Sociaal en Cultureel Planbureau

Etnische concentratie belemmert contact tussen allochtonen en autochtonen

Uit elkaars buurt. De invloed van etnische concentratie op integratie en beeldvorming.

· Van de Turken gaat 70% in de vrije tijd overwegend met leden van de eigen groep om. Onder Marokkanen is dit 60% en onder Somaliërs 50%. Surinamers, Antillianen en de overige vluchtelingengroepen gaan in hun vrije tijd meer met autochtonen om.

· Van de autochtone bevolking heeft twee op de drie weinig tot geen contact met allochtonen.

· Bij de Turken en Marokkanen zijn de afgelopen tien jaar de vrijetijdscontacten met autochtonen verminderd. Deze vermindering doet zich vooral voor bij de tweede generatie.

· Interetnisch contact is goed voor de beheersing van de Nederlandse taal, maar ook voor de beeldvorming tussen allochtonen en autochtonen.

· Een oververtegenwoordiging van niet-westerse allochtonen of een te snelle instroom van deze groepen in een buurt gaat ten koste van de contacten tussen allochtonen en autochtonen.

· De etnische concentratie op `zwarte' scholen heeft relatief weinig gevolgen voor de taalprestaties. Zwarte scholen hebben de afgelopen tien jaar meer leerwinst geboekt dan witte en gemengde scholen.

· Allochtonen en autochtonen oordelen redelijk positief over elkaar. De Turken beoordelen de autochtonen wat minder positief waar het gaat om gastvrijheid en verdraagzaamheid.

· Tweederde van de autochtonen is van mening dat er teveel allochtonen in Nederland zijn. Een meerderheid van de Turken deelt die mening, de andere allochtone groepen doen dat in mindere mate.

Dit zijn enkele conclusies uit de SCP-publicatie Uit elkaars buurt. De invloed van etnische concentratie op integratie en beeldvorming, die op vrijdag 24 juni jl. is verschenen. In het rapport geven de onderzoekers dr. Mérove Gijsberts en dr. Jaco Dagevos een beeld van de invloed van etnische concentratie op enkele aspecten van sociaal-culturele integratie en beeldvorming. Zo wordt aandacht besteed aan de contacten tussen allochtonen en autochtonen, de beheersing van de Nederlandse taal en de taalprestaties van leerlingen in het basisonderwijs. Daarnaast wordt ingegaan op de beeldvorming over en weer: hoe denkt men over elkaar, over de aanwezigheid van minderheden in het algemeen en hoe ervaren allochtonen het maatschappelijk klimaat ten aanzien van minderheden?

Grote sociale afstand tussen allochtonen en autochtonen

Van de Turken gaat 70% in de vrije tijd overwegend om met leden van de eigen groep. Onder Marokkanen is dit percentage 60% en onder Somaliërs 50%. Surinamers, Antillianen en de overige vluchtelingengroepen gaan in hun vrije tijd veel meer met autochtonen om.

Van de autochtone bevolking heeft twee op de drie weinig tot geen contact met allochtonen.

Bij de Turken en Marokkanen zijn de vrijetijdscontacten met autochtonen de afgelopen tien jaar verminderd. Opvallend is dat met name de tweede generatie Turken en Marokkanen in de afgelopen jaren steeds minder met autochtonen omgaan.

Gemengde buurten goed voor contact

Dat allochtonen en autochtonen weinig met elkaar omgaan, heeft veel te maken met het gescheiden wonen van bevolkingsgroepen. Alleen al hierdoor is de ontmoetingskans met leden van de eigen groep sterk toegenomen. Als er veel niet-westerse allochtonen in een buurt wonen, gaan allochtonen veel minder om met autochtonen. Dit speelt het sterkst in de vier grootste steden.

