MIN JUST: Brief minister Donner Schiedammer parkmoord
Ministerie jus
http://www.justitie.nl
Postadres: Postbus 20301, 2500 EH Den Haag
De voorzitter van de Tweede Kamer
der Staten-Generaal
Postbus 20013
2500 EA DEN HAAG
Bezoekadres
Schedeldoekshaven 100
2511 EX Den Haag
Telefoon (070) 3 70 79 11
Fax (070) 3 70 79 25
www.justitie.nl
Onderdeel BJBA
Datum 13 september 2005
Ons kenmerk 5374195/505
Onderwerp Schiedammer parkmoord
1. Inleiding
Een justitiële dwaling is een schrikbeeld voor de rechtsstaat en een schok voor de
samenleving en het rechtsbestel. Het schokt het vertrouwen dat de burger moet kunnen
hebben in het recht en de rechtsgang, het wekt verontwaardiging over het onrecht dat
geleden is en schept onrust over mogelijk andere, soort-gelijke gevallen in het verleden
of in de toekomst.
In het strafproces wordt vorm gegeven aan de fundamentele rechtspolitieke keuze dat bij
redelijke twijfel, ondanks het bestaan van wettig bewijs, de rech-ter die daaruit niet de
overtuiging van de schuld van een verdachte heeft ge-kregen, niet tot een
bewezenverklaring zal komen. Het strafproces is het pro-duct van het voortdurend streven
naar waarborgen om te voorkomen dat ie-mand die onschuldig is, ten onrechte zal worden
veroordeeld, ook als dat tot gevolg heeft dat -in een enkel geval- schuldigen vrijuit
gaan. Vandaar dat wan-neer iemand ondanks al de checks en balances die we in de loop van
de tijd hebben ingebouwd in het strafrecht om dit te voorkomen, toch (b)lijkt te zijn
veroordeeld voor een misdrijf dat hij niet heeft begaan, dit een diepgaand on-derzoek
vereist. Vraag is daarbij niet óf er fouten zijn gemaakt; het zou een groter
schrikbeeld zijn indien een onschuldige tot jarenlange gevangenisstraf kan worden
veroordeeld zonder dat er iets fout gaat. Vraag is dan: waar zijn fouten gemaakt, wat
voor fouten waren dit, worden dat soort fouten vaker ge-maakt en hoe voorkomen we ze in
de toekomst?
De ontwikkelingen eind vorig jaar rond wat de Schiedamse parkmoordzaak is gaan heten,
gaven alle de indruk dat er daarbij sprake was van een justitiële dwaling. De heer
B. werd na een groots opgezet opsporingsonderzoek in eerste en tweede aanleg veroordeeld
voor moord en poging tot moord, welke veroor-deling in cassatie en herziening overeind
bleef. Desondanks liet het OM hem (in december 2004) - nog voor een definitieve uitspraak
op een hernieuwd her-zieningsverzoek - vrij in de overtuiging dat hij niet schuldig was.
In het licht van deze ontwikkelingen heeft het College van procureurs-generaal (hierna:
het College) in december 2004 onmiddellijk opdracht gegeven voor een uitgebreid
evaluatieonderzoek naar het hele verloop van de opsporing en vervolging van de toenmalige
verdachte om lessen te leren voor de toekomst.
