Nivel
NIVEL raamt aantal benodigde klinisch geriaters
20 juni 2005
Op dit moment zijn er ca. 122 klinisch geriaters werkzaam in
Nederland. Er bestaan grote regionale verschillen in het aantal
klinisch geriaters per 100.000 65-plussers. In de regio Zeeland zijn
er 1,3 fte klinisch geriaters per 100.000 65-plussers beschikbaar, in
de regio het Gooi is deze dekkingsgraad het hoogst: 11,7 fte per
100.000 65- plussers. Klinisch geriaters zijn medisch specialisten die
in algemene of psychiatrische ziekenhuizen werken en die deskundig
zijn op het terrein van ouderdomsziekten. Om het aanbod aan klinisch
geriaters in heel Nederland op het niveau te krijgen van de regios
waar momenteel het ruimste aanbod voorhanden is, zou het aantal
klinische geriaters meer dan verdubbeld moeten worden.
Dit blijkt uit onderzoek van het NIVEL naar het benodigde aantal
klinisch geriaters in 2015 en 2020. Het onderzoek is gesubsidieerd
door de Nederlandse Vereniging voor Klinische Geriatrie (NVKG).
Groei van het vak lijkt om een aantal redenen aannemelijk. Allereerst
is groei te verwachten om het specialisme in alle regios en
ziekenhuizen in voldoende mate aan te kunnen bieden,(de zogenaamde
onvervulde vraag). Daarnaast neemt het aantal ouderen en ook het
aantal oudste ouderen de komende tijd sterk toe (vergrijzing). Als
laatste is er sprake van emancipatie van de ouderen, de ouderen en hun
naasten zijn zich bewuster van mogelijke behandeling en zorg.
Uit het onderzoek blijkt ook dat het gebruik van klinisch geriatrische
zorg vergroot kan worden, indien meer huisartsen hun patiënten naar
een klinisch geriater doorverwijzen. Momenteel verwijst ongeveer
eenderde van de huisartsen geen patiënten naar een klinisch geriater.
Dit verwijsverdrag van huisartsen heeft waarschijnlijk te maken met
het feit dat de klinische geriatrie een relatief jong vak is, dat de
functie nog niet in ieder ziekenhuis beschikbaar is (slechts in 60 %
van de Nederlandse ziekenhuizen is een geriatrische behandelmodaliteit
aanwezig) en ook is de inhoud van het vak nog niet in alle gelederen
algemeen bekend.
Uit LINH-cijfers blijkt dat er een zekere overlap is tussen de
verwijsprofielen van de patiënten die thans verwezen worden naar de
klinisch geriater en enkele andere medisch specialismen (zoals
psychiaters en internisten). Of horizontale substitutie tussen medisch
specialismen zal optreden laat zich slecht voorspellen.
Daarnaast is er sprake van verticale substitutie, waarbij een
overheveling van taken plaatsvindt met andere beroepsgroepen, zoals
verpleegkundigen. In een beperkt aantal poliklinieken zijn speciale
dementieverpleegkundigen aangesteld. Er zijn echter geen aanwijzingen
dat deze vorm van verticale substitutie sterk zal toenemen en in die
zin tot grote veranderingen zal leiden in het benodigde aantal
klinisch geriaters.
Uit het onderzoek blijkt ook dat directies van algemene ziekenhuizen
en APZ/GGZ-instellingen het aantal klinisch geriaters graag willen
uitbreiden. In de algemene ziekenhuizen waar op dit moment nog geen
geriater werkzaam is wil meer dan de helft van de directies (56%) een
geriater aantrekken. Over vijf jaar verwachten de responderende
directies in totaal 96 extra fte nodig te hebben, hetgeen ongeveer een
verdubbeling van het huidige aantal fte is. Deze groei is sterker dan
louter op basis van bevolkingsprognoses kan worden verwacht. Blijkbaar
gaan zij uit van een onvervulde vraag, die een uitbreiding van het
aantal klinisch geriaters noodzakelijk maakt.
Wat is klinische geriatrie?
Klinische geriatrie is een medisch specialisme in het ziekenhuis dat
zich toegelegd heeft op ouderen met meerdere aandoeningen
tegelijkertijd. Vaak gaat het om een combinatie van lichamelijke,
psychische en sociale problematiek. Mede door de toenemende
vergrijzing van de bevolking is het van belang dat in de toekomst
voldoende klinisch geriaters werkzaam zijn om aan de zorgvraag in de
bevolking te kunnen voldoen. Het is niet noodzakelijkerwijs zo dat
patiënten in de regios waar nu minder klinisch geriaters zijn, niet de
zorg krijgen die ze nodig hebben. Andere specialisten (zoals
internisten en ouderenpsychiaters) behandelen dergelijke patiënten
ook.
Veel voorkomende problemen van patiënten die een klinisch geriater
bezoeken zijn:
* Geheugenproblematiek en verwardheid
* Mobiliteitsstoornissen en vallen
* Continentieproblemen
* Voedingsproblematiek
* Polyfarmacie, ofwel het gebruiken van veel medicamenten
tegelijkertijd.
* Stemmingsstoornissen
* Onverklaarde achteruitgang in het dagelijks functioneren
(Bron: www.nvkg.nl)
Het onderzoek
Het onderzoek is verricht door middel van vier verschillende
schriftelijke enquêtes: onder klinisch geriaters (N = 104), onder
klinisch geriaters in opleiding (N = 47), onder afdelingen klinische
geriatrie (N = 41) en onder directies van ziekenhuizen en
APZ/GGZ-instellingen (N = 111). Daarnaast is gebruik gemaakt van het
Landelijk Informatie Netwerk Huisartsen (LINH) voor een beeld van het
doorverwijsgedrag van huisartsen.