Beëindiging van dienst-
betrekkingen Wsw bij
arbeidsongeschiktheid
Inspectie Werk en Inkomen Beëindiging van dienstbetrekkingen Wsw bij arbeidsongeschiktheid
R05/13, september 2005
ISSN 1383-8733
ISBN 90-5079-134-4
2 Inspectie Werk en Inkomen Beëindiging van dienstbetrekkingen Wsw bij arbeidsongeschiktheid
Inhoud
1 Inleiding 7
1.1 Aanleiding voor het onderzoek 7
1.2 Probleemstelling 7
1.3 Doelstelling 7
1.4 Methode van onderzoek 8
2 Bevindingen van het onderzoek 9
3 Conclusies 11
4 Oordeel 13
Lijst van afkortingen 14
Begrippen 15
Bijlagen:
I Aantal personen per situatie per grootteklasse 17
II Duur situatie en aantal standaardeenheden 19
III Aantal ´slapers´ per provincie 21
IV Ontslagprocedure bij Wsw-dienstbetrekkingen 23
Publicaties van de Inspectie Werk en Inkomen 25
3 Inspectie Werk en Inkomen Beëindiging van dienstbetrekkingen Wsw bij arbeidsongeschiktheid
4 Inspectie Werk en Inkomen Beëindiging van dienstbetrekkingen Wsw bij arbeidsongeschiktheid
Voorwoord
Naar aanleiding van signalen uit het veld heeft de staatssecretaris van Sociale Zaken en
Werkgelegenheid IWI verzocht om met spoed te worden geïnformeerd hoe uitvoerders van de
Wet sociale werkvoorziening (Wsw) omgaan met dienstbetrekkingen en arbeidsovereenkom-
sten, nadat een periode van twee jaar arbeidsongeschiktheid voor de Wsw is verstreken.
Deze recente signalen duiden erop dat werknemers die volledig arbeidsongeschikt zijn voor
Wsw-arbeid, langdurig in dienstbetrekking blijven. Zij verrichten geen arbeid meer en de loon-
betalingsverplichting is vervallen, terwijl voor hen wel een Wsw-subsidie bij het Rijk wordt
gedeclareerd. Het niet opzeggen van de dienstbetrekking heeft tot gevolg dat de Wsw-subsidie
blijft doorlopen. Er kan zodoende sprake zijn van een oneigenlijk gebruik van subsidiegelden.
Door het niet tijdig opzeggen van dienstbetrekkingen worden tevens een aantal Wsw-plaatsen
bezet gehouden terwijl Wsw-geïndiceerden op de wachtlijst blijven staan. In dat geval is er
sprake is van een ondoeltreffende wetsuitvoering.
Naar aanleiding van het verzoek van de staatssecretaris heeft IWI een inventariserend onder-
zoek uitgevoerd bij alle Wsw-uitvoeringsorganisaties. De resultaten van dit onderzoek kan de
staatssecretaris, indien hij daar aanleiding toe ziet, gebruiken voor zijn voorstel tot vernieuwing
van de Wsw.
Mr. L.H.J. Kokhuis
Inspecteur-generaal
5 Inspectie Werk en Inkomen Beëindiging van dienstbetrekkingen Wsw bij arbeidsongeschiktheid
6 Inspectie Werk en Inkomen Beëindiging van dienstbetrekkingen Wsw bij arbeidsongeschiktheid
1 Inleiding
1.1 Aanleiding voor het onderzoek
De staatssecretaris van Sociale zaken en Werkgelegenheid heeft IWI verzocht hem snel te
informeren hoe uitvoerders van de Wsw omgaan met dienstbetrekkingen en arbeidsovereen-
komsten, nadat een periode van twee jaar arbeidsongeschiktheid voor de Wsw is verstreken.
Daartoe heeft IWI een onderzoek uitgevoerd bij gemeenten en werkvoorzieningschappen naar
de mate waarin de samenloop van WAO-uitkering en Wsw-subsidie voorkomt, hoeveel voltijds
Wsw-arbeidsplaatsen het betreft en op welke plaatsen in het land dit het geval is.
1.2 Probleemstelling
Het rijk verstrekt jaarlijks Wsw-subsidie aan gemeenten of werkvoorzieningschappen, bedoeld
voor het bieden van Wsw-arbeidsplaatsen aan Wsw-geïndiceerden. De subsidie aan uitvoerders
wordt vastgesteld op basis van het aantal gerealiseerde voltijds Wsw-arbeidsplaatsen, uitge-
drukt in standaardeenheden (SE). Op Wsw-dienstbetrekkingen is het Burgerlijk Wetboek (BW)
van toepassing.
Krachtens het Burgerlijk Wetboek geldt voor de werkgever een opzegverbod van de Wsw-
dienstbetrekking tijdens de eerste 24 maanden van ziekte/arbeidsongeschiktheid. Na deze twee
jaar is opzegging niet verplicht, maar het BW biedt de werkgever wel de mogelijkheid om over
te gaan tot opzegging. Dit is ook in de CAO voor Wsw-werknemers zo geregeld. De ontslag-
procedure die daarbij moet worden gevolgd is in bijlage IV van dit rapport beschreven. Bij ont-
slag moet de uitvoeringorganisatie onder andere vaststellen dat reïntegratie niet meer mogelijk
is.