2. Het rapport
Het evaluatieonderzoek is uitgevoerd door een advocaat-generaal, de heer mr. F. Posthumus,
die geen enkele betrokkenheid heeft gehad bij de strafzaak. Hij werd daarbij bijgestaan
door twee onafhankelijke externe deskundigen, te we-ten professor mr. Y. Buruma
(hoogleraar straf- en strafprocesrecht te Nijme-gen) en de heer A.P. de Vries (voormalig
plv. korpschef van de regiopolitie Gelderland-Midden). In het kader van dit
evaluatieonderzoek is de rol van het Openbaar Ministerie (hierna: OM) en de politie
gedetailleerd onder de loep genomen. De meeste (ongeveer 60) betrokkenen zijn in het
kader van de eva-luatie gehoord en de hele feitelijke gang van zaken is daarbij
beschreven. In dit verband merk ik op dat tegelijkertijd met het starten van het
evaluatieonder-zoek van Posthumus c.s. het intern 'review onderzoek', dat al eerder in
gezamenlijke opdracht van de hoofdofficier van justitie te Rotterdam en de korpschef van
Rotterdam-Rijnmond was opgestart, is stopgezet. De informatie en de voorlopige
bevindingen van het review-onderzoek zijn vervolgens inte-graal overgedragen aan
Posthumus c.s.
Tevens is door de rechtbank Rotterdam en het gerechtshof Den Haag besloten tot een interne
reflectie. Hierbij zijn twee niet uit het eigen college afkomstige leden van de
rechterlijke macht betrokken. Ik heb niet de beschikking over deze rapporten. De
resultaten van deze evaluaties zijn onderwerp van gesprek binnen genoemde rechterlijke
colleges. De rapporten worden, aangezien zij betrekking hebben op de wijze waarop door de
onafhankelijke rechter in een concrete zaak is geoordeeld, niet openbaar gemaakt. Wel is
van de uitkomst van deze reflecties melding gedaan in de media en is in het tijdschrift
voor de rechterlijke macht Trema in meer algemene zin daarop gereageerd.
Het rapport van het evaluatieonderzoek bij het OM is vanochtend aangeboden aan de
voorzitter van het College. Ik bied u hierbij dit rapport aan, vergezeld van mijn eerste
conclusies ten aanzien van de bevindingen en aanbevelingen. Wel heeft dit tot gevolg dat
ik thans moet volstaan met die reactie op de hoofdaanbevelingen die mogelijk is binnen de
korte tijd van voorkennis die mij geboden werd.
Het rapport bevat gevoelige informatie voor en over personen. Gezien de uit-zonderlijke
aard van de zaak en hetgeen reeds op andere wijze in de open-baarheid is gekomen,
waaronder de openbare behandeling ter terechtzitting en verschillende publicaties, is er
evenwel voor gekozen het rapport integraal openbaar te maken. Ware dat niet het geval
dan zou de achtergrond van de genomen beslissingen niet inzichtelijk kunnen worden
gemaakt. Het overheer-send belang van vertrouwen in de rechtspleging vergt naar mijn
mening voor alles snelle duidelijkheid, volledige openheid over de gang van zaken en een
ruimhartige uitvoering van aanbevelingen die kunnen bijdragen aan het voor-komen van een
herhaling.
Ik besef dat het herleven van een publieke discussie over deze zaak een zware wissel trekt
op alle direct betrokkenen. In de eerste plaats voor de onterecht veroordeelde. Maar niet
minder voor de slachtoffers en nabestaanden. Onge-twijfeld zal dit bij allen opnieuw
hevige emoties oproepen; ik betreur dat zeer, maar meen tegelijkertijd dat een publiek
debat over deze zaak niet uit de weg gegaan mag worden. Wel is voorafgaande aan de
publicatie van de resultaten van het onderzoek contact gezocht met de naast betrokkenen,
te weten de ou-ders van Nienke en Maikel en zijn ouders. Daarnaast is voorafgaande aan de
publicatie door de heer Posthumus over de bevindingen van het evaluatieon-derzoek met de
heer B., de ouders van Nienke en Maikel en zijn ouders.
3. Conclusies van het rapport
De onderzoeker komt in het rapport tot de conclusie dat in de verschillende fasen van het
opsporingsonderzoek en de vervolging veel is mis gegaan en be-oordelingsfouten zijn
gemaakt. De hoofdconclusies hebben betrekking op ne-gen onderwerpen.
