| |
|16-17/06/2005 |
|TOESPRAAK VAN DE VOORZITTER VAN HET EUROPEES PARLEMENT VOOR DE EUROPESE |
|RAAD VAN 16 EN 17 JUNI 2005
|
|Dames en heren, leden van de Europese Raad, |
| |
|Wij zijn hier bijeen op een voor Europa moeilijk moment. |
| |
|Twee van de landen die aan de wieg hebben gestaan van de Europese |
|Gemeenschap hebben zich met ruime meerderheid uitgesproken tegen het |
|Grondwettelijk Verdrag dat door u is ondertekend en dat door het |
|Europees Parlement met grote meerderheid werd goedgekeurd. |
| |
|Ik geloof dat de redenen waarom wij ervan overtuigd waren dat deze tekst|
|de beste basis vormt voor een doelmatiger en democratischer functioneren|
|van het Europa van na de uitbreiding, nog steeds geldig zijn. |
| |
|Het is echter duidelijk dat veel van onze medeburgers hier een andere |
|mening over hebben. |
| |
|Op dit moment is niemand - ook het Europees Parlement niet - in staat |
|een definitieve analyse te geven van de situatie, of met een miraculeuze|
|oplossing te komen. |
| |
|U heeft het Verdrag getekend en aan u is nu de taak te besluiten over de|
|toekomst ervan. |
| |
|Het is echter de taak van ons allen, de Europese instellingen en de |
|nationale regeringen, om te proberen een uitweg te vinden uit de |
|identiteitscrisis waarmee Europa in verscheidene landen is |
|geconfronteerd. |
| |
|In de eerste plaats wil ik enkele woorden wijden aan de besluiten die u |
|de komende uren zult moeten nemen en die voor alle burgers duidelijk |
|zullen moeten zijn. |
| |
|De grote vraag die iedereen zich stelt is: moet het ratificatieproces |
|van de grondwet nu worden voortgezet of niet? |
| |
|De Raad zou kunnen besluiten dat de ontwerpgrondwet reeds ter ziele is. |
| |
|Hiervoor zou het voldoende zijn als één enkele lidstaat formeel meedeelt|
|dat hij niet zal overgaan tot ratificatie van het Verdrag. |
| |
|Tot nog toe heeft echter geen enkel land, dus ook niet Frankrijk en |
|Nederland, zonder wier instemming iedereen weet dat het Verdrag niet in |
|werking zal kunnen treden, een voorstel hiertoe gedaan. |
| |
|Een andere mogelijkheid is dat u besluit door te gaan met het |
|ratificatieproces, wellicht volgens een aangepast tijdschema, dat de |
|mogelijkheid biedt voor een periode van bezinning, debat en uitleg. |
| |
|Dit laatste heeft de voorkeur van een meerderheid van het Europees |
|Parlement, dat zich terdege bewust is van het feit dat verscheidene |
|landen het Grondwettelijk Verdrag reeds hebben geratificeerd, in sommige|
|gevallen na een referendum. |
| |
|Uit democratisch respect voor deze landen, en voor de landen die zich |
|nog niet hebben uitgesproken, is een meerderheid van het Europees |
|Parlement van mening dat alle landen in de gelegenheid zouden moeten |
|worden gesteld hun standpunt, eventueel na aanpassing van het |
|tijdschema, kenbaar te maken. |
| |
|Mocht u hiertoe besluiten, dan moeten we deze ingelaste periode voor |
|debat en bezinning goed gebruiken en |
| |
|voorkomen dat deze pauze van "stop and go" meer "stop" wordt dan "go". |
|Ik wil nogmaals benadrukken dat het Europees Parlement, met of zonder |
|pauze, nog steeds in meerderheid vóór voortzetting van het |
|ratificatieproces is. |
| |
|Verder zij het mij vergund u op het hart te drukken wat u volgens ons |
|vooral niet zou moeten doen: |
| |
|- Zich overgeven aan pessimisme en aanvaarden dat wij in Europa een stap|
|achteruit doen. Dit zou betekenen dat wij toegeven aan populisme, |
|opkomend nationalisme en verschansing achter de eigen landsgrenzen. |
| |
|- Doen alsof er niets gebeurd is. Integendeel, er moet grondig onderzoek|
|worden verricht naar de redenen voor de verschillende soorten "nee". |
| |
|- Besluiten tot het inlassen van een pauze zonder de duur ervan van |
|tevoren vast te stellen noch uit te leggen wat in die pauze gaat |
|gebeuren. |
| |
|- Beginnen te tornen aan het acquis communautaire, waarvan wij nu juist |
|aan de kandidaat-landen vragen het over te nemen. |
| |
