Gemeente Tilburg

05282BO

Datum
3 augustus 2005

Belangwekkende archeologische vondst in Moerenburg

Resten voormalig Huize Moerenburg gevonden

Tijdens graafwerkzaamheden op de terreinen van de voormalige rioolwaterzuivering Tilburg-Oost (RWZI-oost) is onlangs een belangwekkende archeologische vondst gedaan. Tijdens het uitgraven van een oude sloot werden resten aangetroffen van wat bij nadere beschouwing bakstenen funderingen, massieve houten palen en de hoek van een gracht met intacte houten beschoeiing bleken.

Tengevolge van de graafwerkzaamheden werd een deel van de vindplaats blootgelegd en verstoord, onder meer door het weggraven van de bovenste grondlaag en de top van de grachtvulling. Het vermoeden rees snel dat de aangetroffen resten mogelijk toebehoorden aan het Voormalige Huize Moerenburg dat vermoedelijk vanaf de middeleeuwen langs de Moerenburgse weg stond, maar omstreeks 1760 gesloopt was. Over de exacte locatie bestond echter geen eenduidig standpunt.

In opdracht van Waterschap De Dommel en in samenspraak met de gemeente wordt momenteel door archeologisch adviesbureau BAAC uit Žs-Hertogenbosch een archeologische opgraving uitgevoerd voor dat deel van het terrein waar tijdens de werkzaamheden de archeologische resten zijn aangetroffen. Doel van dit onderzoek is een waardering van en selectieadvies voor de aangetroffen resten. Met dit onderzoek wordt gezocht naar antwoorden op de vraag naar de aard, datering en omvang van de aangetroffen archeologische resten evenals de gaafheid en graad van conservering van de resten.

Op basis van de waardering van de aangetroffen resten en het selectieadvies wordt besloten op welke manier wordt omgegaan met deze archeologische vondst. Ook wordt nader onderzocht of aanvullend onderzoek wenselijk is.

Geschiedenis Huize Moerenburg

Huize Moerenburg bestond op het eind van haar bestaan uit een fors omgracht landhuis met twee vooruitstekende vleugels, gesitueerd bij de Korvelse Waterloop en de Moerenburgse Weg. De enige afbeelding van het huis, een schilderij uit circa 1700, toont een landgoedachtige opzet met het huis op een omgracht eiland en daarachter een formele tuin in de geometrische Franse stijl. In Tilburg behoorde de Moerenburg vanaf de late middeleeuwen met het kasteel bij de Hasselt, de beide omwaterde huizen op Broekhoven en de omgrachte Waterhoef nabij De Veldhoven tot de belangrijkste gebouwen.

De Moerenborch wordt voor het eerst in 1358 vermeld als mansus (hoeve) en lag toen nog temidden van uitgestrekte heidevelden en moerassen. Het is misschien wel de oudste hoeve aan de oostzijde van Tilburg. Of deze hoeve toen al was omgracht, is onbekend maar wel aannemelijk, aangezien dit bij dergelijke grote en dus rijke hoeven, vaak bezit van grootgrondbezitters of andere aanzienlijke inwoners, gebruikelijk was. Zeker is dat de gracht al in 1569 aanwezig was, omdat toen sprake was van een huis, schuur, poort, stallingen en andere gebouwen met hof, boomgaard, omgraven en bewaterd zijnde. Wanneer en hoe het huis is gewijzigd, uitgebreid of vervangen is onbekend.

In 1384 komt de hoeve in handen van de abdij van Tongerlo waarmee Huis Moerenburg voortaan als pastorie of persoonshuis bekend staat. Tot 1648 blijft het huis in eigendom van de abdij en deed het dienst als huisvesting voor de pastoors van Tilburg en Enschot. Tot het begin van de 16e eeuw woonden de pastoors hier echter slechts incidenteel. Vervolgens werd het van 1648 tot 1691 bewoond door de rentmeesters van de geestelijke goederen in het kwartier van Oisterwijk, Adriaen van Boucholt en zijn opvolger in het ambt Bartholt van Slingelandt. Daarna wordt het goed door de Staatse overheid verkocht aan Charles Graham, kolonel in het Staatse leger. Zes jaren later gaat het huis over in handen van zijn neef, Philippe Claude de Saint Amant, die uiteindelijk generaal-majoor der infanterie zou worden. In 1750 werd het in verval geraakte Moerenburg verkocht voor de sloop, waarna het nog enkele jaren zou verkommeren. De twee hardstenen achttiende-eeuwse leeuwen, die op het anonieme schilderij van omstreeks 1700 aan de inrijpoort zichtbaar zijn, zijn thans als enige getuigen van het majestueus landgoed, te aanschouwen bij de GGD aan de Ringbaan-West in Tilburg.


---
Een illustratie van Huize Moerenburg vindt u op www.noordbrabantsmuseum.nl - onder Moerenburg

Contactpersonen:
Marlies van Brunschot, woordvoerder wethouder Aarts, 013 - 542 97 05 Sarieke van Reenen, team Themacommunicatie, 013 - 542 92 47 Martin Bouwman, Waterschap De Dommel, telefoon 06 - 55 35 60 39.

---- --