Vrije Universiteit Amsterdam

M. Katsumori
16.09.2005
Faculteit der Wijsbegeerte
forum zaal
Niels Bohr's Complementarity
10:45

Promotor: prof.dr. J.A. Radder

Gedachtegang van Niels Bohr verklaard
Niels Bohr geldt als de grondlegger van de kwantumfysica. Filosoof Makoto Katsumori boog zich over het gedachtegoed van de Deense natuurkundige en ontdekte een belangrijke filosofische dimensie in zijn werk, die onder anderen de verandering in de gedachtegang van Bohr door de jaren heen verklaart. Kwantumtheorie draait, kort gezegd, om minuscuul kleine objecten (zoals atomen en elektronen) die het dubbelkarakter van zowel deeltje als golf hebben. Bohr interpreteerde deze fysische theorie door het idee van complementariteit in te voeren. Complementariteit sluit uit dat je een gegeven object tegelijkertijd als deeltje én als golf kunt waarnemen; je kunt het object ook niet tegelijkertijd in termen van ruimte-tijd en causaliteit beschrijven. Bohr trok dat idee ook door naar andere disciplines zoals biologie en psychologie. Wanneer een vrolijk iemand bijvoorbeeld tracht te analyseren waar die stemming vandaan komt, kan het gevoel van vrolijkheid verdwijnen door die analysepoging. Katsumori ontdekte dat Bohrs denken ten minste twee opvattingen van complementariteit bevatte: een statische en een dynamische, hoewel Bohr zelf een dergelijk onderscheid niet maakte. In de dynamische variant van complementariteit blijk je de actor te zijn door waarnemer te worden, zoals in het geval waarin iemand tracht zijn gevoel te analyseren. Volgens Katsumori is met het statisch-dynamisch onderscheid goed te verklaren hoe de gedachten van Bohr door de jaren heen veranderden. In het bijzonder in Bohrs debat met Einstein en anderen in 1935, begon hij de dynamische opvatting van complementariteit te gebruiken binnen de kwantumtheorie zelf. Bovendien, zo betoogt Katsumori, heeft Bohrs complementariteit interessante dwarsverbanden met filosofische benaderingen, zoals de hermeneutische filosofie en de derridiaanse deconstructie.

Voor meer informatie over activiteiten aan de VU:

dienst Communicatie, afdeling wetenschapsvoorlichting

T 020 59 85666
E communicatie@dienst.vu.nl

Voor meer informatie over activiteiten aan VUmc

T 020 44 43444
E communicatie@vumc.nl