Voedsel en Waren Autoriteit

OT04H002-5 6-9-2005 Pagina 1 van 5
.
SPECIESONDERZOEK VAN VERHITTE
VLEES- EN WILDPRODUCTEN

Voedsel en Waren Autoriteit
Project nr: OT04H002-5
Mei 2005
OT04H002-5 6-9-2005 Pagina 2 van 5
INHOUD
SAMENVATTING.......................................………………………………………..……..…..3 SUMMARY..........................................………………………………………………....…….3 TREFWOORDEN.......................................…….……………………………………...….…3
1. INLEIDING.......................................……………………………………….………….…..4
2. MATERIALEN EN METHODEN..............................……………………………….…..…4 2.1 MATERIALEN..........................................……………………………………….………………....4 2.2 METHODEN..........................................……………………………………….………………..…4
3. RESULTATEN.......................................………………………………….…………..…..4
4. DISCUSSIE.......................................………………………………………….…….….…5
5. CONCLUSIE....................................……………………………………………………….5
6. LITERATUUR......................................……………………………………………...…….5

OT04H002-5 6-9-2005 Pagina 3 van 5

SAMENVATTING
De consument wil juist geïnformeerd worden over het voedsel dat hij of zij koopt. Om economische, religieuze of gezondheidsredenen dient de etikettering van vlees-, wild- en gevogelteproducten precies aan te geven welke diersoorten in het product aanwezig zijn. Uit onderzoek blijkt echter dat regelmatig de diersoorten van het aanwezige vlees niet vermeld worden in de aanduiding en de ingrediëntendeclaratie. In het vierde kwartaal van 2004 zijn door de regio's Oost, Zuid en Zuid-West van de Voedsel en Waren Autoriteit/ Keuringsdienst van Waren (VWA/KvW) bij de detail- en groothandel, 47 monsters verhitte vleesproducten en 105 monsters verhitte wild- en gevogelteproducten genomen. Deze monsters zijn onderzocht op de hierin voorkomende diersoorten door VWA/KvW Oost.
De 47 monsters van verhitte vleesgerechten waren correct geëtiketteerd. Voor de 105 monsters verhitte wild- en gevogelteproducten was van 23 producten de etikettering niet in overeenstemming met de samenstelling. Bovendien was van 4 andere monsters het etiket onleesbaar.
Bij de helft van de onjuist geëtiketteerde monsters was de diersoort die in de aanduiding werd genoemd niet aanwezig. Bij de andere helft was dit wel het geval, maar waren andere, niet gedeclareerde diersoorten eveneens aanwezig. Voor al deze overtredingen werd een schriftelijke waarschuwing gegeven of een boeterapport opgemaakt. Het blijft daarom van belang om vlees -, wild en gevogelteproducten regelmatig te controleren op de juistheid van de aanduiding en op de ingrediëntendeclaratie om zo te komen tot een betere etikettering van deze producten.
SUMMARY
The consumer wants to be correctly informed about the food stuff he/she is buying. For reasons of health, economics and religion, the label of meat, game and poultry products should state exactly which animal species are present in the product. However, from research it appeared that on a regular bases in certain products not all the species of animals present are being declared either in the name of the product or in the list of ingredients. In the last quarter of 2004 the Food and Consumer Product Safety Authority (VWA), regions East, South and South-West took meat product samples which were investigated in the laboratory of the VWA region East. In the retail and wholesale sector 47 samples of cooked, ready to eat meat products and 105 samples cooked ready to eat game and poultry products were taken. In the laboratory the animal species present in each sample were determined.
The 47 samples meat products appeared to be correctly labelled. From the 105 samples game and poultry products, 23 samples were not labelled in accordance with the content of the product. Moreover, in 4 other game and poultry products the label was completely illegible. In half of the incorrectly labelled samples, the animal species which was stated on the label was not present in the product. In the other half the species on the label corresponded with the product but animal species not declared on the label were also present in the product. For these offences written warnings or administrative penalties have been given. Taking into account the number of infringements, it is important to check labels and declarations of ingredients in meat, poultry and game products on a regular basis in order to improve correct labelling of the products.
TREFWOORDEN
Vleesproduct, wildproduct, gevogelteproduct, species, diersoort, etikettering. OT04H002-5 6-9-2005 Pagina 4 van 5

1 INLEIDING
De consument wil om economische, religieuze of gezondheidsredenen beschermd worden tegen verkeerd geëtiketteerde vlees - en wildproducten waarin minder gewenste of goedkopere vleessoorten zijn verwerkt.
Voor de diersoortidentificatie wordt reeds lang gebruik gemaakt van elektroforetische en immunologische technieken om de voor die diersoort specifieke eiwitten aan te tonen. Bij sterk verhitte producten is als gevolg van de denaturatie van de eiwitten deze identificatie meestal niet mogelijk. Omdat DNA meer hittestabiel is dan de eiwitten is identificatie door middel van hybridisatie met specifieke DNAprobes voor de te bepalen diersoort veelal nog wel mogelijk (6.1). Bij verhitting neemt de lengte van de voor de bepaling vereiste DNAfragmenten wel af, zodat nauwkeurige kwantificering van de betreffende diersoort niet meer mogelijk is. Ook de samenstelling van de monsters is hierbij van belang; zo bevat vet weinig en bijvoorbeeld lever veel DNA, hierdoor is de gehaltebepaling slechts semi-kwantitatief. De methode is echter zeer geschikt om niet gedeclareerde diersoorten aan te tonen. Bij eerder onderzoek (6.2, 6.3) bleek dat regelmatig de diersoorten van het aanwezige vlees niet vermeld worden in de ingrediëntendeclaratie.

