D66
Schriftelijke inbreng D66 bij het verslag behorende bij het voorstel
Wijziging van de Gemeentewet in verband met het afschaffen van het
gebruikersdeel van de onroerendezaakbelasting (OZB) op woningen en het
maximeren van de resterende OZB-tarieven (afschaffing gebruikersdeel
OZB op woningen) (30096)
30 juni 2005
De leden van de D66-fractie hebben met belangstelling kennisgenomen
van het voorstel tot Wijziging van de Gemeentewet in verband met het
afschaffen van het gebruikersdeel van de onroerendezaakbelasting (OZB)
op woningen en het maximeren van de resterende OZB-tarieven. Deze
leden zijn verheugd dat de regering streeft naar realisatie van deze
afspraken uit het hoofdlijnenakkoord per 1 januari 2006 en zullen daar
van harte aan meewerken.
Algemeen
De leden van de D66-fractie maken zich al langere tijd zorgen over de
stijging van de lokale lasten. In de eerste plaats valt hen het grote
aantal verschillende belastingen en retributies op: inwoners worden
geconfronteerd met OZB (gebruikers en zakelijk gerechtigden),
hondenbelasting, toeristenbelasting, bouwgrondbelasting,
baatbelasting, forensenbelasting, rioolrechten, reinigingsrechten,
verontreinigingsheffingen, precariobelasting (zelfs ondergronds),
begrafenisrechten, bouwleges, secretarieleges, parkeerbelasting en
marktgelden. In de tweede plaats blijkt de stijging van de lokale
lasten de laatste jaren het inflatiecijfer en de stijging van het
Bruto Nationaal Product ver te overstijgen.
Het lijkt er op dat sommige gemeenten te gemakkelijk kiezen voor het
doorberekenen van kosten aan burgers en over te weinig zelfreinigend
vermogen beschikken. Hoge lokale lasten zijn slecht voor de economie,
bovendien hebben veel gemeenten de neiging inkomens politiek te voeren
door lokale lasten aan minima kwijt te schelden met alle gevolgen voor
de armoedeval van dien. Er is dus alle reden om de lokale lasten terug
te brengen en toekomstige groei ervan in te perken.
Reacties en adviezen (p. 5-6)
De leden van de D66-fractie hebben zich enigszins verbaasd over de
adviezen van de adviesorganen en gemeentebestuurders die concluderen
dat het voorstel onvoldoende gemotiveerd en onderbouwd is. Het dunkt
deze leden dat de noodzaak van verlichting van de lokale lasten in
voldoende mate is toegelicht. Afschaffing van het gebruikersdeel van
de OZB lijkt deze leden de meest voor de handliggende lokale
lastenvermindering. Evenwel willen zij voor de volledigheid van de
regering horen of overwogen is om op andere manieren tot lokale
lastenvermindering te komen.
De leden van de D66-fractie zien graag een reactie van de zijde van de
regering tegemoet op de brief van VNO-NCW, waarin de vrees wordt
uitgesproken dat gemeenten toekomstige lastenverzwaring uitsluitend
ten late van het bedrijfsleven zullen brengen. Wat zou zich er tegen
verzetten om de differentiatie van de tarieven tussen bedrijfspanden
en woningen op te heffen? Graag ook een reactie op de vrees van
VNO-NCW dat de in bijzondere gevallen toegestane tijdelijke
overschrijding van het maximumtarief alleen voor rekening van
ondernemers komt en in de praktijk "semi-permanent" wordt.
Deze leden vragen de regering te reageren op de stelling van professor
De Kam (in VNG-magazine van 15 april 2005) dat huurders in hun
portemonnee moeten voelen dat gemeentelijke voorzieningen geld kosten.
Door afschaffing van het gebruikersdeel OZB zou huurders bij lokale
verkiezingen de afweging worden ontnomen tussen belastingoffers en het
nut van gemeentelijke voorzieningen.
