Kwaliteit kinderdagverblijven zorgwekkend
Universiteit van amsterdam
De kwaliteit van kinderdagverblijven laat op meerdere gebieden te wensen over en is
gedaald ten opzichte van eerdere peilingen in 1995 en 2001. De Nederlandse kinderopvang
is haar internationale toppositie kwijtgeraakt. Vooral de aspecten gezondheid,
hygiëne, fysieke veiligheid en de aanwezigheid en toegankelijkheid van
ontwikkelingsmateriaal in de kindercentra zijn als onvoldoende beoordeeld. Teveel
kindercentra voldoen niet aan internationaal erkende standaards. Een daling in kwaliteit
is niet geconstateerd voor de sensitiviteit van de leidsters in de omgang met de
kinderen, een kernaspect van het pedagogisch werk in de kinderopvang. Dit zijn de
belangrijkste conclusies van een onderzoek dat is uitgevoerd door het Nederlands
Consortium Kinderopvang Onderzoek (NCKO), een samenwerkingsverband van pedagogen en
ontwikkelingspsychologen van de Universiteit van Amsterdam, de Universiteit Leiden en de
Radboud Universiteit Nijmegen onder leiding van Louis Tavecchio, Rien van IJzendoorn, en
Marianne Riksen-Walraven.
Het NCKO heeft met subsidie van het ministerie van Sociale Zaken en Werkgelegenheid in de
eerste vier maanden van dit jaar een landelijke meting verricht naar de kwaliteit van
kinderdagverblijven in Nederland. Het betreft de derde peiling van het afgelopen
decennium naar de kwaliteit van hele dagopvang voor kinderen van 0 tot 4 jaar. In de
kwaliteitspeiling van 2005 is, net als in de peilingen van 1995 en 2001, gebruik gemaakt
van internationaal gestandaardiseerde meetinstrumenten. De peiling is uitgevoerd op een
moment dat de nieuwe Wet kinderopvang nog maar kort van kracht was.
De recente peiling laat een relatief laag niveau zien van de gemiddelde kwaliteit van de
kinderdagverblijven. Geen enkel kinderdagverblijf valt volgens de internationaal
aanvaarde normen in de categorie goed, 60% van de kinderdagverblijven valt in de
categorie middelmatig en 40% in de categorie onvoldoende. In 2005 is de gemiddelde
kwaliteit van de onderdelen individuele zorg en activiteiten onvoldoende, van
ruimte/meubilering en taal net voldoende en van het onderdeel interacties ruim voldoende.
Dit laatste komt overeen met extra observaties naar de sensitiviteit van de leidsters. De
leidsters blijken in behoorlijke mate emotionele steun te geven aan de kinderen.
Uit de vergelijking over de drie tijdstippen heen blijkt dat er sprake is van een
significante daling in de kwaliteit. Waar in 1995 in het geheel geen opvang van
onvoldoende kwaliteit werd aangetroffen, is dit percentage in 2001 opgelopen tot 6% en in
2005 zelfs tot 40%. Deze neerwaartse gang is het duidelijkst merkbaar op het gebied van
individuele zorg (gezondheid, hygiëne en fysieke veiligheid) en activiteiten
(aanwezigheid en toegankelijkheid van gevarieerd ontwikkelingsmateriaal). De
sensitiviteit van de leidsters is gemiddeld voldoende en stabiel gebleven ten opzichte
van 10 jaar geleden. Dit is een belangrijk gegeven omdat de sensitiviteit van leidsters
de kern vormt van het pedagogische proces. Een sensitieve leidster geeft kinderen een
gevoel van veiligheid dat de basis vormt voor hun welbevinden en ontwikkeling.
Tien jaar geleden stond Nederland hoog op de wereldranglijst. In 2005 is de Nederlandse
kinderopvang haar koppositie in de internationale vergelijkingen kwijtgeraakt. De
kwaliteit van de opvang blijft sterk achter bij die van bijvoorbeeld Duitsland, Canada en
de Verenigde Staten. Overigens zijn de metingen in die landen enkele jaren eerder gedaan.
De onderzoekers concluderen dat de kwaliteit van de kinderopvang in Nederland niet
onverantwoord is, maar wel zorgwekkend. De dalende trend van de afgelopen 10 jaar moet
worden omgebogen. Extra investeringen zullen zich moeten richten op het naleven van de
basale eisen van hygiëne en veiligheid. Ook moeten er meer en gevarieerdere
pedagogische activiteiten komen in een verantwoorde omgeving. Aanbevolen wordt
groepsassistenten aan te stellen om de zorgtaak van de leidsters te verlichten, zodat zij
zich meer dan voorheen kunnen richten op hun pedagogische taak.
Het onderzoeksrapport 'Kwaliteit van Nederlandse kinderdagverblijven: Trends in kwaliteit
over de jaren 1995-2005' is te downloaden via www.kinderopvangonderzoek.nl.