Nivel
NIVEL international
Minder somber dankzij huisbezoek
2 september 2005
Het NIVEL heeft een methode ontwikkeld om somberheid te bestrijden bij
mensen die dement zijn en nog in hun eigen huis wonen èn bij de naaste
die voor hen zorgt (de mantelzorgers, meestal de partner of een
dochter). Een verpleegkundige van de lokale thuiszorg of
GGZ-instelling komt daartoe zesmaal op huisbezoek, en helpt hen bij
het verzinnen en (weer) ondernemen van activiteiten waar zij samen of
apart plezier aan beleven.
De eerste ervaringen met deze methode van psychosociale begeleiding
zijn zeer positief. Met name de mantelzorgers zeggen zich er beter
door te kunnen ontspannen en zich minder somber te voelen.
Dit blijkt uit de evaluatie door het NIVEL*) van een door het NIVEL en
Aveant - Thuiszorg Stad Utrecht (TSU) ontwikkeld begeleidingsprogramma
dat zich richt op het voorkomen van somberheid bij mensen met dementie
en hun naasten. De ontwikkeling van deze hulpvorm kon plaatsvinden
dankzij de ZonMw Stimuleringsprijs á 70.000 die het NIVEL won in 2003.
Volgens berekeningen van de Gezondheidsraad wonen in Nederland
ongeveer 180.000 mensen van 65 jaar en ouder die lijden aan dementie.
De meesten van hen wonen nog thuis met hun partner en/of andere
familieleden. Familieleden van dementerenden (zoals overigens voor
iedere zwaar chronisch zieke patiënt) hebben een zware taak, waarbij
weinig tijd en energie overblijft voor ontspanning. Uit onderzoek is
bekend dat veel dementerenden en hun naaste familie last hebben van
somberheid en dat tot 50% van hen zelfs aan een lichte of zware vorm
van depressie leidt. Ook is bekend dat, door preventie van somberheid,
de mantelzorgers het zorgen voor de persoon met dementie langer vol
kunnen houden. Dit is niet alleen goedkoper voor de samenleving, maar
ook plezieriger voor de patiënt.
Huisbezoeken
Het project is gebaseerd op het begeleidingsprogramma 'Behavior
Therapy-Pleasant Events' dat in de Verenigde Staten op de
dagbehandeling van ziekenhuizen wordt uitgevoerd. NIVEL onderzoeker
Renate Verkaik: In Nederland gaan de meeste mensen met dementie echter
niet naar een vorm van dagopvang, zeker niet in de eerste fasen van de
ziekte. Daarom hebben we het programma vertaald naar de Nederlandse
thuiszorgsituatie.
Ook in Nederland is het in de zorg voor thuiswonende dementerenden nog
helemaal niet gebruikelijk dat de hulpverlener op huisbezoek komt.
Meestal worden er elders groepsbijeenkomsten georganiseerd. Ook de
intake voor hulp vindt zelden thuis plaats.
Verkaik: Het voordeel van zon huisbezoek is dat de verpleegkundige de
mensen samen ziet in hun huiselijke situatie. Dan krijg je een veel
beter beeld van wat er voor zon koppel speelt. Ook komen deze mensen
door schaamte en angst vaak niet zo gemakkelijk de deur meer uit.
Bij deze huisbezoeken zijn de unieke mogelijkheden, voorkeuren en
beperkingen van de persoon met dementie en diens naaste altijd het
uitgangspunt voor de geboden hulp. Kortom: maatwerk.
De huisbezoeken zijn beschreven in twee handboeken: één voor de
hulpverlener en één voor de mantelzorger. Ze worden samen in één
ringband uitgegeven en kunnen ook worden gedownload op www.nivel.nl.
In de handboeken staan onder andere ideeën voor plezierige
activiteiten en tips hoe deze te realiseren zijn.
De huisbezoeken kunnen gegeven worden door verpleegkundigen van
thuiszorg- en GGZ-instellingen met ervaring in het begeleiden van
mensen met dementie en hun mantelzorgers en kunnen worden ingepast in
bestaande ketenzorgprogramma's voor deze doelgroep.