Nederlands fotomuseum


Activiteitenplan Amateurfotografie / juni 2005
Nederlands fotomuseum

Hein Wertheimer
Toen het Prins Bernhard Cultuurfonds in februari 2003 op advies van het bestuur van de Wertheimer Stichting besloot de revenuen van het Wertheimer legaat voor een periode van drie jaar toe te kennen aan het Nederlands fotomuseum in Rotterdam werd daarmee een enorme stimulans gegeven aan de uitvoering van de ambitieuze plannen van het museum. De verhuizing van het fotomuseum naar het voormalig werkplaatsengebouw Las Palmas op de Kop van Zuid was er een van. De vestiging van het fotomuseum op een aantrekkelijke locatie was een grote wens van Hein Wertheimer (1913-1979). Deze vermogende econoom- en fotograaf liet in zijn testament verder weten dat in zo'n museum "zowel de professionele als de amateuristische beoefening van de fotografie tot hun recht moesten komen."

Aan de slag met amateurfografie
De amateurfotografie is bij het Nederlands fotomuseum in goede handen. Fotografie wordt door het museum immers breed opgevat. Het fotomuseum besteedt aandacht aan de professionele- en de amateurfotografie en beziet de in velerlei vormen gepresenteerde historische en actuele onderwerpen in het licht van de beeldcultuur. Met zijn collectie van ruim 4 miljoen beelden van zowel professionele als amateurfotografen heeft het fotomuseum zo'n honderd jaar geschiedenis van de fotografie en honderd jaar geschiedenis van Nederland in huis.
Hoewel het fotomuseum regelmatig aandacht besteedt aan de amateurfotografie ontbrak het niettemin aan voldoende inzicht in de wereld van de amateurfotografie om een heldere visie op het fenomeen te ontwikkelen. Wat is de maatschappelijke en artistieke betekenis van de amateurfotografie? Wie zijn die amateurfotografen precies en hoe kunnen de activiteiten ingepast worden in de kerntaken van het fotomuseum?
Het fotomuseum heeft onderzoeker en wetenschapper dr. EllenTops vorig jaar gevraagd de wereld van de amateurfotografie in kaart te brengen en aanbevelingen te doen voor activiteiten die passen in het profiel van het Nederlands fotomuseum. Haar rapport Uitgelicht (april 2005) is voor het fotomuseum een inspirerende bron voor het formuleren van een visie op amateurfotografie en heeft de basis gelegd voor dit activiteitenplan.
Dit plan is een belangrijke aanzet om amateurfotografie te verankeren in het beleid museumbeleid. Daarbij acht het Nederlands fotomuseum het van wezenlijk belang om samen te werken met instellingen waar al veel expertise is opgebouwd, zoals de SKVR/BeeldFabriek, de Fotobond en de Stichting Beeldende Amateurkunst (SBA).

Geïntegreerde aanpak
Amateurfotografie wordt door het fotomuseum breed opgevat: van de snapshotter tot de serieuze amateurfotograaf, zowel de georganiseerden als de individuelen, de digitale en de analoge fotografen. Het museum beschouwt amateurfotografie als een integraal onderdeel van de kerntaken van het museum: presenteren, verzamelen en beheren van collecties, reflectie en educatie. De grens tussen amateur- en professionele fotografie is vaak vloeiend, zeker als fotografie niet alleen als een artistiek maar ook als een maatschappelijk medium wordt opgevat.

Fotografisch werk wordt daarmee niet alleen op zijn artistieke merites beoordeeld, de sociale en historische context waarbinnen het werk past is minstens zo belangrijk. In de tentoonstelling IJzersterk + steengoed bijvoorbeeld (25 juni t/m 28 augustus2005) gaat het niet alleen om een maatschappelijk thema (industrieel erfgoed), maar wordt ook het verschijnsel amateurfotografie belicht door aandacht te besteden aan de visie en de werkwijze van de betrokken fotografen.
1 Activiteitenplan Amateurfotografie - juni 2005

Verzamelen
Incidenteel zal het fotomuseum oeuvres van amateurfotografen gaan verzamelen. Het ligt eerder voor de hand thematisch te gaan verzamelen en aan te sluiten bij de tientallen onderwerpen die de collectie van het museum rijk is: van waterwerken tot migratiegeschiedenis, van natuurfotografie tot koloniale fotografie. Een dergelijke benadering opent de mogelijkheid heel gericht beelden van amateurfotografen, kiekjes, fotoalbums en gebruiksfotografie te verzamelen.