Geconcludeerd wordt dat (1) onvoldoende rekening is gehouden met de moge-lijkheid dat de
heer B., ondanks het feit dat hij niet onder onrechtmatig hoge druk is gezet, ten
onrechte een bekennende verklaring zou kunnen afleggen. De bekennende verklaring had tot
gevolg dat het onderzoek zich te veel verdachtegericht, en niet ook misdrijfgericht,
heeft voortgezet. Ook wordt (2) vastgesteld dat het onderzoek te weinig gestructureerd
heeft plaatsgevonden. Er is in dit kader ook onvoldoende tegenspraak georganiseerd.
Verder (3) is te weinig betekenis gehecht aan de ontlastende waarde van ontbrekende
techni-sche sporen. Hierin speelt een belangrijke rol dat er te weinig samenhang en
samenwerking bestond tussen het technische en het tactische politieonder-zoek. Met
betrekking tot de afbakening van de rol van de officier van justitie als leider van het
onderzoek dient (4) aandacht te zijn voor het onderscheid tussen de identificatiefase en
de bewijsfase van het onderzoek. Waar men in de identificatiefase genoopt is
verschillende scenario's door te rechercheren, mag juist in de bewijsfase een krachtiger
leiding die ook tegenspraak oplevert, worden verlangd. Vervolgens (5) wordt geconcludeerd
dat de rol die in het on-derzoek aan Maikel is toegekend (van slachtoffer, naar verdachte,
naar niet serieus genomen kroongetuige), niet alleen voor hem, maar ook, indirect, voor de
heer B. nadelige gevolgen heeft gekend. De zaaksofficier (6) heeft na de be-kentenis van
de heer B. te zeer gekozen voor een daadkrachtig afwerken van de zaak in plaats van voor
een objectieve, kritische doordenking van een en ander. Ook is gebleken (7) dat bij de AG
waarschijnlijk de ernst van het delict de redelijke twijfel over het daderschap van de
heer B. overheerste. Haar stel-lingname in het requisitoir lijkt niet te stroken met haar
kritische benadering van het dossier. Tevens (8) wordt geconcludeerd dat aan het technisch
onder-zoek vele onvolkomenheden kleefden. De sporen hadden beter veiliggesteld kunnen
worden; er had betere verslaglegging dienen plaats te vinden; het ont-brak - zoals gezegd
- aan samenwerking tussen de technische en de tactische recherche. Tenslotte zijn (9) de
contacten tussen de verschillende actoren in het onderzoek (politie, OM, NFI) onvoldoende
vastgelegd en bestaat het risico van miscommunicatie omdat technische deskundigen en
juristen 'verschillen-de talen' spreken, terwijl de twijfels die bij (medewerkers van)
het NFI leefden met betrekking tot de betrokkenheid van de verdachte bij het feit, hun
weg naar de behandeling ter zitting niet hebben gevonden.
4. Reactie op de conclusies van het rapport
Ik zal u niet verhelen dat ik de bevindingen en conclusies van het rapport zorgwekkend
acht omdat het vele onvolkomenheden in de opsporing en het strafrechtelijk onderzoek in
deze zaak bloot legt. Het maakt duidelijk dat de justitiële dwaling in dit geval
niet het gevolg is van een of twee ernstige aan individuen verwijtbare misdragingen, maar
van een opeenstapeling van elkaar versterkende onzorgvuldigheden en beoordelingsfouten.
Ondanks het feit dat blijkens het rapport ieder van de betrokkenen serieus heeft
gestreefd naar een verantwoorde waarheidsgetrouwe weergave van het verloop van de feiten
heeft dit ertoe geleid dat vanaf het moment dat de verdachte bekend had, de moge-lijkheid
van een geheel andere interpretatie van de feiten niet langer daadwer-kelijk is getoetst.