2. MATERIALEN EN METHODEN
2.1 Materialen
In het vierde kwartaal van 2004 zijn door de regio's Oost, Zuid en Zuid-West van de VWA/KvW bij de detail- en groothandel 47 monsters verhitte vleesproducten en 105 monsters verhitte wild- en gevogelteproducten genomen. De monsters werden onderzocht op de erin voorkomende diersoorten door VWA/KvW Oost.
2.2 Methoden
De monsters werden door het handhavingslaboratorium van de VWA/KvW onderzocht overeenkomstig SOP CHE01-WV550 (6.4) voor de identificatie van rund, schaap, varken, paard, ree, hert, kip en kalkoen. Voor de identificatie van haas, konijn, struisvogel, eend, patrijs, kwartel en fazant werd onderzoek uitgevoerd volgens SOP CHE01-WV551 (6.5). Voor het aantonen van geringe hoeveelheden DNA werd onderzoek verricht volgens de SOP SIG01-OT314 (6.6).

3 RESULTATEN
Voor de 47 monsters van verhitte vleesgerechten werden geen afwijkingen gevonden ten opzichte van de ingrediënten genoemd op het etiket. Voor de 105 monsters verhitte wild- en gevogelteproducten werden in 23 producten afwijkingen gevonden ten opzichte van de ingrediëntendeclaratie. Bovendien was van 4 monsters het etiket onleesbaar. In 6 monsters aangeduid als reepaté kon geen ree worden aangetoond. Dit was eveneens het geval voor een monster paté van eend, van haas en van fazant. Paté van hert en everzwijn bevatten naast de gedeclareerde diersoort eveneens niet gedeclareerde diersoorten. Niet gedeclareerde diersoorten bleken ook aanwezig in 3 monsters hazenpeper en in een monster gebraden hertengehakt, reehachee, kipsaté, kalkoen, everzwijn en wildgoulash. De aangeduide diersoort ontbrak in een monster kip in Chinese saus, wildragout en hertengoulash. In het laatste geval werd een boeterapport opgemaakt, in alle andere gevallen werd volstaan met een schriftelijke waarschuwing.
OT04H002-5 6-9-2005 Pagina 5 van 5

4 DISCUSSIE
In tegenstelling tot eerder onderzoek (6.4) bleek bij dit onderzoek de ingrediëntendeclaratie voor vlees en vleesproducten correct. Mogelijk is dit een gevolg van eerder genomen maatregelen maar bij dit onderzoek werden vooral vleesgerechten bemonsterd en vrijwel geen snacks terwijl juist bij snacks nog steeds veel afwijkingen worden gevonden. Voor wild- en gevogelteproducten was het afwijkingspercentage (22 %) vergelijkbaar met het vorige onderzoek (26 %). Hopelijk zal ook hier verbetering optreden als gevolg van de thans genomen maatregelen. Het minste dat men mag verwachten is dat de diersoort die in de aanduiding wordt genoemd aanwezig is. Bij de helft van de afwijkende monsters was dit niet het geval. Bij de andere helft was dit wel het geval maar waren andere, niet gedeclareerde diersoorten aanwezig.

5 CONCLUSIE
Uit dit onderzoek ontstaat de indruk dat voor vleesgerechten nu een correcte aanduiding en ingrediëntendeclaratie wordt gebruikt. Uit ander onderzoek is echter gebleken dat dit niet geldt voor vleessnacks. Zoals uit het huidige onderzoek blijkt is dit ook voor wild- en gevogelteproducten niet het geval. Het blijft daarom van belang om deze producten te controleren op de juistheid van de aanduiding en de ingrediëntendeclaratie om te komen tot correct geëtiketteerde producten zodat de consument de mogelijkheid heeft om diersoorten, die hij om religieuze of gezondheidsredenen niet wil of kan consumeren, te vermijden.
6 LITERATUUR
6.1 Janssen, F.W., Antonisse, A.J.J., Buntjer, J.B. and Lenstra, J.A. (1998) J. Ind. Microbiol. Biotechnol. 21: 115-120.
6.2 Hägele, G.H. en Janssen F.W. (1996). Diersoortidentificatie in door warmte verduurzaamde vleesproducten. Rapport IGB/KvW Zu 9128. 6.3 Jonker, K.M. en Hägele, G.H. (2003) Speciesidentificatie van verhitte vlees- en wildproducten. Rapport VWA/KvW Oost.
6.4 SOP CHE01-WV550: (2004) Speciesidentificatie in verhitte vleesproducten d.m.v. DNA hybridisatie met digoxigenine gelabelde probes. 6.5 SOP CHE01-WV551: (2004) Bepaling van diersoort in levensmiddelen m.b.v. PCRRFLP analyse.
6.6 SOP SIG01-OT314: (2002) Uitvoering van de polymerase chain reaction (PCR)