Presenteren
Ook in het tentoonstellingsbeleid kiest het museum voor een integrale benadering: geen aparte zaal voor amateurfotografen, maar amateurfotografie als vanzelfsprekend onderdeel van thematische presentaties. Dit kan een tentoonstelling zijn zoals IJzersterk + steengoed, maar ook een tentoonstelling over de SS Rotterdam die volgend jaar wordt gepresenteerd, waarin het gaat over beeldvorming. Daarin speelt de amateurfotografie een even belangrijke rol als de professionele fotografie. Daarnaast zal de amateurfotografie in de in Las Palmas geplande semi-permanente tentoonstelling over aspecten van de geschiedenis van de (Nederlandse) fotografie vanzelfsprekend een plaats krijgen. Amateurfotografie zal eveneens aan bod komen in publicaties, op allerhande drukwerk als kaarten en natuurlijk op de website van het museum.

Onderzoek en reflectie
Op dit terrein zijn door het Nederlands fotomuseum een aantal initiatieven genomen. Ten eerste wordt binnenkort aan de Faculteit der Historische en Kunstwetenschappen van de Erasmus Universiteit Rotterdam de eerste leerstoel Fotografie in Nederland gevestigd. Het is de bedoeling dat de aan te stellen bijzonder hoogleraar een stimulerende invloed gaat uitoefenen op de waardering van de fotografie, haar geschiedenis en het onderzoek ernaar. De leerstoel in Rotterdam zal zich met name richten op de sociaal- historische en documentaire aspecten van de fotografie en daarin ligt onderzoek naar amateurfotografie besloten. In de tweede plaats is het Nederlands fotomuseum een van de initiatiefnemers van Dutch Eyes, A Critical History of Photography in the Netherlands, een in 2006 te verschijnen publicatie over de geschiedenis van de Nederlandse fotografie. Dutch Eyes is een breedgedragen onderzoeksproject waarin de geschiedenis van de fotografie van 1840 tot nu thematisch wordt uitgediept en waarin de amateurfotografie ruim aan bod zal komen.

Educatie
Het Nederlands fotomuseum is een plek waar amateurfotografen inspiratie kunnen opdoen, een context vinden voor wat ze zien en aanknopingspunten aangereikt krijgen voor hun eigen fotografie. Interessante tentoonstellingen, maar ook educatieve activiteiten spelen hierin een belangrijke rol. Kennisoverdracht is daarbij het sleutelwoord. Kennis over de geschiedenis van de fotografie wordt gestimuleerd door specifiek op amateurfotografen toegesneden workshops, cursussen en groepsevenementen aan te bieden. De resultaten van cursussen, excursies en andere activiteiten zullen met regelmaat op het internet worden gepresenteerd.

(Digitale) Kenniscentrum
Het Nederlands fotomuseum is hét kenniscentrum over de fotografie in Nederland. Op dit ogenblik is het museum bezig een digitale versie van het kenniscentrum te realiseren, die voor de bezoeker een onuitputtelijke bron van informatie wordt, ook voor de amateurfotograaf. Voor de website die nu in aanbouw is, wordt een speciaal voor amateurs ontwikkelde startpagina gebouwd met informatie over cursus- en workshopactiviteiten, fotografische onderwerpen, handleidingen, tips en verwijzingen naar allerhande interessante onderwerpen binnen de amateurfotografie. Om het brede scala aan amateurfotografen zo goed mogelijk van dienst te zijn en alle soorten amateurfotografie aan bod te laten komen, worden momenteel mogelijkheden onderzocht voor het opzetten van een fotolog en een online agenda voor amateurs. Niet alleen via het internet maar ook live zal het museum zorgen voor uitwisseling, reflectie, ontmoetingsmogelijkheden en inspiratie door onder meer regelmatig debatten over heikele onderwerpen in de amateurfotografie te organiseren en een jaarlijkse netwerkbijeenkomst voor docenten fotografie van cursuscentra.

2 Activiteitenplan Amateurfotografie - juni 2005

Activiteitenprogramma 2005 - 2006

Activiteiten voor amateurfotografen op het internet opzetten van een startpagina, fotolog en online agenda ­ vanaf najaar 2005

Startpagina voor amateurfotografen.

