Nederlands fotomuseum
Persbericht, juli 2005
Why Mister, Why? De Irakfoto's van Geert van Kesteren
Multimediale vertaling van veelgeprezen fotoboek in Nederlands fotomuseum
17 september t/m 20 november 2005 - opening vrijdag 16 september 17 uur
Why Mister, Why? van fotograaf Geert van Kesteren is een tentoonstelling over de verwoede maar
desastreuze Amerikaanse pogingen om vrede en democratie te brengen in Irak. De tentoonstelling is
een multimediale `vertaling' van Van Kesterens veelgeprezen en prijswinnende boek Why Mister,
Why? (2004) naar de ruimte van het museum. Van Kesteren laat in dit project zien dat wij ondanks
alle media die wij tot onze beschikking hebben, eigenlijk geen idee hebben wat er in Irak gebeurt. In
de tentoonstelling worden meer dan levensgrote beelden en teksten van Van Kesteren geprojecteerd
naast `life feed' nieuwsberichten over de huidige situatie in Irak. Op deze manier snijdt de
`tentoonstelling' twee zeer actuele thema's aan: de veranderde positie en mogelijkheden van de
fotojournalistiek (met name oorlogsfotografie) anno 2005 en de problematiek van het ruimtelijk
presenteren van fotojournalistiek in the `white cube' van het museum. Geert van Kesteren is sinds
kort officieel Nominee van Magnum Photos. Hij is de derde Nederlands fotograaf die zijn naam mag
verbinden aan het fotobureau. Bij de tentoonstelling is een activiteitenprogramma samengesteld met
o.a. speciale rondleidingen, discussies, workshops voor scholieren en een internationaal debat.
De tentoonstelling is een samenwerkingsproject van Paradox en het Nederlands fotomuseum. De
vormgeving is in handen van de Amsterdamse tentoonstellingsvormgever Jeroen de Vries.
In april 2003, een week nadat de oorlog door George Bush jr.
als beëindigd was verklaard, reist de Nederlandse
fotojournalist Geert van Kesteren naar het geteisterde Irak (hij
was er al eerder geweest, o.a. in 1998, tijdens `Operation
Desert Fox' als verslaggever voor Vrij Nederland). In opdracht
van Unicef, Newsweek en Stern maakt hij vier reizen naar Irak
in de periode 1 mei 2003 en 20 maart 2004. Hiervan was hij
ongeveer zes weken `embedded' (d.w.z. onder de hoede en
controle van het Amerikaanse leger) voor Newsweek met de
4de infantery division in Tikrit (aug 2003), in Samarra (jan/feb
2004) en in Karbala (maart 2004). Gedurende de 6,5 maand in
Irak rapporteerde Van Kesteren over de toestand ter plaatse.
Hij fotografeert het dagelijkse leven van Amerikaanse soldaten en hun pogingen Saddam Hussein en het
Iraakse verzet op te pakken. Zijn kleurenfoto's tonen de directe confrontatie tussen het schijnbaar almachtige
Amerikaanse leger en de burgerbevolking van een land dat niet begrijpt waarom het daar is. De foto's zijn
een getuigenis van de onkunde van de Amerikanen om de `hearts and minds' van de Irakezen te winnen door
misplaatste arrogantie, onbegrip voor de Arabische cultuur en mismanagement.
Van Kesteren bevindt zich met zijn camera vaak middenin de actie en weet door bewegingsonscherpte en
scheve kadrering de angst, agressie, woede en verdriet voelbaar te maken. In enkele gevallen zijn de
beelden ronduit hard en confronterend. Op andere momenten kiest Van Kesteren voor rustige composities
van het door de oorlog aangetaste Iraakse landschap of van de dagelijkse beslommeringen van soldaten op
de legerbasis. Dat leidt met enige regelmaat tot onwezenlijke, haast surreële beelden, die hun aangrijpende
karakter mede ontlenen aan de intelligente montage in boek en tentoonstelling van opmerkelijke visuele
juxtaposities binnen korte, verhalende beeldreeksen (afgewisseld met teksten van Van Kesteren zelf). Met
de projectie van `life feed' nieuwsberichten, met bronnen als NBC, Fox, Iraq Body Count en Al-Jazira, krijgt
de tentoonstelling een directe link met het hedendaagse Irak.
De titel Why Mister, Why? geeft overduidelijk het onbegrip weer tussen tussen de Iraakse bevolking en de
Amerikaanse bezetters. Overduidelijk, want Van Kesteren trof de wanhoopskreet aan als ironisch bedoelde
graffiti op een wc-deur in een Amerikaans legerkamp. Zij symboliseert naast de diepe kloof tussen twee
botsende culturen wellicht ook de verbazing van Van Kesteren zelf over wat hij vrijwel dagelijks meemaakte
en zag tijdens zijn verblijf in Irak. Why Mister, Why? is niet alleen door zijn onderwerp en de maatschappe-
lijke en politieke implicaties daarvan, maar ook door zijn fotografie en zijn vorm een van de belangrijkste
fotografische documenten van onze tijd.
