Persverklaring 21-06-'05: n.a.v. rapportage van Ernst & Young over
Alcides
Reactie van het dagelijks bestuur van Zeeburg naar aanleiding van de
rapportage van Ernst & Young Security & Integrity Services naar de
mogelijke oorzaken van het faillissement van de Stichting Alcides.
Inleiding
Op 13 april 2004 is de Stichting Alcides (hierna: Alcides) in staat
van faillissement verklaard. Alcides verleende diensten op het gebied
van welzijnswerk en kinderopvang. De Amsterdamse stadsdelen
ZuiderAmstel, Zeeburg en Zuidoost waren afnemers van deze diensten en
zijn schuldeisers in het faillissement van Alcides. Tezamen met de
curatoren van Alcides hebben zij Ernst & Young Security & Integrity
Services B.V. (hierna: E&Y) opdracht gegeven een oriënterend onderzoek
naar de oorzaken van het faillissement van Alcides te doen. De
opdracht is op 14 juni 2004 verleend. Op maandag 20 juni 2005 is het
onderzoeksrapport aan de opdrachtgevers aangeboden. De lange duur van
het onderzoek is het gevolg van de door E&Y gevolgde werkwijze in dit
onderzoek, waarbij hoor en wederhoor van de betrokkenen uitgangspunt
waren. Hoewel het Dagelijks Bestuur (hierna: DB) van het stadsdeel
Zeeburg ten zeerste betreurt dat het onderzoek zo lang op zich heeft
laten wachten, is het tevreden dat het onderzoek nu is afgerond. Het
geeft de mogelijkheid een definitief oordeel te vellen.
Doel en aard onderzoek
Doel van het onderzoek was: "Het verkrijgen van inzicht in de
gebeurtenissen die vooraf zijn gegaan aan het faillissement van
Alcides teneinde de mogelijke oorzaken van het faillissement te kunnen
achterhalen. In het bijzonder wordt hierbij aandacht besteed aan de
kwaliteit van de administratie, de ontwikkeling van de
liquiditeitspositie en het daarop afgestemde beleid."
Het feitenonderzoek is oriënterend van aard. De bevindingen over de
kwaliteit van de administratie en de ontwikkeling van de
liquiditeitspositie zijn echter zo volledig mogelijk in kaart gebracht
en overstijgen daarmee het oriënterende karakter.
Grondslag
Het rapport is gebaseerd op de administratie van Alcides, alsmede op
allerhande niet financiële stukken, zoals notulen, rapportages, memo's
van Alcides. Bovendien hebben de onderzoekers gesprekken gevoerd met
de heren Van Wingerden, De Jong en Sturkenboom (bestuurders van
Alcides), de dames Van der Stoel en Swaab (leden van de Raad van
Toezicht van Alcides), de heer Luirink (manager werkmaatschappij
Zuidoost van Alcides) en heer Hussain (manager planning & control
ad-interim van Alcides). Deze betrokkenen hebben in het kader van het
wederhoor het conceptrapport van commentaar mogen voorzien. Het
conceptrapport is bovendien voor commentaar voorgelegd aan de
accountant van Alcides, Deloitte & Touche (met name de heer Kiers), en
aan de niet-gehoorde leden van de Raad van Toezicht.
Bestuur en Raad van Toezicht
Sinds de oprichting (31 december 2000) en tot het faillissement van
Alcides bestond de Raad van Bestuur uit de volgende personen:
* de heer Van Wingerden (tot 17 oktober 2003, formeel tot 1 februari
2004);
* de heer De Jong (tot eind maart 2003, formeel tot 1 mei 2003);
* de heer Sturkenboom (vanaf 28 augustus 2003);
* de heer Vos (vanaf 1 oktober 2003).
De Raad van Toezicht van Alcides bestond sinds de oprichting tot aan
het faillissement uit de volgende personen:
* mevrouw Van der Stoel (voorzitter);
* de heren Meulenberg, Geipel en Wanders (tot en met 2002);
* de dames Groen, Vrisekoop-Sterk en Swaab en de heer Vos (vanaf 1
januari 2001);
* de heer Raghoebarsing (vanaf 1 juni 2001).
Kerncijfers Alcides
In het bestuursverslag van de (niet-vastgestelde) jaarrekening 2002
staat vermeld dat het personeelsbestand van Alcides in dat jaar
gemiddeld 1.173 fte en de omzet over dat jaar circa 32,3 miljoen
bedroeg. Op 13 december 2002 heeft de accountant een
accountantsverklaring met goedkeurende strekking inzake de
jaarrekening 2001 afgegeven. Over de jaren 2002 en 2003 zijn vóór het
faillissement geen jaarrekeningen opgemaakt en zijn derhalve geen
accountantsverklaringen afgegeven.