In het bijzonder verdient de harde wijze waarop het slachtoffer Maikel door de politie is
verhoord aandacht. Het brengt de onderzoeker tot de opmerking dat hij hoopt dat Maikel
daardoor niet voor de tweede maal is gevictimiseerd. Ik heb er kennis van genomen dat de
voorzitter van het College in het licht van de bevindingen van het rapport zijn excuses
heeft gemaakt aan de ouders van de slachtoffers en Maikel. Ook heeft hij excuses gericht
aan het adres van de heer B. en zijn familie. Ik acht deze excuses juist en gepast.
Ik ben mij ervan bewust dat de aandacht vooral ook zal uitgaan naar de vraag wie in deze
zaak blaam treft. Vast staat dat er veel fouten zijn gemaakt in op-eenvolgende stadia
door verschillende betrokken instanties. Het is voor mij minder zinvol om precies te gaan
uitmeten wat het gewicht van de verschil-lende fouten is en in hoeverre de ene fout andere
uitlokt. Het OM heeft im-mers in deze de grootste verantwoordelijkheid omdat het tevens
verantwoor-delijkheid draagt voor de opsporing. Van wie veel gegeven is, mag veel
ver-wacht worden. Lezing van het rapport bevestigt mij in de opvatting dat van het
opzettelijk achterhouden van bewijs en gegevens teneinde een onschuldige veroordeeld te
krijgen, geen sprake is geweest. Daarvan werden de verant-woordelijke functionarissen van
het OM in de afgelopen week in de media be-ticht. Verderop in deze brief ga ik nader in op
dit aspect in antwoord op de vragen die de vaste commissie voor justitie mij hierover op 6
september jl. heeft gesteld.
Een vraag die naar aanleiding van de bevindingen onvermijdelijk rijst, is of gevreesd moet
worden dat een soortgelijke aaneenschakeling van tekortko-mingen en beoordelingsfouten
zich ook in andere zaken heeft voorgedaan, met als mogelijk gevolg dat nog andere mensen
ten onrechte zijn veroordeeld en van hun vrijheid zijn beroofd. Wat dat betreft stel ik
vast dat de omstandig-heden die in de onderhavige zaak hebben geleid tot een veroordeling
heel bij-zonder waren. Daarbij tellen niet alleen de aanvankelijke bekentenissen van de
verdachte, maar ook andere elementen zoals zijn nabijheid bij de plaats delict en hetgeen
omtrent hem bekend was. Dit waren hoofdingrediënten voor de opeenstapeling van elkaar
versterkende beoordelingsfouten in het te zeer ver-dachtegerichte onderzoek. Dat deze
tekortkomingen vervolgens in de opeen-volgende rechterlijke beoordelingen van de zaak
(hoger beroep, cassatie, her-ziening) niet hebben geleid tot een correctie is eveneens
zeer uitzonderlijk. Ik heb geen aanwijzingen om te vermoeden dat er reden is aan te nemen
dat soortgelijke dwalingen zich vaker hebben voorgedaan. Dat laat onverlet dat er alles
aan gedaan moet worden om herhaling in de toekomst zo goed mogelijk te voorkomen.
5. Aanbevelingen
Het rapport bevat vele aanbevelingen. In het slot van het onderzoek worden die door de
onderzoeker gegroepeerd rond thema's. De zeven voornaamste thema's waarover aanbevelingen
worden gedaan zijn de volgende:
1. Bij kapitale delicten moet de parketleiding stimuleren dat op zijn laatst in de fase
waarin de zitting bij de rechter wordt voorbereid, een vorm van tegen-spraak door de
behandelend officier van justitie wordt georganiseerd, opdat wordt bevorderd dat
ontlastende omstandigheden voldoende naar waarde worden geschat;
2. Bij kapitale delicten moet bij de politie tegenspraak worden georganiseerd;
3. De kennis van officieren van justitie op forensisch-technisch gebied en van het
tactische recherchewerk moet worden vergroot. Het NFI moet duidelijker rapporteren;
4. Binnen de politie moet het beheer van stukken van overtuiging en sporen-materiaal beter
geregeld worden;
5. In grote onderzoeken moeten de verdachtenverhoren audiovisueel worden vastgelegd. In
opleidingen moet aandacht worden besteed aan de theorie en praktijk van het
verdachtenverhoor en aan het fenomeen valse bekentenis.