Geert van Kesteren (geb. 1966) werkt op dit moment aan een langlopend fotoproject over de gevolgen van
de tsunami van december 2004 in Zuid-Azië en een project Speaking4Earth over de relatie van inheemse
volkeren met de vervuiling of vernietiging van hun oorspronkelijke land. Eerder publiceerde hij het boek
Mwendanjangula. AIDS in Zambia (2000). Van Kesteren ontving voor Why Mister, Why? reeds drie
prestigieuze prijzen voor het beste fotoboek, waaronder de Kees Schererprijs. Ook ontving hij prijzen van de
Zilveren Camera en World Press Photo. Eind juni maakte Magnum Photos bekend Van Kesteren op te
nemen als aspirant-lid. Slechts twee Nederlandse fotografen gingen hem hierin voor: in 1955 Kryn Taconis
(officieel lid) en in de jaren '80 Peter Martens (aspirant-lid). Van Kesteren is voorgedragen op initiatief van
Martin Parr, die zeer onder de indruk is van het fotoboek Why Mister, Why?
Publicatie Why Mister, Why? Geert van Kesteren, (2004, Nederlands/Arabisch en Engels/Arabisch)
Met 238 foto's en tekst van Geert van Kesteren en een voorwoord van Newsweek-redacteur Michael Hirsh.
Redactie: Geert van Kesteren en Edie Peters / Vormgeving: Mevis & Van Deursen, Amsterdam / Uitgever:
Artimo, Amsterdam / ISBN 90-8546-016-6 / Prijs 24,95, ook te koop in de boekwinkel van het fotomuseum.
Website www.whymisterwhy.com De website vormt een belangrijk element binnen de tentoonstelling en
zal aan het begin van de tentoonstelling geheel vernieuwd en geactualiseerd `de lucht ingaan'.
Why Mister, Why? is tot stand gekomen met steun van o.a. Pax Christi, de Stichting Democratie en
Media, de stichting DOEN en de Mondriaan Stichting.
Activiteitenprogramma kijk voor meest actuele info op www.nederlandsfotomuseum.nl
- Interactieve rondleidingen door gidsen van het Nederlands fotomuseum
- Ontmoetingen met studenten: rondleiding door Van Kesteren en/of Edie Peters met aansluitend
discussie over de beroepspraktijk van de fotojournalist die zijn werk toont in zowel de media, boekvorm
als in een museum.
- Digitale kijkwijzer voor CKV 1, Maatschappijleer en Geschiedenis (voortgezet onderwijs) met vragen en
opdrachten over de rol van nieuwsfotografie in het algemeen en Why Mister, Why? in het bijzonder. Met
de kijkwijzer kunnen leerlingen zelfstandig of in groepsverband de tentoonstelling bezoeken. Deze
eerste digitale kijkwijzer van het fotomuseum zal te downloaden zijn via de museumsite en
www.whymisterwhy.com
- Workshop fotojournalistiek voor scholieren i.s.m. Digital Playground voor CKV (vmbo), CKV 1 en
Maatschappijleer en Geschiedenis (4/5 havo en 5/6 vwo) met een interactieve rondleiding over
persvrijheid, betekenis en impact van de Why Mister, Why?-foto's en andere beelden uit Irak op onze
beeldvorming over Operation Iraqi Freedom en andere onderdelen van het conflict. Aansluitend nemen
leerlingen in groepjes van twee (een `journalist' en een `fotograaf') op straat korte interviews af bij
voorbijgangers. Ook maken zij (na toestemming) een portretfoto van de geïnterviewde. De resultaten
worden digitaal verwerkt. Deze groeiende verzameling beeld en tekst krijgt een prominente plaats
binnen het project Why Mister, Why?, zowel in als buiten het museum en op de website
www.whymisterwhy.com .
- Internationaal debat in samenwerking met De Balie, Amsterdam & InfoWarRoom. In het
internationale debat staat de receptie van nieuwsverslaggeving in kranten en tijdschriften en het
functioneren van traditionele media in de hedendaagse beeldcultuur centraal. Programma van de dag en
datum nader aan te kondigen.
Paradox is producent van projecten op het gebied fotografie, video en nieuwe media. Daarbij wordt veel
aandacht besteed aan vernieuwende presentatievormen en de interactie tussen diverse media. Eerder was
Paradox verantwoordelijk voor producties als >Play (over jeugdcultuur met fotograaf en filmmaker Carel van
Hees) en Go No Go (over migratie in Europa, gebaseerd op het werk van fotograaf Ad van Denderen).
Voor informatie over Paradox projecten, zie www.paradox.nl , www.play-record.nl , www.go-no-go.nl