Hieronder reageert het DB van Zeeburg op de inhoud van de rapportage:
Kwaliteit van de administratie
De administratie van Alcides was zeer gebrekkig en voldeed niet aan de
eisen die daaraan gewoonlijk gesteld mogen worden. Balansen konden en
werden niet of nauwelijks opgesteld (door de Raad van Bestuur), noch
werd daarom gevraagd (door de Raad van Toezicht). Inzicht in de balans
is vereist voor een deugdelijke bedrijfsvoering en het verantwoord
nemen van (beleids)beslissingen.
Resultaatsoverzichten waren er wel, maar boden door de gebrekkige
wijze van administreren geen goed inzicht. Door de wijze van
boekhouden wijzigden het resultaat op één en dezelfde datum in de loop
van de tijd. Voornaamste oorzaak daarvoor is dat achteraf
correctieboekingen plaatsvonden.
De bestuurders en toezichthouders kunnen daarom geen inzicht in de
werkelijke financiële positie van Alcides hebben gehad.
Overname Stichting Welzijn Zeeburg
Het DB van Zeeburg voelt zich bedonderd door de handelwijze bij de
overname van de Stichting Welzijn Zeeburg door Alcides. Door een
onjuiste voorstelling van zaken zijn het stadsdeel, de curator en KPMG
(die op basis van een quick scan gevraagd was een oordeel te geven
over de overname) op het verkeerde been gezet.
Het rapport bevat citaten uit gesprekken en een feitenrelaas waaruit
het DB van Zeeburg afleidt dat Alcides (in het bijzonder het
voormalige lid van de Raad van Bestuur, de heer Van Wingerden)
verwijtbaar heeft gehandeld. Op 8 mei 2003 heeft de heer Van Wingerden
in een memo aan de Raad van Toezicht een veel slechter financieel
beeld geschetst dan op 9 mei 2003 in een brief aan de curator dienend
ter ondersteuning van de overname van de failliete Stichting Welzijn
Zeeburg. In het betreffende memo is het volgende aangegeven:
() Inmiddels zijn we in zoverre in zwaar weer terecht gekomen, dat
2002 een verlies gaat opleveren van ruim 1 miljoen () Een keer een
behoorlijk verlies behoeft op zich geen ramp te zijn, maar het komt
heel slecht uit als je zulke cijfers moet laten zien aan potentiële
opdrachtgevers (Zeeburg, Amersfoort Vathorst). Die zouden subiet
afhaken. ()
In de concept resultatenrekening 2002 en begroting 2003 die op 9 mei
2003 zijn meegezonden, komt voor 2002 een positief naar resultaat naar
voren van 305 duizend. De begroting 2003 heeft een positief resultaat
van 880 duizend en een netto resultaat van 177 duizend.
Het stadsdeel Zeeburg is op basis van deze onjuiste, door Alcides aan
de curator en KPMG verstrekte informatie een subsidierelatie met
Alcides aangegaan en zit nu met een grote vordering op Alcides. Het
stadsdeel onderzoekt nog of de handelswijze van Alcides uit
boekhoudkundig oogpunt wel juist is geweest.
Het DB van Zeeburg overweegt juridische stappen en heeft hierover
advies gevraagd aan de gemeenteadvocaat. Het DB van Zeeburg zal in
samenspraak met de curatoren, en met advies van de gemeenteadvocaat,
vervolgstappen bepalen. Eventuele andere documenten dan deze
rapportage van E&Y kunnen daarbij worden betrokken.
Liquiditeitspositie
Overzichten van de liquiditeitspositie die een reëel en actueel
inzicht in de liquiditeitspositie van Alcides boden, zijn niet
gemaakt. Die overzichten zijn van belang, omdat Alcides bij het
aangaan van verplichtingen (het ontstaan van schulden) moet kunnen
nagaan dat en wanneer zij die verplichtingen zal kunnen nakomen. Door
het ontbreken van goede liquiditeitsoverzichten ontbrak een actueel
inzicht in de liquiditeitspositie. Weliswaar kan op grond van de
jaarrekening over 2001 de liquiditeitspositie per eind 2001 worden
vastgesteld, maar de jaarrekening over 2001 was pas eind 2002
beschikbaar.
De liquiditeitspositie is sinds de start van Alcides afgenomen en
vanaf eind 2002 structureel negatief geworden, oplopend tot een
liquiditeitstekort van ruim 10 miljoen op het tijdstip van het
faillissement. Het financiële beleid en expansiebeleid werden niet
bijgesteld.
Vanaf augustus 2003 is wel sprake geweest van enige verbetering van de
situatie, maar dat was te laat om het tij nog te kunnen keren.
Raad van Toezicht
De informatievoorziening van de Raad van Bestuur aan de Raad van
Toezicht, evenals de besluitvorming van de Raad van Toezicht lieten
veel te wensen over. In de rapporage van E&Y staat bijvoorbeeld over
de overname door Alcides van de welzijnsactiviteiten in Zeeburg :
Mevrouw Swaab geeft aan dat het besluit om de activiteiten van de
Stichting Welzijn Zeeburg over te nemen niet in een vergadering is
genomen. Zij geeft aan dat de heer Van Wingerden via e-mail de leden
van de Raad van Toezicht informeerde over de op hande zijnde overname
van Zeeburg. De strekking van deze e-mail was, dat als iemand van de
Raad van Toezicht bezwaar had tegen de overname, hij of zij voor een
bepaalde datum moest reageren.