|- Het debat overlaten aan de deskundigen en "kopstukken", die geacht |
|worden "het te weten" of overhaast institutionele structuren te creëren |
|die moeilijk te beheren zijn. |
| |
|- Overgaan tot kunstgrepen of juridisch knutselwerk. De ontwerpgrondwet |
|vormt één geheel waarvan elk element onlosmakelijk is verbonden met de |
|overige, en waarvan het delicate evenwicht voorwerp is geweest van |
|uitgebreide onderhandelingen. Zo verwijst ruim een derde van de |
|artikelen van het eerste gedeelte naar het derde gedeelte van de |
|grondwet. |
|Sommige delen van de grondwet vereisen geen wijziging van de Verdragen, |
|doch zijn nauw verweven met andere delen waarvoor wel een wijziging |
|noodzakelijk is. Laten wij ervoor waken dat bij de burgers het idee gaat|
|postvatten dat het project in onderdelen wordt gedemonteerd zonder acht |
|te slaan op hun positieve of negatieve oordeel over het geheel. |
| |
|Uiteraard is het aan de vertegenwoordigers van Frankrijk en Nederland om|
|ons hun analyse te geven van het resultaat van hun referenda. Ik ben |
|echter betrokken geweest bij het referendum in mijn eigen land, Spanje, |
|en ook bij die in Frankrijk en Nederland en ik geloof: |
| |
|1. Dat het positief is dat de burgers blijk hebben gegeven van hun soms |
|gedreven belangstelling voor Europese vraagstukken. Het debat met de |
|burgers moet worden voortgezet en dit begin van "Europeïsering van de |
|politiek", moet worden benut. |
| |
|2. Dat de verwerping van de grondwet meer het reeds bestaande Europa |
|gold dan het Europa dat de burgers werd voorgesteld. |
| |
|Er werd meer gediscussieerd over Amsterdam en Maastricht (deel III) dan |
|over de nieuwe elementen van het Grondwettelijk Verdrag (delen I en|
|II). |
| |
|3. Dat de afwijzing betrekking had op de context, en niet zozeer op de |
|tekst. |
| |
|Deze context werd mede gevormd door: |
| |
|3.1. de uitbreiding, of liever gezegd de reeds goedgekeurde |
|uitbreidingen en de aangekondigde uitbreidingen. |
| |
|3.2. het ontbreken van een Europees antwoord op de gevolgen van de |
|globalisering voor onze maatschappelijke structuren. |
| |
|3.3. het verschil in opvatting of de scheiding der geesten, die zich ten|
|aanzien van de opbouw van Europa heeft gemanifesteerd tussen burgers, |
|hun politieke elite en hun vertegenwoordigende instellingen. |
| |
|Terecht of ten onrechte, veel kiezers, met name jongeren, waren van |
|mening dat deze ontwerpgrondwet geen goede oplossingen bood voor de |
|problemen in verband met groei en werkgelegenheid, en beschouwden Europa|
|als het paard van Troje van een slecht aangepakte globalisering, of als |
|verantwoordelijk voor grootschalige bedrijfsoverplaatsingen en |
|immigratie. |
| |
|Andere kiezers zijn van mening dat Europa teveel een regelmachine is en |
|dat het te duur is, of zijn bang dat op termijn hun nationale identiteit|
|verloren zal gaan. |
| |
|De Europese droom, die er een is van vrede, democratie en samenwerking, |
|is werkelijkheid geworden. En juist daarom is deze droom niet langer in |
|staat de mensen te mobiliseren. |
| |
|Europa is de geschiedenis van een succes. Succes kan echter dodelijk |
|zijn als er nieuwe angsten opduiken die sterker zijn dan de oude dromen.|
| |
| |
|Wij moeten zoeken naar nieuwe redenen die het grote, uitgebreide Europa |
|weer in staat zal stellen de Europeanen te mobiliseren en te motiveren. |
| |
|Enkele suggesties voor bezinning en/of actie in de toekomst |
| |
|In welke richting moeten onze gedachten de komende maanden gaan en langs|
|welke lijnen moeten wij handelen? |
| |
|- In de eerste plaats moeten alle Europese instellingen en nationale |
|regeringen zich gaan opwerpen als pleitbezorger van de Europese |
|toegevoegde waarde, met name op sociaal-economisch gebied en op het |
|gebied van de veiligheid. |
| |
|Hoe kan men bijvoorbeeld geen waardering opbrengen voor het ongetwijfeld|
|ook deze dagen op de agenda staande optreden van de Europese Unie op het|
