01/09/2005
Schade aan palingen in de Waal
In de afgelopen periode zijn bij de Organisatie ter Verbetering van de
Binnenvisserij (OVB) weer meldingen binnengekomen van zogenaamde
âknakalenâ, dode palingen die door midden zijn gehakt en palingen die
zichtbaar schade hebben. Onderzoek in de Waal bij Deesd wijst uit dat
het waarschijnlijk om schade door waterkrachtcentrales gaat. Eerdere
ideeën dat het door scheepsschroeven kwam (in 2003) gaan dit jaar
niet op. Toen was de waterstand bij Lobith 7.80m bij Lobith, nu 9.95m.
# In de afgelopen periode zijn bij de Organisatie ter Verbetering van
de Binnenvisserij (OVB) weer meldingen binnengekomen van zogenaamde
âknakalenâ, dode palingen die door midden zijn gehakt en palingen die
zichtbaar schade hebben. Onderzoek in de Waal bij Deesd wijst uit dat
het waarschijnlijk om schade door waterkrachtcentrales gaat. Eerdere
ideeën dat het door scheepsschroeven kwam (in 2003) gaan dit jaar
niet op. Toen was de waterstand bij Lobith 7.80m bij Lobith, nu 9.95m.
geknakte aal uit de waal
Fysieke beschadiging door installaties in watergangen
Vissen lopen directe fysieke schade op door installaties die in
waterwegen zijn geplaatst voor de waterbeheersing (gemalen) of de
energieopwekking (waterkrachtcentrales). Pompgemalen vormen voor vele
trekkende vissoorten, zoals de (schier)aal, een migratiebarrière.
Bovendien brengen ze belangrijke schade (blessures of sterfte) toe aan
vissen die het pompgemaal passeren. Vanwege de snel roterende
schroefbladen zijn schroefpompen schadelijker dan zogeheten
vijzelpompgemalen. Andere factoren, zoals de grootte van de vis, de
positie van de inzuigopening en de omwentelingssnelheid spelen hierbij
ook een rol. Hoewel schieralen over het algemeen de doorgang door een
werkend vijzelgemaal overleven, kunnen ze wel kwetsuren oplopen die
alsnog tot de dood leiden. Aangetoond is dat ook waterkrachtcentrales
veel schade toebrengen aan vissen zoals de paling. Sterfte zou kunnen
worden voorkomen door de vissen met een visgeleidingssysteem via een
âbypassâ om het gemaal heen te leiden.
Visgeleiding
De OVB heeft actuele kennis op het gebied van visschade en
visgeleidingssystemen. De OVB is al sinds het begin van de jarenâ90
betrokken bij onderzoek naar visgeleiding bij waterkrachtcentrales. Zo
is in het verleden al onderzoek verricht naar de mogelijkheden om het
opnieuw in werking stellen van een waterkrachtcentrale in de Roer op
een zo ecologisch verantwoorde wijze te laten plaatsvinden. Er is bij
de ECI-centrale een vispassage ontworpen, terwijl ook de aanzet werd
gegeven voor een te realiseren visgeleidingssysteem. Recent is het
boek âVismigratie, een handboek voor herstel in Nederland en
Vlaanderenâ verschenen. Dit handboek geeft antwoord op de vraag van
vele water- en visstandbeheerders naar een goede handleiding om
vismigratieknelpunten op te lossen.
Beleid
Hoewel op het gebied van visschade en visgeleiding dus al veel gedaan
is, heeft het nog steeds niet geleid tot het (verplicht) installeren
van geleidingssystemen bij waterkrachtcentrales om vis te beschermen.
Ook de motie Van der Vlies wacht nog steeds op antwoord. Te hopen is
dat het geld dat vermoedelijk beschikbaar komt voor groene energie ook
zal worden aangewend om de sterfte van vis door waterkrachtcentrales
te minimaliseren.
Vissterfte gesignaleerd? Meld het bij de OVB
Bij de OVB komen vaak vragen binnen over welke maatregelen men kan
treffen bij vissterfte. Het is belangrijk snel op te treden wanneer in
een water veel zieke vissen zijn en wanneer vissterfte optreedt of
dreigt op te treden, bijvoorbeeld bij warm weer, ijsbedekking of een
vuilwaterlozing. Er kunnen dan nog noodmaatregelen getroffen worden om
de vissen te redden. Ook bij niet-acute vissterfte door een onbekende
oorzaak (bijvoorbeeld ziekte of gifstof) is aandacht geboden. Meld een
(dreigende) calamiteit in eerste instantie met spoed bij de lokale
hengelsportvereniging, hengelsportfederatie en vervolgens bij de
gemeente/waterbeheerder. Adressen vindt u in uw gemeentegids.
Visziekte en/of vissterfte van grotere omvang kan - na het inschakelen
van de bovengenoemde instanties - worden gemeld via het meldpunt
visziekte/vissterfte van de OVB via www.ovb.nl. De OVB kan in bepaalde
gevallen een oorzakenanalyse en/of een schade-expertise uitvoeren en
maatregelen voorstellen om oorzaken weg te nemen. De OVB werkt voor
een diagnose samen met het Visziektenlaboratorium van ID-DLO. Voor dit
onderzoek moeten levende vissen worden aangeboden.