6. Deskundigen die een rol hebben gespeeld in het opsporingsonderzoek, moeten slechts
onder nadrukkelijke vermelding van die rol, worden voorge-dragen als deskundige ter
terechtzitting of bij de rechter-commissaris.
7. Er moeten kaders worden vastgesteld voor de invulling van de taak van de officier van
justitie als leider van het opsporingsonderzoek. De officier van jus-titie moet zich er
voortdurend van bewust zijn dat andere procesdeelnemers, in het bijzonder rechter en
verdediging, voor een goede vervulling van hun functie deels afhankelijk zijn van de
officier van justitie.
Ik onderschrijf de in het onderzoek gedane aanbevelingen en zal deze over-nemen. Daarbij
ben ik mij ervan bewust dat sinds de beschreven feiten reeds een aantal veranderingen en
verbeteringen zijn gerealiseerd bij de verschillen-de betrokken instanties. Ik acht een
grondige en structurele aanpak evenwel noodzakelijk. Om die reden heb ik het College van
procureurs-generaal ge-vraagd te doen wat in het licht van het rapport geboden is en in
het bijzonder om nog vóór de behandeling van de justitiebegroting in een
concreet verbe-terprogramma aan te geven op welke wijze de in de evaluatie aan het licht
ge-brachte tekortkomingen en feilen structureel zullen worden aangepakt en de
aanbevelingen zo mogelijk in het komende jaar worden gerealiseerd. Ten aan-zien van het
NFI zal ik hetzelfde bevorderen.
Ik heb het rapport voorts gezonden aan de korpsbeheerder van het politie-korps Rotterdam -
Rijnmond met het verzoek te doen wat in het licht daarvan geboden is. Vanzelfsprekend heb
ik ook mijn ambtgenoot van Binnenlandse Zaken en Koninkrijksrelaties op de hoogte gesteld
van het evaluatierapport.
In het verbeterprogramma dat ik aan het College heb gevraagd, zal de doorlo-pende
bevordering van de professionaliteit van het optreden van politie en OM in strafzaken
centraal dienen te staan. De veranderingen die in de afgelo-pen jaren in dit verband al
hebben plaatsgevonden of in gang zijn gezet zijn daarbij vertrekpunt. Het programma zal
in ieder geval ook de volgende punten moeten omvatten:
. de invoering en regeling van audiovisuele vastlegging van verdachten-verhoren;
. nieuwe opleidingen over recherchetechnieken (verhoormethoden, vi-deoreconstructie,
dossiervorming) voor politie en OM worden inge-voerd;
. het structureel en niet-vrijblijvend organiseren van tegenspraak binnen de
politieorganisatie én het Openbaar Ministerie teneinde het ontstaan van een
tunnelvisie te voorkomen;
. de structurele verbetering van de verslaglegging van het verloop van het onderzoek
wordt, onder meer door nadere regeling van het opstellen, bewaren en archiveren van
onderzoeksmateriaal en van stukken van overtuiging, ook als dat onderzoeksrichtingen
betreft die niet nader zijn gevolgd. Dit betreft ook de journaals die ieder van de
betrokken partijen bijhouden en het beheer van 'sporen';
. de aansluiting van het opleidingsniveau van de leden van het OM aan de complexe
technische ontwikkelingen op bijvoorbeeld het gebied van DNA-onderzoek, gelet op het
toenemend belang van de kwaliteit van het sporenonderzoek, het onderzoek op Plaats Delict
en de samenwer-king tussen het NFI, de politie en het Openbaar Ministerie.