|gebied van terrorismebestrijding, het opzetten van een gemeenschappelijk|
|visasysteem, een gemeenschappelijk beleid op het gebied van |
|gegevensbescherming, of maatregelen op het gebied van civielrechtelijke |
|samenwerking in de strijd tegen illegale immigratie? |
| |
|Hoe kan men voorbijgaan aan de bestrijding van witwaspraktijken en het |
|opzetten van een bureau voor de bescherming van de grondrechten? De |
|agenda van Den Haag moet nieuw leven worden ingeblazen en beter worden |
|uitgelegd aan onze medeburgers. |
| |
|Ook zou het goed zijn als ministers niet Brussel de schuld geven van |
|alle nationale problemen en dat zij, als zij vergaderingen van de Raden |
|verlaten, niet systematisch spreken over winnaars en verliezers. |
| |
|Dit laatste geldt ook voor de besprekingen die u gaat voeren over de |
|financiële vooruitzichten. |
| |
|Binnenkort zal het Parlement zich uitspreken over belangrijke wetgeving,|
|wetgeving die in de campagnes voorafgaand aan de referenda reeds |
|uitgebreid aan de orde is gekomen, zoals de voorstellen voor richtlijnen|
|over liberalisering van de diensten en over de arbeidstijdenregeling. |
| |
|Het debat hierover zal aansluiten bij het debat dat reeds heeft |
|plaatsgevonden over de ontwerpgrondwet. |
| |
|Het Parlement vertrouwt erop dat er een positieve dialoog zal |
|plaatsvinden tussen de instellingen, en met name met het komende |
|voorzitterschap van het Verenigd Koninkrijk. |
| |
|Hoe dan ook, om iets te doen aan de context die heeft gezorgd voor het |
|"nee", is het absoluut noodzakelijk dat in ieder geval twee belangrijke |
|vraagstukken worden aangepakt: |
| |
|- De grenzen van Europa |
| |
|Bestaan deze grenzen? Zo ja, waar liggen zij? Zo nee, hoe komt dat? Wat |
|zijn de geostrategische belangen van de Europeanen? Hoe kunnen wij |
|hierover debatteren met de burgers? |
| |
|In dit debat zal een onderscheid moeten worden gemaakt tussen de |
|"hereniging van Europa", in het teken waarvan de recente uitbreiding |
|heeft plaatsgevonden, en de toekomstige uitbreidingen. |
| |
|- Het Europees sociaal model |
| |
|In plaats van het tegenover elkaar stellen van culturele, economische, |
|sociale en politieke modellen, die niet noodzakelijkerwijs identiek |
|zijn, kunnen wij misschien beter overeenstemming bereiken over de wijze |
|waarop Europa moet reageren op de economische en sociale gevolgen van de|
|globalisering, en ons hierbij laten leiden door de positieve en |
|negatieve ervaringen die de verschillende landen hierbij hebben |
|opgedaan. |
| |
|- Over dit alles kan en moet het Parlement een plaats van debat zijn, |
|ofschoon niet het enige forum, en een laboratorium voor ideeën, ofschoon|
|niet het enige laboratorium. Wij zijn bereid om in samenwerking met de |
|komende voorzitterschappen een bijdrage te leveren aan een debat dat wij|
|gezamenlijk zouden kunnen organiseren. |
| |
|Financiële vooruitzichten |
| |
|Staat u mij nu toe in het kort het standpunt van het Europees Parlement |
|over de financiële vooruitzichten, het tweede grote onderwerp op de |
|agenda, toe te lichten. |
| |
|Allereerst wil ik u echter zeggen dat het uitsluitend redeneren op basis|
|van netto begrotingsbijdrage mijns inziens steeds nadrukkelijk getuigt |
|van een eenzijdige en geborneerde insteek, die ertoe bijdraagt dat de |
|burgers de indruk krijgen dat zij belasting betalen aan een soort |
|buitenlandse mogendheid zonder dat zij daar iets voor terugkrijgen. |
| |
|Deze visie klopt niet. Wij werken immers samen omdat er wel degelijk een|
|Europese toegevoegde waarde is, en omdat wij allen op verschillende|
|manieren, rechtstreeks of indirect, ruimschoots hebben geprofiteerd van |
|de Europese integratie. |
| |
|Ik wil in dit verband verwijzen naar een voorbeeld dat gisteren in het |
|Europees Parlement werd gegeven door een van de leden van de Commissie: |
|de dankzij de interne markt gerealiseerde groei van het BBP in de |
