16-09-2005
Nieuwe Heinekenprijs voor cognitiewetenschap
Eerste grote internationale prijs voor onderzoek naar hoe intelligent
gedrag tot stand komt
De Stichting Alfred Heineken Fondsen en de Koninklijke Nederlandse
Akademie van Wetenschappen hebben besloten een nieuwe Heinekenprijs
(groot: 150.000 dollar) in te stellen: de Dr. A.H. Heinekenprijs voor
de Cognitiewetenschap. Cognitiewetenschap is een relatief jong
onderzoeksterrein, dat voor het eerst successen boekt met de
beantwoording van de oude vraag naar de werking van 'de geest', zoals
het bij gebrek aan een betere term altijd is genoemd. Wat de
cognitiewetenschappen bindt, is het inzicht dat hersenen
informatieverwerkers zijn. Hoe ze dat doen, is de vraag die in steeds
andere vormen terugkeert.
De afgelopen halve eeuw heeft een zee aan kennis opgeleverd over onder
meer het vermogen te denken, te kijken, te praten, te leren en
onthouden, te beslissen, te begrijpen en reageren. Met andere woorden:
de wetenschap begint te begrijpen wat er ten grondslag ligt aan
intelligent gedrag bij mensen en dieren. Onderzoekers uit zulke
uiteenlopende disciplines als de neurologie, de psychologie, de
taalkunde en kunstmatige intelligentie hebben, dikwijls in
samenwerking, dit nieuwe terrein tot wasdom en bloei gebracht.
Intussen zijn er heel veel modellen, theorieën en technieken
(bijvoorbeeld om hersenen te scannen) beschikbaar gekomen, die nog
lang hun vruchten zullen afwerpen.
Hoewel belangrijke prijzen als de Nobelprijs en de Kyotoprijs bij hoge
uitzondering wel eens terechtkwamen bij een cognitieonderzoeker, was
er tot nu toe geen internationale prijs voor cognitiewetenschap in
brede zin.
Over de Heinekenprijzen
Het is voor het eerst sinds 1990 dat er een nieuwe Heinekenprijs wordt
ingesteld, en het is de eerste keer dat dat niet door Alfred (Freddy)
Heineken zelf gebeurt.
Alfred Heineken, die begin 2002 overleed, stelde tussen 1964 en 1990
vijf grote prijzen beschikbaar voor wetenschap en kunst, vanwege zijn
levenslange belangstelling en bewondering voor het menselijk kunnen op
die terreinen. Het was zijn overtuiging dat de beoefenaren het
verdienden gestimuleerd te worden, en hij wilde daarnaast graag een
voorbeeld stellen voor 'andere rijkaards', zoals hij zei. Voor de
jurering vroeg hij de onafhankelijke Akademie van Wetenschappen. Zijn
dochter, mevr. C.L. de Carvalho-Heineken, die hem is opgevolgd als
voorzitter van het bestuur van de Stichting Alfred Heineken Fondsen,
zegt over de nieuwe prijs: 'Mijn vader was gefascineerd door de
werking van het menselijk brein. Als wij door het instellen van deze
prijs kunnen bijdragen aan de ontwikkeling van wetenschappelijk
onderzoek op dit terrein, dan is dat geheel in de geest van het idee
achter alle Heinekenprijzen.'
Net als de andere Heinekenprijzen zal de prijs voor
cognitiewetenschappen om het jaar worden toegekend, voor het eerst in
2006. Half april volgend jaar is als altijd de bekendmaking van alle
winnaars, die de prijs in september, tijdens een speciale zitting van
de KNAW, uitgereikt zullen krijgen.
Een overzicht van alle Heinekenprijzen:
* Dr. H.P. Heinekenprijs voor de Biochemie en de Biofysica, groot:
150.000 dollar. Genoemd naar de vader van Alfred Heineken, die
chemicus was. Voor het eerste uitgereikt in 1964.
* Dr. A.H. Heinekenprijs voor de Kunst. Bedoeld voor een Nederlandse
kunstenaar. Groot: 50.000 euro, plus een boekuitgave en een
tentoonstelling. Sinds 1988.
* Dr. A.H. Heinekenprijs voor de Geneeskunde, groot: 150.000 dollar.
Sinds 1989.
* Dr. A.H. Heinekenprijs voor de Milieuwetenschappen, groot: 150.000
dollar. Sinds 1990.
* Dr. A.H. Heinekenprijs voor de Historische Wetenschap, groot:
150.000 dollar. Sinds 1990. Oorspronkelijk bedoeld voor onderzoek
naar Europese geschiedenis, per 2006 komt alle historie in
aanmerking.
* Dr. A.H. Heinekenprijs voor de Cognitiewetenschap, groot: 150.000
dollar. Per 2006.
Meer informatie is beschikbaar op http://www.knaw.nl/heinekenprizes
KNAW, Het Trippenhuis, Kloveniersburgwal 29, Amsterdam.
Postbus 19121, 1000 GC Amsterdam.
Afdeling Voorlichting tel. 020-5510733, fax 020-6204941.
voorlichting@bureau.knaw.nl
Koninklijke Nederlandse Akademie van Wetenschappen