Het onderzoek en de aanbevelingen richten zich primair op de kwaliteit van de
waarheidsvinding in het proces van opsporing en vervolging. Daar heeft het aan geschort
in de onderhavige zaak en daar dient een structurele versterking gezocht te worden. De
positie van deskundigen en van de verdediging in het strafproces zijn daarbij minder aan
de orde, hoewel ook te dien aanzien aan-bevelingen worden gedaan in het rapport. Die
positie zal echter ook herbezien moeten worden. Dat is ook reeds het geval. In het
onderzoek Strafvordering 2001 onder leiding van de hoogleraren Knigge en Groenhuijsen
zijn voorstellen gedaan voor een uitgebreidere regeling van de deskundige, die thans in
het Wetboek van Strafvordering betrekkelijk summier is. In het kader van de uit-werking
van dat wetsvoorstel zal tevens de positie van de verdediging aan de orde komen. Met
betrekking tot de rolverdeling tussen het OM en de verdedi-ging in strafzaken wil ik op
voorhand het volgende opmerken. Naar mijn oor-deel dient in het oog te worden gehouden
dat ons stelsel zich primair richt op materiële waarheidsvinding. Ook het openbaar
ministerie geeft in zijn requisi-toir aan het eind van het onderzoek ter terechtzitting
een professionele beoor-deling van de vraag of het tenlastegelegde wettig en overtuigend
kan worden bewezen. Om die reden is de rol van het OM mede een magistratelijke. Indien er
sprake is van twijfel over de schuld van een verdachte moet van het OM worden verwacht dat
het redelijke twijfel die voorkomt uit de resultaten van het onderzoek ter beoordeling aan
de rechter voorlegt, en betrekt bij zijn oor-deel over de vraag of de verdachte het ten
laste gelegde feit heeft gepleegd.
Overigens merk ik nog het volgende op met betrekking tot de toegang van de verdediging tot
DNA-sporenmateriaal dat berust bij het NFI. Sinds 1994 bevat de wetgeving de mogelijkheid
voor bepaalde vormen van contraonderzoek op het gebied van DNA-materiaal. In het algemeen
bestaat daarnaast voor de advocatuur de mogelijkheid om aan het openbaar ministerie of de
rechter te verzoeken opdracht te geven voor nader onderzoek ten behoeve van het
voor-bereiden van de verdediging. Het is aan de rechter om te beoordelen of hij dat voor
het onderzoek in de zaak en de waarheidsvinding noodzakelijk acht.
6. Vragen van de vaste commissie
Door een samenloop van omstandigheden is los van het evaluatieonderzoek het verloop van
het strafrechtelijk onderzoek in de Schiedamse parkmoordzaak recent in de media aandacht
besteed aan het DNA-sporen onderzoek en het gebruik daarvan in het proces. Tijdens de
uitzending van Netwerk op 5 sep-tember is ingegaan op de wijze waarop om is gegaan met
resultaten van DNA-onderzoek door de officier van justitie en de advocaat-generaal. In de
uitzen-ding zijn vergaande conclusies getrokken die de integriteit van betrokken
me-dewerkers van het Openbaar Ministerie en het NFI in twijfel trokken. Naar aanleiding
van deze uitzending heeft de vaste commissie voor justitie vragen gesteld. Mede in
antwoord op de door de vaste commissie voor justitie gestel-de vragen geef ik hieronder
een uiteenzetting van de feiten.