Voor autochtonen is de aanwezigheid van allochtonen in de buurt juist goed voor de contacten. Er is echter wel een grens aan deze aanwezigheid. Als de meerderheid van een buurt uit allochtonen bestaat, nemen de contacten tussen autochtonen en allochtonen juist weer af. Ook een snelle instroom van allochtonen in een buurt in relatief korte tijd (vijf jaar) heeft een negatieve invloed, omdat deze instroom door de autochtonen als bedreigend wordt ervaren.

Contacten belangrijk voor Nederlandse taal

Allochtonen die veel contact hebben met autochtonen beheersen het Nederlands beduidend beter dan de allochtonen die weinig van dergelijke contacten hebben. Dit is ook een belangrijke verklaring voor de relatief betere taalbeheersing onder vluchtelingengroepen (m.u.v. de Somaliërs) in vergelijking met de Turken en Marokkanen. Factoren die hierbij tevens een rol spelen zijn het gemiddeld hogere opleidingsniveau onder de vluchtelingengroepen, de geringere omvang van de groep per land en de grotere spreiding over Nederland.

Zwarte scholen doen het goed bij terugdringen taalachterstand

In het basisonderwijs wordt het overgrote deel van de verschillen in schoolprestaties van leerlingen van verschillende herkomst niet veroorzaakt door de `kleur' van de school maar door sociaal-economische verschillen. Zwarte scholen slagen er bovendien steeds beter in taalachterstanden van kinderen te verminderen: ze boeken op dit punt een grotere leerwinst dan witte en gemengde scholen.

Interetnische contacten bevorderen wederzijds begrip

De oordelen van allochtonen en autochtonen over elkaar zijn vrij positief. Op een schaal van 0-100, waarbij 100 het meest positief is en gevraagd is naar zaken als gastvrijheid, eerlijkheid en verdraagzaamheid, geven de autochtonen de allochtonen 57 tot 75 punten. De Surinamers worden wat positiever beoordeeld, de Marokkanen iets minder. Omgekeerd waarderen de allochtonen de autochtonen met 65 tot 73 punten. De Turken beoordelen (met 65 punten) de autochtonen wat minder positief, met name waar het gaat om gastvrijheid en verdraagzaamheid.

Hoe meer allochtonen en autochtonen met elkaar omgaan, hoe positiever ze over elkaar oordelen. Een snelle instroom van allochtonen in een buurt leidt echter tot ongunstiger oordelen.

Tweederde van de autochtone bevolking is van mening dat er teveel allochtonen in Nederland wonen. Tweederde van de Turken deelt die mening. Onder Marokkanen, Surinamers en Antillianen is minder dan de helft het hiermee eens.

Hoger opgeleide allochtonen negatiever over maatschappelijk klimaat

Een deel van de allochtonen heeft het gevoel dat zij maar in beperkte mate geaccepteerd worden in Nederland. Het minst te spreken is men over de kansen die je als buitenlander in Nederland krijgt. Van de vier grote groepen zijn Turken het somberst gestemd. Onder de vluchtelingengroepen geldt dit het meest voor de Iraniërs. Opmerkelijk is dat het juist de hoger opgeleide allochtonen zijn die het meest negatief oordelen over het maatschappelijk klimaat ten aanzien van etnische minderheden.

Investeren in buurten, scholen en mensen

De onderzoeksresultaten onderstrepen het belang van investeringen in buurten, scholen en mensen. De continuering en intensivering van het herstructureringsbeleid in de grote steden (gecombineerd met sociale en economische maatregelen) biedt daarvoor mogelijkheden. Verder hebben de grote steden belang bij het behoud van een kansrijke autochtone én allochtone middenklasse.

SCP-publicatie 2005/13, Uit elkaars buurt. De invloed van etnische concentratie op integratie en beeldvorming , Mérove Gijsberts, Jaco Dagevos, Den Haag, Sociaal en Cultureel Planbureau, juni 2005, ISBN 90 377 0225 2, prijs EUR 12,90.

De publicatie is verkrijgbaar bij de boekhandel of te bestellen bij het SCP via fax 070 - 340 7044,

e-mail: bestel@scp.nl of via de web-site: www.scp.nl