Vrije Universiteit Amsterdam

C. Blom
08.09.2005
Faculteit der Letteren
aula
Complex Predicates in Dutch. Synchrony and Diachrony 13:45

Promotor: prof.dr. G.E. Booij

Er kwam haar iets verschrikkelijks over
Waarom spreken we vaak van het onjuiste uitgeprint en van afgecheckt in plaats van respectievelijk geprint en gecheckt? En hoe komt het eigenlijk dat de zin Marie kwam uit Amerika over wel goed is, maar Er kwam haar iets verschrikkelijks over duidelijk niet? In haar proefschrift geeft Corrien Blom antwoord op deze vragen en nieuw inzicht in de schijnbaar onlogische Nederlandse taal. Blom gaat in op de verschillen in structuur en betekenis, tussen enerzijds samengestelde werkwoorden die te scheiden zijn (uitprinten, overkomen, omvallen) en anderzijds werkwoorden die je altijd aan elkaar schrijft (overkomen, doorzoeken, omringen). Uit deze voorbeelden blijkt al dat werkwoorden waarin de klemtoon op het eerste deel ligt, wel zijn te scheiden (omvallen), maar werkwoorden waarin dat niet het geval is doorgaans aan elkaar blijven (omringen). De grote vraag blijft echter, wat nu bepaalt welk klemtoonpatroon bij een bepaald werkwoord hoort. De historische ontwikkeling van scheidbare versus onscheidbare samengestelde werkwoorden speelt een belangrijke rol. Bijwoorden en voorzetsels die in oudere stadia van het Nederlands direct links van het werkwoord konden staan, zijn door de eeuwen heen aan dit werkwoord vastgegroeid. Dit leidde tot complexe werkwoorden die scheidbaar bleven, zoals omvallen en overkomen. Een deel van deze werkwoorden ontwikkelde zich verder, tot onscheidbare werkwoorden zoals overkomen en omringen. Data van het Middelnederlands ondersteunen deze stelling en werpen nieuw licht op die veronderstelde ontwikkeling. Blom laat zien dat het bestaan van scheidbaar samengestelde werkwoorden implicaties heeft voor onze visie op de grammatica. Dat geldt vooral voor het lexicon: dit bevat niet alleen de lijst van Nederlandse woorden, maar ook lexicale eenheden die groter zijn dan een woord, zoals de scheidbaar samengestelde werkwoorden. Daarnaast bevat het lexicon patronen voor de vorming van deze lexicale eenheden.

Voor meer informatie over activiteiten aan de VU:

dienst Communicatie, afdeling wetenschapsvoorlichting

T 020 59 85666
E communicatie@dienst.vu.nl

Voor meer informatie over activiteiten aan VUmc

T 020 44 43444
E communicatie@vumc.nl