In gevallen waarbij de dienstbetrekking na 24 maanden arbeidsongeschiktheid niet wordt opge-
zegd, blijft de Wsw-subsidie voor de betreffende Wsw-arbeidsplaats doorlopen, terwijl de
werkgever de loonbetaling aan de werknemer goeddeels stopzet en betrokkene een WAO-uit-
kering van UWV ontvangt. Gevolg is dat een aantal Wsw-plaatsen bezet worden gehouden
door personen die feitelijk niet meer werkzaam zijn, terwijl er tegelijkertijd voor Wsw-arbeid
beschikbare Wsw-geïndiceerden op de wachtlijst blijven staan. Eind 2004 stonden 13.500 per-
sonen op de wachtlijst bij een bestand van 98.000 werknemers. Het wil overigens niet zeggen
dat de bezet gehouden dienstbetrekkingen altijd passend zijn voor Wsw-geïndiceerden op de
wachtlijst.
Omdat het BW en de Wsw niet verplichten tot het opzeggen van de dienstbetrekking na 24
maanden arbeidsongeschiktheid, is in bedoelde gevallen geen sprake van onrechtmatigheid.
De subsidie die voor de genoemde gevallen wordt verstrekt kan echter wel als ondoeltreffend
worden aangemerkt. Voor alle duidelijkheid, het betreft hier alleen die gevallen waarin Wsw-
subsidie wordt verstrekt voor (delen van) Wsw-dienstbetrekkingen waarvoor vanwege volle-
dige of gedeeltelijke arbeidsongeschiktheid geen of geen volledig loon (meer) wordt uitbetaald.
Gevallen waarin een gedeeltelijke WAO-uitkering samenloopt met een deeltijd Wsw-dienstbe-
trekking (die ook alleen voor de omvang van de feitelijke dienstbetrekking worden gesubsi-
dieerd) worden hieronder niet verstaan.
1.3 Doelstelling
Doelstelling van het onderzoek is het verkrijgen van een exact landelijk beeld van de omvang
van het aantal personen met een Wsw-dienstbetrekking die geen Wsw-arbeid verrichten, de
zogenaamde `slapers'. Op basis van het aantal standaardeenheden dat per 1 juli 2005 als `slaper'
is aan te merken en de duur van die situatie (van het einde van de tweejaarstermijn tot de peil-
datum) heeft de inspectie de omvang van het financiële beslag berekend. Tevens is zij nagegaan
of de grootte van de uitvoeringsorganisatie en/of de geografische ligging een rol speelt bij de
7 Inspectie Werk en Inkomen Beëindiging van dienstbetrekkingen Wsw bij arbeidsongeschiktheid
omvang en aard van het onderwerp.
Ook heeft de inspectie geïnventariseerd in welke fase van het administratieve proces de
betrokken personen zich bevinden. Het administratieve proces omvat onder meer het mogelijk
(alsnog) realiseren van reïntegratie in de Wsw-arbeid en het ondernemen van stappen die uit-
eindelijk moeten leiden tot het geheel of gedeeltelijk beëindigen van de Wsw-dienstbetrekking.
Wet- en regelgeving stellen op dit punt geen normen voor behandeltermijnen. De inspectie
heeft daarom gekozen voor een beschrijving van een aantal kenmerkende situaties, oplopend
van situaties met het minste naar situaties met het meeste perspectief op een snelle beëindiging
van de dienstbetrekking of (verdere) reïntegratie van betrokkene. Daaruit leidt de inspectie af
of de uitvoeringsorganisaties adequaat of minder adequaat handelen.
Bij de beschrijving van situaties heeft de inspectie rekening gehouden met een aantal bijzon-
dere situaties voor de Wsw op grond waarvan een beslissing over de eventuele beëindiging van
de dienstbetrekking kan worden vertraagd. Gedacht kan worden aan de volgende situaties: het
op de wachtlijst staan voor een operatie die van invloed kan zijn de arbeidsgeschiktheid; de ter-
minale fase waarin betrokkene verkeert; beroepszaken tegen beslissingen van UWV, menings-
verschillen/ miscommunicatie met UWV; onzekerheden over WAO-uitkeringen die Wsw-
bedrijven eerst opgehelderd willen zien voordat tot ontslag wordt overgegaan enzovoort.
1.4 Methode van onderzoek
Om een exact beeld te krijgen van het aantal personen in de Wsw die al twee jaar arbeidson-
geschikt zijn en het aantal standaardeenheden dat daarmee gemoeid is, is onderzoek uitgevoerd
bij alle 111 Wsw-uitvoeringsorganisaties. Het gaat daarbij om de stand van zaken per 1 juli
Ministerie van Sociale Zaken en Werkgelegenheid