Mevrouw Swaab heeft op de e-mail gereageerd en per e-mail aan alle
leden van de Raad van Toezicht en aan de heer Van Wingerden haar
zorgen geuit over de vraag of Alcides niet beter eerst intern orde op
zaken kon stellen en of er wel voldoende middelen voor zon overname
waren. De heer Van Wingerden heeft via e-mail aan allen de zorgen van
mevrouw Swaab weggenomen. Mevrouw Van der Stoel heeft over deze e-mail
ook telefonisch contact gehad met de heer Van Wingerden.
Het feitenrelaas in het rapport toont wat het DB van Zeeburg betreft
aan dat de Raad van Toezicht onvoldoende toezicht heeft gehouden en
onvoldoende alert en adequaat heeft gehandeld.
* Zoals blijkt uit notulen rapporteert de Raad van Bestuur op 12
maart 2003 aan de Raad van Toezicht taakstellende bezuinigingen en
substantieel verlies. () Het wordt steeds waarschijnlijker dat de
administratie in 2002 opnieuw uiterst onvolkomen is geweest, dat
we de boel dus absoluut nog lang niet op orde hebben, en dat 2002
waarschijnlijk zal worden afgesloten met een substantieel verlies.
()
* Belangrijke signalen dat het financieel niet goed ging waren door
de Raad van Toezicht in ieder geval af te leiden uit het memo van
8 mei 2003.
* Nadat de overname van de Stichting Welzijn Zeeburg op 3 juni 2003
een feit was, nam Alcides op 18 juni 2003 initiatieven om voor
eind 2003 te komen tot een ingrijpende sanering van Alcides.
* Op 28 juni 2003 is hierover overleg geweest tussen de heer Van
Wingerden, mevrouw Van Dijk en de Raad van Toezicht (nader overleg
met de Ondernemingsraad op 1 juli).
* Op 21 augustus 2003 heeft de accountant zijn bevindingen en
aanbevelingen over de jaarrekening 2002 gerapporteerd en stuurt
hij een brief aan de Raad van Bestuur en Raad van Toezicht inzake
verslechtering van het resultaat en het gevaar voor continuïteit
(vooroverleg op 6 augustus).
* Op 28 augustus 2003 wordt de heer Sturkenboom aangesteld als Turn
Around Manager.
* Op 28 oktober 2003 stelt de Raad van Toezicht schriftelijk vragen
aan de accountant over de jaarrekening(controles) 2001 en 2002.
Er is in deze periode kostbare tijd verloren gegaan en achteraf moet
worden vastgesteld dat niet adequaat is gehandeld, terwijl dat wel had
mogen worden verwacht van de Raad van Toezicht. Op basis van het
feitenrelaas is het DB van Zeeburg van mening dat het onverantwoord
was van de Raad van Toezicht om (passief) in te stemmen met de
overname van de activiteiten van de Stichting Welzijn Zeeburg.
Conclusie
Het DB van Zeeburg trekt na lezing van het rapport de volgende
conclusies:
1. Het rapport bevat citaten uit gesprekken en een feitenrelaas
waaruit het DB van Zeeburg afleidt dat Alcides (in het bijzonder het
voormalige lid van de Raad van Bestuur, de heer Van Wingerden)
verwijtbaar heeft gehandeld. Het DB van Zeeburg voelt zich bedonderd
door de handelwijze bij de overname van de Stichting Welzijn Zeeburg
door Alcides. Door een onjuiste voorstelling van zaken zijn het
stadsdeel, de curator en KPMG op het verkeerde been gezet. Het DB van
Zeeburg overweegt juridische stappen in samenspraak met de curatoren,
en met advies van de gemeenteadvocaat.
2. De administratie van Alcides was zeer gebrekkig en voldeed niet aan
de daaraan normaliter te stellen eisen;
3. De administratie bood onvoldoende inzicht om op verantwoorde wijze
(beleids)beslissingen te nemen;
4. Men heeft een onverantwoord, structureel groot liquiditeitstekort
laten ontstaan en dat lijkt de voornaamste oorzaak van het
faillissement geweest.
5. Het feitenrelaas toont wat het DB van Zeeburg betreft tevens aan
dat de Raad van Toezicht onvoldoende toezicht heeft gehouden en
onvoldoende alert en adequaat heeft gehandeld, terwijl dat wel had
mogen worden verwacht van de Raad van Toezicht. Op basis van het
feitenrelaas is het DB van Zeeburg van mening dat het onverantwoord
was van de Raad van Toezicht om (passief) in te stemmen met de
overname van de activiteiten van de Stichting Welzijn Zeeburg.
Stadsdeel Zeeburg