Persbericht
24 juni 2005, nr. 049
Terugdringen Campylobacter mogelijk
Dit is een gezamenlijk persbericht van het RIVM, Wageningen UR (LEI,
Animal Sciences Group en RIKILT) en de Voedsel en Waren Autoriteit
Ziektegevallen door de bacterie Campylobacter op kippenvlees kunnen
het best bestreden worden in het slachthuis. Ook op de boerderijen
kunnen extra maatregelen genomen worden, maar de effectiviteit is nog
onduidelijk. Alle maatregelen zijn het meest effectief wanneer ze in
Europees verband genomen worden. Dit blijkt uit onderzoek van het
Rijksinstituut Volksgezondheid en Milieu (RIVM) in samenwerking met
collega onderzoeksinstituten.
Jaarlijks veroorzaken voedselinfecties met de Campylobacter-bacterie
in Nederland ongeveer 80.000 gevallen van gastro-enteritis (buikgriep)
en 30 sterfgevallen. Ook kunnen gewrichtsklachten en verlammingen
optreden. Mensen worden op verschillende manieren blootgesteld aan
deze bacterie. Het RIVM schat de ziektegebonden kosten van
campylobacteriose op ongeveer 21 miljoen euro per jaar, waarvan
ongeveer driekwart ten gevolge van arbeidsverzuim door buikgriep. Ook
gaan er jaarlijks 1200 gezonde levensjaren verloren door infecties met
Campylobacter. Een belangrijke besmettingsroute loopt via de
consumptie van kippenvlees (20-40% van het totaal ofwel 16.000-32.000
gevallen van buikgriep), maar ook direct contact met dieren,
consumptie van rauwe producten en buitenlandse reizen zijn belangrijke
besmettingroutes. In dit onderzoek is vooral ingegaan op de
besmettingsroute via het kippenvlees. Er is een schatting gemaakt van
mogelijke kosten en baten van een aantal maatregelen om besmetting van
kippenvlees te verminderen.
Volledig verbieden van de verkoop van vers vlees uit besmette groepen
kippen of kuikens zou in de zomer tot een tekort aan vers vlees en tot
grote economische verliezen voor de sector kunnen leiden. Ook het
gegarandeerd Campylobacter-vrij maken van vers kippenvlees in de
winkels is niet realistisch. Wel zijn maatregelen mogelijk die het
risico voor de consument flink terugdringen.
Maatregelen slachthuis
Binnen de slachthuizen kunnen verschillende maatregelen genomen worden
om de besmettingsgraad te verminderen. De grootste doelmatigheid kan
verkregen worden door een combinatie van technisch hygiënische
maatregelen en het behandelen van het vlees van besmette slachtdieren.
Voor dit laatste zijn nog wel nieuwe testmethoden nodig. Deze zijn al
in ontwikkeling, maar nog niet direct beschikbaar. Ook moet de
haalbaarheid van methoden om de besmetting terug te dringen nog in de
praktijk bevestigd worden.
Maatregelen boerderij
Ook het terugdringen van Campylobacter-infecties bij kippen op de
boerderij kan in theorie zeer effectief zijn. Het is echter nog
onduidelijk welke maatregelen genomen moeten worden Wanneer de
maatregelen veel arbeid vergen, zouden de kosten van de
hygiënemaatregelen heel hoog kunnen zijn. Er wordt aanbevolen om de
hygiëne op de boerderij stapsgewijs te verbeteren. Hiervoor kan
begonnen worden met bestaande standaarden voor hygiëne voorzieningen
en het bevorderen van het consistente gebruik daarvan. Er zijn
mogelijkheden om de besmetting van dieren net vóór het slachten te
verminderen, maar die zijn nog in een experimenteel stadium. Op korte
termijn is nog geen aanzienlijke daling van de besmetting op de
boerderij te verwachten.
Voorlichting consument
Door optimale hygiëne kunnen consumenten bij de bereiding van
maaltijden met besmet kippenvlees voorkomen dat ze ziek worden. Het
blijkt tot dusver erg moeilijk het gedrag van de consument blijvend te
beïnvloeden met voorlichtingscampagnes.
Europees verband
Met het oog op de concurrentiepositie van het Nederlandse
bedrijfsleven en om de veiligheid van geïmporteerd vlees te garanderen
zijn maatregelen in Europees verband gewenst.
Draagvlak
Er is een gering draagvlak bij de industrie voor extra maatregelen om
Campylobacter te bestrijden in de kippenvleesketen. Pluimveehouders en
slachterijen zijn er niet van overtuigd dat extra maatregelen een
gunstig effect zullen hebben en vrezen voor extra kosten en problemen
met de afzet. Consumenten maken zich over het algemeen weinig zorgen
over besmetting met Campylobacter. Er lijkt wel een groeiende
acceptatie te zijn wat betreft doorstralen van vlees.
Wageningen Universiteit