Duitsland: groen deed het beter dan rood
Merkel frustriert 17 september 2005
De kans is groot dat de SPD door mag regeren in Duitsland en de Groenen
niet. Dat is onrechtvaardig, vinden de GroenLinks-europarlementariërs
Kathalijne Buitenweg en Joost Lagendijk. De partij van Joschka Fischer was
de meest volwassen partner in de roodgroene coalitie.
De groene golf die kort voor de eeuwwisseling door Europa ging bracht
zes groene partijen in de regering. Daarvan waren de Duitse Groenen
het slechtst voorbereid, qua program en organisatie. Al binnen een
jaar leek de regeringsdeelname uit te draaien op het einde van de
partij. Linke en Realos vlogen elkaar in de haren over de humanitaire
interventie in Kosovo. Milieuminister Jürgen Trittin dreigde de
belangrijkste verkiezingsbelofte - het afscheid van kernenergie - te
verkwanselen. Hij had verzuimd om zich te verzekeren van
sociaal-democratische rugdekking bij zijn confrontatie met de
atoomindustrie.
Maar de Groenen leerden snel van hun fouten. Zij zetten een proces van
programmatische vernieuwing in, waarbij oude illusies werden begraven.
Zij voorzagen zichzelf van een strategisch centrum, waar conflicten
tussen ministers, parlementariërs en achterban tijdig konden worden
beslecht. De partij werd alsnog Regierungsfähig.
Europese Grondwet
De groene bewindslieden ontwikkelden zich tot competente en
vooruitziende bestuurders. Fischer bracht Duitsland terug op het
wereldtoneel, zonder het project van zijn voorgangers - Duitsland
verankeren in een sterke Europese Unie - te verwaarlozen. Hij stond
aan de wieg van het EU-Grondrechtenhandvest en de Europese Grondwet.
Dit verdrag is door de Franse en Nederlandse kiezers weggestemd, maar
zet wel een democratische minimumstandaard voor alle toekomstige
Europese verdragen. Fischer wordt terecht verweten dat hij te weinig
oog had voor de kleinere Europese partners, waaronder Nederland. Maar
hij had dan ook zijn handen vol aan het wegmasseren van de
diplomatieke blunders van kanselier Schröder. Achter de schermen moest
hij bovendien de sociaal-democratische neiging beteugelen om wapens te
leveren aan dubieuze regimes.
Ook de ministers Trittin en Renate Künast (vanaf 2001 op landbouw)
hebben niet stilgezeten. Duitsland loopt voorop bij de ecologische
modernisering van de economie. De invoering van heffingen op
milieuverbruik heeft roodgroen in staat gesteld om de pensioenpremies
te verlagen. De bevordering van wind- en zonne-energie, biologische
landbouw en natuurbescherming heeft honderdduizenden nieuwe banen
opgeleverd.
Voortrekkersrol
Ook Trittin en Künast drukten hun stempel op de Europese politiek.
Dankzij de Duitse inzet voor het Kyoto Protocol speelt de EU een
voortrekkersrol bij de strijd tegen klimaatverandering. Künast gaf,
onder het motto Klasse statt Masse, een impuls aan de hervorming van
de Europese landbouw. Die hervorming verloopt traag, maar Brussel is
inmiddels wel zover dat zij aan alle subsidies voor boeren eisen
verbindt op het gebied van milieu, voedselveiligheid en dierenwelzijn.
De invoering van het geregistreerd partnerschap voor homostellen is
eveneens een groene verdienste. Net als de nieuwe migratie- en
naturalisatiewetten. Roodgroen heeft erkend dat Duitsland een
immigratieland is. Nieuwkomers kregen een recht op inburgering.
Duitsland is onmiskenbaar kosmopolitischer geworden.
Tegenover deze successen staat het falen van het sociaal-economische
beleid van roodgroen. De geleidelijke vergroening van het
belastingstelsel en de boomende milieusector hebben niet kunnen
voorkomen dat de werkloosheid steeg tot boven de tien procent. Veel te
laat werd een samenhangend beleid voor de hervorming van de
verzorgingsstaat ingezet. Een beleid met pijnlijke bezuinigingen, want
naarmate je hervormingen langer uitstelt zul je harder moeten
ingrijpen.
Vertrouwen
Daarbij blijft het onduidelijk of Duitsland het Stabiliteitspact voor
de euro kan naleven, ondanks de versoepelingen die daarin dit jaar
zijn doorgevoerd. Het is zelfs de vraag of de sociaal-democraten zich
iets aantrekken van de Europese afspraken over begrotingsdiscipline.
Het grimmige verzet van begrotingsminister Eichel in 2003 tegen
Brusselse bemoeienis met de Duitse begroting was voor ons het absolute
dieptepunt van zeven jaar roodgroen. Hoe stupide het oude
Stabiliteitspact ook was, de botte wijze waarop Eichel zich onttrok
aan zijn verplichtingen - die nota bene van Duitse makelij waren -
heeft het vertrouwen in Duitsland en Europa ernstig geschaad. Er loopt
een rechtstreekse lijn van de crisis rond het Stabiliteitspact naar de
verwerping van de Europese Grondwet door de Nederlandse kiezers.
De Groenen kan alleen verweten worden dat zij zich niet duidelijker
tegen deze powerplay hebben verzet. Op sociaal-economisch gebied
hebben zij, bij gebrek aan ministersposten, weinig in de melk te
brokken gehad. Hoe sterker de SPD werd verscheurd door interne
conflicten, hoe minder ruimte zij bood aan haar kleine
coalitiepartner. De Groenen slaagden er wel in hun achterban mee te
krijgen bij sociaal-economische hervormingsvoorstellen, maar konden er
slechts weinig verwezenlijken. Betere toegang voor vrouwen en
parttimers tot de sociale zekerheid, impulsen voor de kinderopvang en
de brede school, meer steun voor startende bedrijfjes. Deze lijst had
langer moeten zijn.
De successen van rood-groen zijn hoofdzakelijk groene successen. De
grootste fout van de Groenen is dat zij het werkgelegenheidsbeleid aan
de sociaal-democraten hebben overgelaten.
Website Duitse Groenen: www.gruene.de
«
GroenLinks