093 - Groningse opgraving in Griekenland afgerond
Datum: 30 augustus 2005
Archeologen en studenten van de Rijksuniversiteit Groningen hebben in
augustus de opgraving van de Zuidoostpoort van de Griekse stad Halos
in Thessalië afgerond. Gedurende tien jaar heeft het Groninger
Instituut voor Archeologie de Zuidoostpoort van deze stad onderzocht
en kreeg daarbij medewerking van archeologen en studenten van
universiteiten uit binnen- en buitenland. De opgegraven Zuidoostpoort
zal een belangrijke trekpleister worden in een op te richten
archeologisch park over de stad Halos.
In augustus hebben archeologen en studenten van de Rijksuniversiteit
Groningen de opgraving van de Zuidoostpoort van de Griekse stad Nieuw
Halos afgerond. De Hellenistische stad heeft slechts korte tijd
bestaan, van 302-265 v.C. en werd door een aardbeving verwoest. De
stad, die 10.000 inwoners telde, was omgeven door een stadsmuur van
4,7 km lengte, versterkt met 120 torens van ongeveer 12 m. hoog.
Nieuwe bestemming
Na de aardbeving kregen de resten van de Zuidoostpoort kregen een
nieuwe bestemming: men verbouwde de poort tot agrarisch bedrijf. In de
doorgang van de poort maakten de nieuwe bewoners een keuken, een haard
en een kamer voor een weefgetouw, terwijl een bassin diende voor de
opvang van water dat in een 8 m diepe put werd bewaard. Rond de poort
lagen ruimtes met grote voorraadvaten voor de opslag van olie, olijven
en graan. Andere vondsten tonen aan dat men ter plaatse olijven
verwerkte tot olie. Lang heeft het agrarisch bedrijf niet bestaan. Een
felle brand in 220 v. Chr. betekende het einde.
Muntschatten
Tijdens de opgraving zijn enkele muntschatten gevonden, die allemaal
uit een verschillende periode dateren. De eerste muntschat bestond uit
15 zilveren munten uit de 4e eeuw voor Christus, afkomstig uit Ephesos
(tegenwoordig Turkije) en steden op de Griekse eilanden Tinos en
Euboia. Aangezien de stad rond 302 werd gesticht lijkt het erop dat de
munten bij de bouw van de stadsmuur door iemand zijn verloren. Andere
munten, die opvallend weinig slijtage vertonen en daarom
waarschijnlijk maar korte tijd in omloop zijn geweest, zijn geslagen
tijdens de regering van Antigonos II Doson (229-22 v. C.) .
Waarschijnlijk eindigde de bewoning van het poortgebouw tijdens of
vlak na die regeringsperiode.
Amforen
Aan de zuidzijde van het poortcomplex stonden 15 grote aardewerken
voorraadvaten. Ze waren ingegraven in de ondergrond om stevig te
staan. Helaas waren ze alle leeg, en konden de archeologen niet
vaststellen wat erin gezeten heeft: olijven, graan of olie? Amforen
die dienden voor het transport van wijn heeft men in grote
hoeveelheden aangetroffen. Op de handvaten staan stempels van de
plaats van herkomst en de namen van de fabrikanten. Eén onbekend
amfoortype werd zowel in de huizen van Halos als rond de poort veel
gevonden. Mogelijk werd dat type gebruikt voor een Thessalische
`huiswijn'.
Zaden
Honderden verkoolde zaden lagen in de as van de centrale haard en de
verbrande grond eromheen. Het gaat voornamelijk om tuinbonen en
kikkererwten, maar ook linzen, zaailathyrus, gerst en tarwe. De vondst
van deze zaden is een goede aanvulling op de kennis over het dieet van
de bewoners. Mogelijk was het vuur in de haard de oorzaak van de
brand, die alles verwoestte. Al eerder troffen de archeologen
verbrande weefgewichten, amforen en een brandlaag aan.
Veel vindplaatsen
Vorig jaar kwam bij het opmeten nog een Byzantijnse muntschat
tevoorschijn met munten die door de Byzantijnse keizers Nikephoros III
(1078-1081), Aleksios I (1081-1118) en Ioannis II (1118-1143) zijn
geslagen. De omgeving kende een bloeitijd in de 11e en 12e eeuw n.
Chr. In het gebied zijn veel vindplaatsen uit die periode gekarteerd,
onder andere de Middeleeuwse stad Almiros, een fort, twee kloosters,
drie grote dorpen en ruim 20 kleine nederzettingen. Deze muntschat
vormde een mooie aanvulling op de kennis over die periode. De
plaatselijke brandweer rooide in 2004 een eik op het terrein bij de
Zuidoostpoort Een dikke wortel van die eik had ervoor gezorgd dat de
muntschat nog niet ontdekt was.
Tentoonstelling
Halos ligt 5 km ten Zuiden van de stad Almiros. De vondsten van de
opgraving worden in het Archeologisch museum van Almiros
tentoongesteld. Op het ogenblik zijn plannen in voorbereiding om de
resten van muren, huizen en poorten op te nemen in een archeologisch
park. De Zuidoostpoort zal daarbij de belangrijkste trekpleister zijn.
Voordat de archeologen en studenten terugkeerden naar Groningen werden
van de Zuidoostpoort vanuit een luchtballon luchtopnames gemaakt.
Noot voor de pers
Meer informatie: prof.dr. Reinder Reinders, tel. 363 6710/6712,
h.r.reinders@rug.nl
Downloaden luchtopnames:
http://www.rug.nl/let/nieuws/newhalos01.jpg
http://www.rug.nl/let/nieuws/newhalos02.jpg
Fotobijschrift
Overzicht van de opgraving van de Zuidoostpoort van de Griekse stad
Halos. Het muurwerk van de poort is tot 4 m hoogte bewaard gebleven.
De witte kalksteenblokken van de poort goed te onderscheiden. Na de
verwoesting van de stad door een aardbeving, rond 265 v.C., werd in en
rond de poort een agrarisch bedrijf gevestigd dat door een brand in
220 v.C. aan zijn eind kwam. Voor de bedrijfsgebouwen is gebruik
gemaakt van het afbraakmateriaal van de poort.
Bij foto vermelden: foto: Groninger Instituut voor Archeologie
Engelstalige informatie op:
http://www.rug.nl/let/onderzoek/onderzoekinstituten/gia/currentresearc
h/greece
Rijksuniversiteit Groningen