D66
Door: Johan Piet, namens het D66 platform Duurzame Ontwikkeling
Er moet fors worden geïnvesteerd in echte duurzame energie, te
beginnen in Nederland. Paradoxaal genoeg kan de enige kerncentrale die
we in Nederland hebben, Borssele, daar een handje bij helpen.
Een paar maanden geleden opende staatssecretaris Van Geel van Milieu
een discussie over Borssele. Het kabinet had als doel om de
kerncentrale in 2013 te sluiten, maar nu blijkt dat het honderden
miljoenen en misschien wel 1 miljard te kosten, omdat de eigenaar van
de centrale een schadeclaim zal doen. Wat is nu wijsheid?
De komende generatie heeft ook recht op energie, dus moeten wij zuinig
zijn met deze voorraden snel nieuwe energiebronnen ontwikkelen. In
plaats van deze handschoen op te pakken, dralen zowel de Nederlandse
en Europese overheden om iets te ondernemen. Het was een uitgelezen
kans geweest om vorig jaar bij de onderhandelingen over de
`Lissabon-doelstellingen' (om Europa de meest concurrerende economie
te maken ter wereld) het element duurzame energie in te brengen, maar
Wim Kok faalde, als voorzitter van de Europese `High-level Group' om
het zelfs maar op te agenda te zetten. Ook op de verschillende
nationaal niveau's wordt de echte discussie over duurzame energie
vermeden. De Britse premier Tony Blair heeft zelfs gepleit voor een
forse toename van kerncentrales in zijn land.
Een van de redenen die wordt aangevoerd door de voorstanders van
nieuwe kerncentrales is dat de kansrijke toekomstige energiebronnen,
zoals thermische zonne-energie, windenergie, biomassa en waterstofgas
als energiedrager, nog niet voldoende ontwikkeld zijn om te
concurreren met fossiele en nucleaire energiebronnen. Dat is echter
een argument dat zichzelf in de staart bijt: want als deze echt
duurzame bronnen de investeringen ontberen om opgeschaald te worden,
zullen ze nooit tot volle wasdom komen.
Het pleidooi voor kernenergie zou een stuk geloofwaardiger zijn als
het werkelijk als een `transitie', een overgang, zou worden gebruikt
naar een echte duurzame energiehuishouding. Als er, bijvoorbeeld, voor
het bouwen van een enorme zontermische installatie in het hete zuiden
van Spanje, kernenergie wordt gebruikt, lijkt er een visie achter
schuil te gaan. Maar dit doorkijkje naar duurzame energie wordt
vrijwel nergens gemaakt. Kernenergie is meestal een mooi alibi om voor
de rest niets te hoeven doen. Een goede uitzondering is Duitsland.
Daar is besloten om kernenergie langzaam af te bouwen en de winst die
de komende jaren op de kernenergie wordt gemaakt, direct in te zetten
voor investeringen in duurzame energie.
Wat moet Nederland doen in deze discussie? Nederland onttrekt ongeveer
11% van haar stroom uit kernenergie, waarvan slechts 4% uit de eigen
centrale in het Zeeuwse Borssele, en de rest uit kerncentrales in
Frankrijk. Eén van de gedachten achter het pleidooi om Borssele te
sluiten in 2013 is dat het als een prikkel kan dienen om het te
vervangen door echte duurzame energie. Maar het is maar de vraag of
dat automatisch zo werkt. Het kan net zo goed zijn dat er gewoon meer
kernenergie zal worden geïmporteerd uit Frankrijk. We moeten ons dan
afvragen of het paard niet achter de wagen wordt gespannen.
Ook hier moet het `transitie' denken leidraad zijn. In het debat is
door de D66-fractie voorgesteld om de eigenaars uit te kopen en met
hen af te spreken dat de uitkoopsom wordt besteed aan investeringen in
duurzame energie. Een prima compromis, maar het is juridisch niet af
te dwingen. Mocht dit niet haalbaar zijn en toch geld worden
uitgekeerd, dan zou in het ergste geval voor vele honderden miljoen
euro's een centrale worden gesloten, maar geen enkel incentive
ontstaan naar groene investeringen. Dat moet niet gebeuren.
De Tweede Kamer, en D66 voorop, moet keihard inzetten op concrete
investeringen in duurzame energie. Het is daarbij van minder belang of
de centrale in 2013 dichtgaat of later. Als het bovengenoemde
compromis niet uitvoerbaar is, dan moet het bedrag dat anders aan de
afkoopsom besteed zou worden door de overheid zélf in duurzame energie
worden geïnvesteerd, ook mag er (vergelijkbaar met Duitsland) op
worden gerekend dat de eigenaars als wederdienst voor het langer
openblijven een fonds creëren om van de extra inkomsten duurzame
energie te financieren. Daarnaast zal de Nederlandse regering veel
meer moeten doen aan het bieden van investeringszekerheid bij het
stimuleren van schone energieprojecten. Het debat over Borssele mag
niet ontaarden in symboolpolitiek, maar moet landen in concrete
stappen richting een duurzame energiehuishouding.
19-6-2005 16:59