftung in Seebüll) presenteert Noldes stijlontwikkeling in genoemde periode aan de hand van circa 40 vroege portretten in olieverf. In 1904 schildert Nolde zijn vrouw Ada in een zonovergoten kamer. Dit schilderij Frühling im Zimmer laat zien dat Noldes schilderkunstige wortels in de negentiende eeuw bij het (post-)impressionisme liggen. Maar ook in de tentoonstelling zal zijn opgenomen een schilderij uit 1915 Neu-Guinea-Wilde. Noldes beeldtaal is volkomen geëvolueerd naar een primitivisme dat zich karakteriseert door eenvoud, frontaliteit en een 'hoekige' vormgeving.
Duitse Van Gogh opnieuw in Amersfoort
Al in 1983 organiseerde De Zonnehof een tentoonstelling van werk van Emil Nolde. Daarvoor had alleen het Stedelijk Museum in Amsterdam in 1958 werk van deze belangrijke Duitse schilder getoond. Inmiddels zijn er in Nederland meer tentoonstellingen georganiseerd van deze Duitse Vincent van Gogh. In Nederlands museaal bezit bevinden zich slechts enkele werken van deze meester van het expressionisme, de Zonnehof biedt daarom dit najaar een unieke gelegenheid voor het Nederlandse publiek om 40 topwerken van Emil Nolde te kunnen bewonderen.
Bij de tentoonstellingen in Ulm en Amersfoort is een catalogus verschenen. Duits/Engelstalig, Hatje Cantz Verlag, ¤ 29
Beeldmateriaal voor persdoeleinden wordt aangeboden op de website:
Voor meer informatie kunt u contact opnemen met De Zonnehof (033 463 30 34)
De Zonnehof, Museum Flehite, het Armandomuseum en het Culinair Museum zijn onderdeel van Stichting Museum Amersfoort