Wageningen Universiteit

Persbericht Wageningen UR, nr 066 14 september 2005

DERDE VAN PAARDENKASTANJEBOMEN IN NEDERLAND IS ZIEK

Bijna eenderde van alle paardenkastanjebomen in Nederland lijdt aan de beruchte bloedingsziekte. Dat blijkt uit een inventarisatie van 93 gemeenten. In Zuid-Holland is maar liefst 41 procent van de bomen aangetast. Uit het onderzoek naar de oorzaak van de ziekte onder de paardenkastanjes komt voorlopig naar voren dat er een verband lijkt te bestaan tussen een bacterie die tot de Pseudomonas syringae groep behoort en de waargenomen symptomen. Eind oktober levert de werkgroep Aesculaap naar verwachting de rapportage van dit onderzoek.

In april van dit jaar is de inventarisatie gestart om een beeld te krijgen van de verspreiding van de ziekte en de mate van aantasting van de bomen. Alle 467 Nederlandse gemeenten zijn aangeschreven. Tot 10 juli, de sluitingstermijn van de inventarisatie, zijn de gegevens van 93 gemeenten verwerkt. Tegelijkertijd is ook een onderzoek begonnen naar de oorzaak van de onbekende ziekte, die in 2002 op beperkte schaal optrad en eind vorig jaar op grote schaal werd aangetroffen. Minister Veerman van LNV stelde 275.000 euro beschikbaar voor het onderzoeksproject Aesculaap.

INVENTARISATIE
Het onderzoek naar de verspreiding van zieke paardenkastanjes en de mate van aantasting bevestigt het eerdere beeld dat de ziekte zich heeft uitgebreid van het westen en het noordwesten naar het zuiden en het oosten van Nederland. Landelijk blijkt 31 procent van de paardenkastanjes ziek. Het westen van Nederland - Zuid-Holland (41 procent), Noord-Holland (32) en Utrecht (37) - kent de grootste aantallen zieke bomen. Hoewel Brabant relatief minder zieke bomen telt (16 procent) is het aantal zieke bomen groot omdat in deze provincie veel paardenkastanjes staan. Drenthe (8 procent), Zeeland (9) en Limburg (8) zijn de minst getroffen provincies. Uit het inventariserend onderzoek komt verder naar voren dat alle soorten paardenkastanjes (Aesculus-soorten) aangetast lijken, waarvan de meest voorkomende soorten A. hippocastanum en haarcultivars (witte paardenkastanje) blijkbaar het meest vatbaar zijn. Van de zieke bomen is bijna 60 procent licht, 25 procent matig en ruim 15 procent zwaar aangetast. Bovendien blijkt dat dikkere bomen, met een omvang groter dan 20 centimeter, vaker en zwaarder zijn aangetast dan dunnere bomen. De resultaten van de inventarisatie zijn te vinden op de website www.kastanjeziekte.wur.nl.

OORZAAK
Het zoeken naar de oorzaak van de bloedingsziekte blijkt complex en tijdrovend te zijn. Na uitvoerige testen binnen dit bestaande project konden vermoedens in de richting van de gevreesde Phytophthora, als directe oorzaak van deze ziekte niet worden bevestigd. De aanwijzingen gaan nu uit naar een bacterie uit de groep van de Pseudomonas syringae als mogelijke veroorzaker. Bacteriën van het geslacht Pseudomonas kunnen optreden als ziekteverwekker bij verschillende gewassen, afhankelijk van de groeiomstandigheden. Op dit moment worden aanvullende infectieproeven uitgevoerd met de gevonden bacterie in een kas op jonge planten. Proeven op oudere bomen, binnen en buiten de bebouwde omgeving, zijn in voorbereiding. Indien deze bacterie de veroorzaker blijkt te zijn, is vervolgonderzoek nodig om uit te wijzen hoe de bacterie zich verspreidt en langs welke route, welke andere factoren de aantasting beïnvloeden en hoe de ziekte het best beheerst en bestreden kan worden.

AESCULAAP
Het gehele onderzoek staat onder verantwoordelijkheid van de werkgroep Aesculaap. In deze werkgroep, onder coördinatie van het Praktijkonderzoek Plant en Omgeving (PPO) van Wageningen Universiteit en Researchcentrum, werkt een aantal partijen samen: het Ingenieursbureau Amsterdam, de Plantenziektenkundige Dienst van het Ministerie van LNV, het onderzoeksinstituut Alterra van Wageningen UR, het Centraal Bureau voor Schimmelcultures en de gemeenten Den Haag, Utrecht, Haarlemmermeer en Houten. Aan onderzoek werken verder mee Plant Research International van Wageningen UR en de leerstoelgroepen Plantencelbiologie en Plantenfysiologie van Wageningen Universiteit. De naam Aesculaap is een samentrekking van de naam voor het medisch symbool Esculaap en de Latijnse naam voor het geslacht paardenkastanje, Aesculus. De paardenkastanje is overigens een heel andere boomsoort dan de tamme kastanje (Castanea).