· met weblinks naar en informatie over fototechniek, fotobladen, tentoonstellingen, musea, cursussen, tips voor behoud en beheer van foto's, foto's aankopen etc.
· met handleiding voor het opzetten van een eigen expositie (zowel fysiek als digitaal), het organiseren van een fotowedstrijd, digitaal archiveren en het maken van een fotolog
· met de boeken top 10 voor verschillende fotografische thema's uit de bibliotheek
· met verwijzingen naar fotoclubs, online communities op internet, leuke fotowetenswaardigheden, verzamelweetjes, antiekmarkten en tips voor fotografeerbare locaties en activiteiten Mogelijkheden tot het opzetten van een fotolog en een online agenda voor amateurs worden onderzocht, in overleg en samenwerking met andere organisaties zoals de Fotobond.
· een fotolog voor amateurs moet een website worden waarop men de mogelijkheid heeft tot het uploaden van eigen werk en reacties van bezoekers daarop.
· een online agenda met een overzicht van alle activiteiten die voor en door amateurs worden georganiseerd. Het museum biedt de structuur en faciliteiten aan om zo'n agenda te realiseren. Het idee is dat de activiteiten worden ingevoerd door de koepelorganisaties en de amateurfotografen zelf. De online agenda, met zowel landelijke activiteiten als locale activiteiten per provincie, zal op de website van het Nederlands fotomuseum te vinden zijn, maar zo mogelijk ook op websites van andere organisaties zoals de Fotobond.

Rondleidingen

· 1 keer per maand vaste rondleidingen voor amateurfotografen bij exposities
· Meerdere malen per jaar een specifiek op amateurfotografen toegesneden kennismakingsrondleiding om met de vele kanten van het Nederlands fotomuseum kennis te maken, van expositie en kenniscentrum tot collectiebeheer en fotorestauratie

Lezing, debat, excursie

· Drie lezingen per jaar over belangrijke onderwerpen in de wereld van de amateurfotografie
· In het voor- en het najaar een debat over de actuele stand van zaken en thema's binnen de amateurfotografie

· Een keer per jaar een portfoliodag Amateur-fotografen krijgen uitgebreid en deskundig advies van kenners over hun meegebrachte portfolio's

· In mei en juni vinden de Amateurdagen plaats. Ook dit jaar weer een gewilde activiteit onder fotoclubleden, cursisten en andere gepassioneerde fotografen. Amateurs bezoeken de tentoonstelling en maken aan de hand daarvan een excursie met een werkopdracht, waarna de resultaten besproken en getoond worden.
· Een aantal keren per jaar - De museumavond van .... Bekende Nederlanders met een verborgen fotografische passie stellen hun eigen programma samen


3 Activiteitenplan Amateurfotografie - juni 2005

Cursussen en workshops

· Korte cursus: fotohistorie
In een drietal bijeenkomsten wordt de Geschiedenis van de fotografie in vogelvlucht behandeld.
· Korte cursus: actualiteiten in de fotografie Een drietal bijeenkomsten om helemaal bijgepraat te worden over actuele thema's en ontwikkelingen binnen de fotografie.

· Workshop: toppers uit de fotobibliotheek Een dag waarin fotoboeken centraal staan en met enthousiaste fotoboekenliefhebbers de bibliotheek eens helemaal ondersteboven gehaald wordt.
· Workshop: archiveren en bewaren van foto's De afdeling collecties deelt haar kennis en vertelt wat elke zichzelf respecterende fotograaf moet weten over de `do's' en `don'ts' op het gebied van fotobeheer en archivering. Dit aan de hand van vele voorbeelden uit de collectie. Na deze dag is de amateurveld weer een aantal experts rijker.
· Workshop: afdrukgeheimen
Een "Ed van der Elsken" afdrukken? Op deze dag leren amateur-fotografen over afdrukmethoden en krijgen zij tips van onze eigen `meesterdrukker' aan de hand van voorbeelden uit de collectie.

· Workshop: de kunst van het exposeren
Hoe pak je het samenstellen en het inrichten van een expositie aan? Tentoonstellingsmedewerkers bespreken hun opvattingen en geven handreikingen en advies voor het opzetten van een eigen expositie.

· Een korte cursus documentairefotografie in het najaar van 2005 i.s.m. SKVR/Beeldfabriek Cursisten documentairefotografie van de SKVR/Beeldfabriek gaan onder andere aan de hand van de tentoonstelling Why Mister Why van Geert van Kesteren dieper in op de achtergronden van deze vorm van fotografie.

· Een korte cursus modelfotografie in het najaar van 2006 i.s.m. de SKVR/Beeldfabriek Cursisten modelfotografie van de SKVR/Beeldfabriek gaan onder andere aan de hand van de tentoonstelling Avenue van A tot Z dieper in op de achtergronden van deze vorm van fotografie.

Overig

· Landelijke bijeenkomst voor fotografiedocenten cursuscentra In het voorjaar van 2006 zal de eerste landelijke netwerkbijeenkomst zijn voor alle docenten fotografie die lesgeven aan een van de vele cursuscentra in ons land.

Rotterdam, juni 2005

4 Activiteitenplan Amateurfotografie - juni 2005


---- --