Raad voor de Journalistiek

Uitspraken vastgesteld d.d. 15 september 2005
door mw. mr. M.E. Leijten, voorzitter, prof. mr. W.D.H. Asser, mw. E.H.C. Salomons, mw. F. Santing, drs. P. Sijpersma, leden, in tegenwoordigheid van mr. M.M.S. van den Berg, secretaris, en mw. mr. L. Bultman-den Haan, plaatsvervangend secretaris. VNO-NCW / G. Herderschêe en de Volkskrant
Uitspraak: ongegrond
De klacht is gericht tegen het artikel VNO-NCWers mogen wel met prepensioen. Klaagster stelt dat door de berichtgeving ten onrechte het beeld wordt opgeroepen dat zij de eigen medewerkers vervroegd met pensioen laat gaan, terwijl zij naar buiten toe oproept de pensioenleeftijd te verhogen.
De Raad heeft niet kunnen vaststellen dat het artikel relevante onjuistheden bevat. Met klaagster is de Raad van mening dat de kop van het bericht als enigszins suggestief valt te karakteriseren. Volgens de Raad is echter voor de gemiddelde lezer voldoende duidelijk dat klaagster thans overleg voert met de ondernemingsraad over 65 jaar als eerste pensioenleeftijd en dat zij de intentie heeft zowel het kabinetsbeleid te volgen alsmede de opvattingen die zij uitdraagt. Trefwoorden:

- Feitenweergave: onjuiste, tendentieuze berichtgeving Publicatie op www.rvdj.nl onder nr. 2005/46

prof. dr. A.J.J.M. Vingerhoets / M. de Haas (Univers) en Telegraaf.nl Uitspraak: ongegrond
Op www.telegraaf.nl en in Univers, het universiteitsblad van de Universiteit van Tilburg, zijn twee artikelen verschenen beide onder de kop Niet te moeilijk doen over polygamie waarin aandacht wordt besteed aan klagers boek De ondraaglijke lichtheid van de liefde. Volgens het vaste oordeel van de Raad komt aan een recensent een grote mate van vrijheid toe, niet alleen wat betreft de vorm van de recensie, maar ook en vooral ten aanzien van de inhoud (vgl. RvdJ 2002/35). De berichtgeving in Univers en op de website www.telegraaf.nl past voor wat betreft inhoud en toonzetting bij de inhoud en de prikkelde stijl van klagers boek. Univers heeft klager bovendien de mogelijkheid geboden om het artikel voorafgaand aan publicatie te lezen en heeft klager in de gelegenheid gesteld na de publicatie op de kwestie te reageren. Verder is de Raad van oordeel dat de op www.telegraaf.nl geplaatste foto niet suggereert dat klager geïnterviewd is. Het was beter geweest indien bij de foto was vermeld dat het een archieffoto betrof, maar dat dit niet is gebeurd, is in deze zaak van ondergeschikte betekenis.

- Journalistieke werkwijze: hoor en wederhoor
- Privacy: fotos

- Aard van de publicatie: recensie
Publicatie op www.rvdj.nl onder nr. 2005/47
H. Hanssen / A. Theunissen (HP/De Tijd)
Klager maakt bezwaar tegen het artikel Slappe zakken. Dit artikel bevat voor een groot deel opiniërende elementen, waarbij persoonlijke observaties door de auteur als trend worden gepresenteerd, aldus de Raad. De bedoeling van het artikel en de aard van de daarin opgenomen informatie zijn voor de gemiddelde lezer voldoende duidelijk: de publicatie behelst met name de persoonlijke visie van de auteur, feitelijke verslaglegging staat niet voorop en overdrijving als stijlmiddel wordt niet geschuwd. In het artikel komen geen kwalificaties of vergelijkingen voor die journalistiek ontoelaatbaar zijn. Met het plaatsen van de ingezonden brief van klager heeft verweerster klager bovendien een weerwoord geboden. In zoverre is de klacht ongegrond. (vgl. RvdJ 2005/19, RvdJ 2004/75, RvdJ 2004/08 en RvdJ 2002/63)
Verder is de klacht gericht tegen de wijze waarop verweerster heeft geciteerd uit klagers boek Babymanagment. Klager heeft voldoende aannemelijk gemaakt en onweersproken gesteld dat het citaat: Het kind, zo schrijft Henk Hanssen in Babymangement, is een product waar alles om draait. Met als input aandacht en geld, en met als rendement? niet afkomstig is uit zijn boek. Verweerster heeft dit citaat ten onrechte gepresenteerd als een letterlijk citaat uit klagers boek. Op dit punt is de klacht gegrond.