In deze strafzaak is, zoals ook uit het evaluatierapport blijkt, in het kader van het
opsporingsonderzoek een groot aantal DNA-sporen onderzocht, aanvanke-lijk met
gebruikmaking van de gangbare DNA-technieken en vervolgens met behulp van de
(toentertijd) nieuwe Low Copy Number (LCN-) technologie. Het betreft hier een methode die
het mogelijk maakt om van een zeer gering aantal achtergelaten lichaamscellen alsnog een
DNA-profiel te genereren. De gebruik-te technologie is erg gevoelig voor zogenaamde
artefacten, dat wil zeggen dat soms pieken verschijnen op plaatsen waar ze niet zouden
moeten zijn en dat soms pieken afwezig zijn waar ze wel zouden moeten zijn. Dit maakt de
inter-pretatie soms buitengewoon ingewikkeld. Het gevolg is dat niet in alle gevallen
betrouwbare resultaten worden verkregen. Om fouten zoveel mogelijk te voor-komen worden
deze LCN-testen altijd meerdere malen herhaald: alleen als al deze herhalingen hetzelfde
patroon te zien geven, kan er met enige betrouw-baarheid een conclusie aan worden
verbonden.
De meeste sporen die zijn aangetroffen konden slechts worden gerelateerd aan
één of beide slachtoffers. In twee gevallen (de linker laars en nagelvuil)
kon tevens een partieel profiel worden vastgesteld van een onbekende derde, niet zijnde
de verdachte B. Daarbij kon niet worden uitgesloten dat die partiële profielen
afkomstig waren van hetzelfde individu. Deze feiten zijn opgenomen in de rapportage van
het NFI en maakten deel uit van het strafdossier. Hieruit blijkt dat de informatie dat er
mogelijk een onbekende derde in het spel was, bij rechtbank en hof bekend was. De vraag of
de aangetroffen sporen op de linker laars en in het nagelvuil een daderprofiel betroffen,
is tijdens de behandeling in hoger beroep nadrukkelijk aan de orde geweest. Aldaar heeft
de deskundige van het NFI verklaard dat deze sporen van velerlei herkomst kunnen zijn en
geen relatie met het delict behoeven te hebben. Alleen als zou vaststaan dat deze sporen
door de dader achtergelaten zijn, zou dat ontlastend zijn voor de heer B.
Van de vijf andere sporen, aangetroffen op het lichaam van het dodelijke slachtoffer en
het moordwapen, kon volgens de deskundige geen profiel wor-den vastgesteld dat bruikbaar
was voor DNA-vergelijking. De uitvoerend on-derzoeker van het NFI was de mening toegedaan
dat de uitkomsten wél bruik-baar waren en dat zij wezen in de richting van
hetzelfde mannelijk individu als de sporen in het nagelvuil en op de linker laars. Deze
mening werd door de deskundige van het NFI niet gedeeld omdat de profielen onvoldoende
be-trouwbaar waren vanwege de volgende factoren:
a) niet reproduceerbaarheid (herhaling van het onderzoek heeft niet hetzelfde resultaat
opgeleverd),
b) teveel achtergrondsignalen als gevolg van contaminatie en
c) te beperkte meetgegevens als gevolg van de zeer geringe hoeveelheid be-schikbaar
materiaal.
Gezien het bovenstaande heeft de deskundige over deze mengprofielen alleen gerapporteerd
dat ze konden worden toegewezen aan één of beide slachtof-fers, aangezien
geen verantwoorde conclusies konden worden getrokken over (de herkomst van) overig in
deze mengprofielen aanwezig kenmerken. Vanuit wetenschappelijk oogpunt wordt het NFI
immers geacht alleen te rapporteren over onderzoeksresultaten die een zekere mate van
betrouwbaarheid hebben.
De officier van justitie en advocaat-generaal hebben, vertrouwend op de we-tenschappelijke
expertise van de deskundige als verantwoordelijke voor het opstellen van de
NFI-rapportage, zijn opvatting gevolgd.