|afgelopen tien jaar bedraagt ongeveer 900 miljard euro. Dit is gemiddeld|
|6.000 euro per gezin in de Europese Unie. Ook zijn ongeveer 2,5 miljoen |
|arbeidsplaatsen geschapen. |
| |
|Daarnaast zijn er nog andere belangrijke afwegingen die niet kunnen |
|worden vertaald in euro's. |
| |
|De vraag is dus: Waarom zouden de burgers van Europa houden als hun |
|alleen wordt uitgelegd dat Europa hun als nationaal belastingplichtige |
|een fortuin kost? |
| |
|Ik hoop daarom dat een akkoord over de financiële vooruitzichten niet |
|alleen een positief signaal af zal geven in deze moeilijke tijden, maar |
|dat dit ook het begin inluidt van een herbezinning op de doelstellingen |
|die wij gezamenlijk willen realiseren en de hiervoor benodigde |
|financiële middelen. |
| |
|Zoals u weet, heeft het Parlement na acht maanden intensieve arbeid en |
|met ruime meerderheid zijn formele standpunt bepaald over de financiële |
|vooruitzichten. |
| |
|Het is voor de eerste keer dat dit gebeurt. |
| |
|Ik zal hier verder niet over in detail treden. |
| |
|U bent ongetwijfeld op de hoogte van het verslag-Böge, zoals het |
|Europees Parlement op de hoogte is van de voorstellen van de Commissie |
|en van het voorzitterschap van de Raad. |
| |
|Het Parlement heeft een tussenpositie ingenomen, zij het dat die positie|
|iets dichter bij het Commissievoorstel ligt dan bij het standpunt van |
|het voorzitterschap ... |
|In het kader van zijn huidige bevoegdheden heeft het Europees Parlement |
|zijn steun willen benadrukken voor het toekomstige beleid van de |
|Europese Unie, de bevordering van de werkgelegenheid, onderzoek, |
|innovatie en een belangrijke rol van de Unie op het internationale |
|toneel. |
| |
|Het Parlement is eveneens van oordeel dat meer middelen noodzakelijk |
|zijn voor de nieuwe ruimte van veiligheid en rechtvaardigheid. |
| |
|Op deze terreinen is een Europese toegevoegde waarde voor ons allen het |
|best te verwezenlijken. |
| |
|Het Europees Parlement is van oordeel dat de ambities die Europa zegt te|
|hebben, niet kunnen worden gerealiseerd met een bijdrage van 1% van het |
|BBP, zoals enkele landen beweren. |
| |
|Het is nu aan u om een voorstel te formuleren. Het Parlement wil dat |
|tijdig een akkoord wordt gesloten, maar zal niet instemmen met om het |
|even welk akkoord. |
| |
|In dit verband wil ik eraan herinneren dat de Raad niet alleen besluit |
|over de financiële vooruitzichten. Voor goedkeuring hiervan is het |
|akkoord van de drie instellingen noodzakelijk. |
| |
|De toekomstige financiering van de Unie is te belangrijk om haar te|
|beperken tot een boekhoudkundige exercitie. Het gaat hier om een bij |
|uitstek politiek debat dat doorslaggevend zal zijn voor de |
|slagvaardigheid van de Unie in de komende jaren. |
| |
|Dit is ongetwijfeld niet de laatste kans voor goedkeuring van de |
|financiële vooruitzichten. U moet echter wel beseffen dat het bereiken |
|van een akkoord telkens moeilijker zal worden. Mocht aan het einde van |
|uw beraadslagingen geen akkoord zijn bereikt, dan zal toch in ieder |
|geval moeten worden gewerkt aan een begroting voor 2007. En u weet ook |
|wat het Verdrag hierover bepaalt welke rol in dat geval toevalt aan het |
|Europees Parlement. |
| |
|Dames en heren, geachte staatshoofden en regeringsleiders, ik wil |
|niet afsluiten zonder mijn bijzondere dank uit te spreken aan |
|Jean-Claude Juncker en het Luxemburgse voorzitterschap, dat altijd |
|aanwezig is geweest in het Europees Parlement in de persoon van zijn |
|voorzitter en zijn ministers, de heren Asselborn en Schmit. Zij hebben |
|altijd goed geluisterd naar het Europees Parlement en hebben aangetoond |
|bijzonder goed uit de voeten te kunnen met zeer complexe dossiers die al|
|enkele jaren op een oplossing wachtten. |
| |
|Ik wil hen ten overstaan van u allen hiervoor bedanken en hen veel |
|succes wensen in de hoop dat zij de komende uren hun uitstekende werk |
|van een passend sluitstuk zullen kunnen voorzien. |
---- --