- Rectificatie/weerwoord: ingezonden brieven, weerwoord
- Aard van de publicatie: opinie/kritiek
Publicatie op www.rvdj.nl onder nr. 2005/48
familie Koolen / M. Schilt en het Algemeen Dagblad De klacht betreft het artikel Student bijna dood na waterritueel. De kern van de klacht is dat ten onrechte gebruik is gemaakt van de informatie die is verkregen tijdens het gesprek met de student in het ziekenhuis.
De Raad stelt voorop dat een journalist degene over wie hij publiceert met open vizier tegemoet behoort te treden, dat wil zeggen dat hij zijn hoedanigheid aan hem bekend dient te maken. Slechts indien sprake is van bijzondere omstandigheden kan het gerechtvaardigd zijn deze regel niet na te leven, maar dat is hier niet aan de orde. Door klagers is niet betwist dat Schilt zich op enig moment als journalist aan de student bekend heeft gemaakt. Verder staat vast dat Schilt zich aan de ouders van de student direct als journalist heeft voorgesteld. (vgl. RvdJ 2005/30 en RvdJ 2005/10)
Verder overweegt de Raad dat er geen norm van journalistieke zorgvuldigheid is, die meebrengt dat een journalist toe- of instemming behoeft te hebben van degene over wie hij publiceert. Dat neemt niet weg dat de journalist wel steeds een afweging dient te maken tussen het belang dat met de publicatie is gediend en de belangen die door de publicatie worden geschaad, en dat moet worden vermeden dat nodeloos schade wordt toegebracht (vgl. RvdJ 2005/7 en RvdJ 2004/87). Overigens hebben verweerders de reactie van de student correct weergegeven en hebben ze zijn naam niet in het artikel vermeld. Alles afwegend en mede gezien het ook door klagers onderkende belang dat met de publicatie is gediend, hebben verweerders niet onzorgvuldig gehandeld door ondanks het verzoek van klagers om niet tot publicatie over te gaan, toch over het voorval te publiceren en daarbij de reactie van de student te vermelden.

- Journalistieke werkwijze: selectie van nieuws, verzwijgen eigen identiteit
Publicatie op www.rvdj.nl onder nr. 2005/49
R.K.S.V. Albertus Magnus / A. Kleijwegt en Nieuwe Revu Uitspraak: deels gegrond
In Nieuwe Revu is het artikel Groningse waterstudent niet enige slachtoffer verschenen. Bij het artikel zijn een portretfoto van de desbetreffende student geplaatst en een foto van de voltallige Kroegcommissie van de studentenvereniging R.K.S.V. Albertus Magnus met de bijbehorende namen. De kern van de klacht betreft het gebruik van twee fotos en een daarbij geplaatst onderschrift. In het artikel wordt een journalistiek relevant nieuwsfeit aan de orde gesteld, te weten misstanden bij de desbetreffende studentenvereniging. De daarbij geplaatste nieuwsfoto's kunnen een bijdrage leveren aan het verschaffen van een voor de lezer waarheidsgetrouw en controleerbaar beeld van het nieuwsfeit. De Raad is van mening dat de publicatie van de fotos en de namen van de Kroegcommissie onder de gegeven omstandigheden in redelijkheid kon plaatsvinden. Niet is gebleken van redelijkerwijs voorzienbaar nadeel hiervan voor klaagster dat niet in evenredigheid is met het maatschappelijk belang dat met publicatie is gemoeid. De Raad acht daarbij verder van belang dat het lidmaatschap van de Kroegcommissie openbaar is en de desbetreffende foto van de Kroegcommissie relatief wijdverspreid is. Dit onderdeel van de klacht is ongegrond. (vgl. RvdJ 1996/11 en RvdJ 1988/28)
De klacht is wel gegrond voor zover klaagster stelt dat met het onderschrift bij de foto van de Kroegcommissie ten onrechte wordt gesuggereerd dat alle individuele leden van de commissie verantwoordelijk zijn voor het aanzetten tot overmatige inname van zes liter water in drie uur tijd. Verweerders hebben erkend dat het onderschrift niet juist is en dat zij bij het plaatsen daarvan zorgvuldiger hadden kunnen handelen. De Raad deelt dit standpunt.
- Journalistieke werkwijze: bronnen

- Privacy: fotos, vermelding persoonlijke gegevens Publicatie op www.rvdj.nl onder nr. 2005/50