Gemeentelijke autonomie (p. 4-5)
De leden van de D66-fractie vinden een effectief gemeentelijk
belastinggebied een bestaansvoorwaarde voor het functioneren van de
lokale democratie. In het Europese Handvest inzake Lokale Autonomie is
bepaald dat lokale overheden tenminste voor een deel van hun inkomsten
dienen te beschikken over een eigen belastinggebied. Een verkleining
van het eigen belastinggebied acht bijvoorbeeld de Raad voor de
financiële verhoudingen in strijd met dit handvest. Deze leden vinden
een verkleining van het eigen belasting gebied op zich niet in strijd
met het handvest. Het aandeel van het gebruikersdeel van de OZB in het
totaal van het gemeentelijke belastinggebied is volgens deze leden
relatief beperkt. Kan de regering hier (recente) cijfers bij
verstrekken? Wat is bijvoorbeeld het aandeel van het OZB gebruikers
deel in het totaal aan gemeentelijke heffingen? Wat is het aandeel van
het OZB gebruikersdeel in het totaal aan heffingen, gemeentefonds en
specifieke uitkeringen van gemeenten?
Volgens deze leden komt de autonomie van gemeenten bovendien niet
alleen tot uitdrukking in de vrijheid om meer geld uit te geven en te
genereren, maar juist in de vrijheid om te bepalen waar het geld aan
wordt uitgegeven en te bepalen wat de meest efficiënte, meest
doelmatige wijze van uitvoering is. Zien deze leden het goed dat deze
vrijheid in Nederland in Europees perspectief eerder hoog dan laag is
Tenslotte willen deze leden op dit punt er op wijzen dat de autonomie
van gemeenten nog eens wordt vergroot door ontschotting en integratie
van geldstromen en door deregulering, Graag ontvangen deze leden van
deze ontwikkelingen een recent overzicht van.
Compensatie (p. 9-11)
Gemeenten worden via de algemene uitkering van het Gemeentefonds
gecompenseerd. Voor de verlies van inkomsten van gemeenten heeft het
kabinet vanaf 2006 een compensatiebedrag van EUR 977 mln beschikbaar
gesteld. Zou de hoogte van dit bedrag nader kunnen worden toegelicht
en worden onderbouwd?
De leden van de D66-fractie zijn benieuwd waar de EUR 977 mln
compensatie vandaan komt. Klopt het dat dit bedrag wordt gedekt uit
het acres? Maar in dat geval zou toch per saldo geen compensatie
plaatsvinden, omdat het acres toch al aan het gemeentefonds zou worden
toegevoegd?
herverdeeleffecten
Graag ontvangen de leden van de D66-fractie een nadere toelichting op
de overgangsregeling die herverdeeleffecten voor afzonderlijke
gemeenten moet voorkomen. Wordt deze overgangsregeling betaald uit
extra middelen die aan het gemeentefonds zullen worden toegevoegd?
Deze leden ontvangen in dit verband graag een reactie op de
constatering van Burgemeester en Wethouders van Wassenaar in hun brief
van 24 juni jl. dat zij als gevolg van afschaffing van het
gebruikersdeel een tegenvaller van 2 miljoen euro op de begroting 2006
zouden hebben.
Toekomst decentraal belasting gebied
De leden van de D66-fractie zijn benieuwd naar de kabinetsreactie op
het rapport van de stuurgroep verkenning decentraal belastinggebied
(Eenhoorn). Zij vragen zich met de Stuurgroep af of het belasten van
de onroerende zaak voor gemeenten de meest gelukkige manier van
belasting heffen is. Misschien is verstandiger om een andere criterium
te gebruiken voor de lokale belastingheffing, bijvoord inkomen, al
moet voorkomen worden dat gemeenten daarmee inkomenspolitiek gaan
voeren - dat blijft een verantwoordelijkheid van de rijksoverheid.
Deze discussie wil D66 graag aangaan, maar het afschaffen van het
gebruikersdeel OZB is een noodzakelijke stap die voorafgaand aan deze
discussie moet worden ingevoerd.
30-6-2005 14:55