Na het vonnis van de rechtbank Rotterdam in de zaak B. heeft het NFI in een gesprek met
de (toenmalige) procureur-generaal belast met de portefeuille DNA en vervolgens met de
zaaksofficier van justitie zijn twijfels geuit over de betrokkenheid van de heer B. bij
de strafbare feiten. Tevens heeft er op 17 januari 2002 op initiatief van de
advocaat-generaal een gesprek plaatsgevonden tussen de AG en medewerkers van het NFI. In
dit gesprek is de problematiek van het aangetroffen spoor van een onbekende derde aan de
orde geweest. In deze bespreking is onder meer gepraat over de mengprofielen die gevonden
waren op de linkerlaars, in het nagelvuil en op andere plaatsen waarover het NFI in 2001
had gerapporteerd. Ook hebben de medewerkers van het NFI twijfels geuit over de
betrokkenheid van B. bij de strafbare feiten. Het OM heeft in dat gesprek daarom
nadrukkelijk gevraagd aan het NFI of de sporen van de derde onbekende persoon dadersporen
zouden betreffen. Los van het geheel ontbreken van technisch bewijs voor de betrokkenheid
van de heer B. was de onderzoeker van mening dat in de overige onderzoeksresultaten het
profiel van de onbekende derde zichtbaar was. Die laatste conclusie kon, naar het oordeel
van de deskundige, niet wetenschappelijk worden verantwoord en is daarom door hem ook niet
overgenomen.
De twijfel van de medewerkers van het NFI over de betrokkenheid van de heer B. bij de
feiten is echter niet aan de rechter voorgelegd. Met het oog op het-geen ik hierboven heb
weergegeven over de waarheidsvinding in het strafpro-ces, valt dit te betreuren. De
conclusie van de onderzoeker is dat dit had be-horen te gebeuren. Dat is echter wat
anders dan de beschuldiging dat het OM bij de behandeling van de strafzaak tegen de heer
B. feiten die zijn onschuld zouden aantonen, bewust heeft achtergehouden met het
kennelijke doel hem (ten onrechte) te doen veroordelen; voor die beschuldiging blijkt ook
uit het onderzoek geen grond. Dat is ook wat de voorzitter van het College in het
ac-tualiteitenprogramma NOVA op 6 september jongstleden heeft gesteld.
Tot Besluit
Zoals gesteld aan het begin is een justitiële dwaling een schrikbeeld voor de
rechtsstaat en een schok voor de samenleving en het rechtsbestel. Ieder beseft dat ook de
rechtsgang en opsporing en vervolging mensenwerk zijn en dat daar fouten bij gemaakt
kunnen en zullen worden. Toch mag dat in voorko-mende gevallen geen excuus zijn. Een
rechtstaat kan zich niet neerleggen bij fouten die ertoe leiden dat een onschuldige
burger wordt veroordeeld en be-straft, en deze als onvermijdelijk aanvaarden. Steeds zal
bij tekortkomingen zoals die in het onderhavig onderzoek aan het licht gekomen zijn, het
uiterste gedaan moeten worden om een herhaling te voorkomen.
Terecht heeft het College dan ook toen in december 2004 de indruk ontstond dat er bij de
opsporing en vervolging in de Schiedamse parkmoord sprake was van een ernstige dwaling
van het recht, het verloop hiervan uitgebreid en kri-tisch laten evalueren. De resultaten
van het onderzoek zijn duidelijk en hard. Het rapport laat zien hoe de dwaling in deze
zaak heeft kunnen ontstaan. Dat is soms schokkend, maar alleen met dit inzicht kunnen de
aan de dwaling ten grondslag liggende problemen worden aangepakt.
De inzet van alle betrokkenen dient gericht te zijn op het voorkomen van her-haling. Dat
zal ook uitgangspunt moeten zijn van het verbeterprogramma van het College. Ik heb
vertrouwen dat die inzet er is. Rechtspleging is naar haar aard het voortdurend streven
naar een ideaal. Het blijft mensenwerk, maar het mag zich niet bij de daaraan inherente
tekortkomingen neerleggen doch zal steeds moeten blijven streven naar het terugdringen
daarvan. Dat dient de inzet te zijn.
De Minister van Justitie,