Het Koninklijk Huis
18/06/05 Toespraak H.K.H. Prinses Laurentien der Nederlanden tijdens
Algemene Ledenvergadering van de Nederlandse Luister- en
BrailleBibliotheek, Den Haag, 18 juni 2005
De collectie brailleboeken van de Nederlandsche Blindenbibliotheek
heeft in belangrijke mate bijgedragen aan de integratie van de visueel
gehandicapten in de maatschappij. Dit schreef Koningin Juliana 18 jaar
geleden ten geleide van het NLBB-jubileumboek Lezen gaat Ongezien. En
verder: Boeken op geluidsband betekenden een verrijking in het leven
van mensen voor wie het lezen van gedrukte boeken moeilijk was en is.
Blinden, slechtzienden, bejaarden, mensen die door ziekte langdurig
tot het ziekbed zijn gedwongen, zij allen vonden het genot terug van
lezen.
Ik weet dat Koningin Juliana in haar hoedanigheid als eerste
Beschermvrouwe van de Nederlandse Luister- en Braillebibliotheek vele
jaren met hart en ziel betrokken was bij het wel en wee van uw
organisatie. Zij zal daarmee een belangrijke inspiratiebron voor mij
zijn.
Het is voor mij een eer en genoegen de functie van Beschermvrouwe van
de Nederlandse Luister- en Braillebibliotheek te aanvaarden. Bij deze
erefunctie zijn de vorm en inhoud onverbrekelijk met elkaar verbonden.
Met veel plezier treed ik in de voetstappen van de bijzondere en
dierbare grootmoeder van mijn man. Maar ook vanuit mijn eigen
achtergrond en interesses voel ik een affiniteit met uw bibliotheek en
uw activiteiten. Als klein meisje heb ik meegemaakt hoe mij eigen
grootmoeder, een lerares en een belezen vrouw die veel van reizen
hield, haar gezichtsvermogen verloor. Luisterend lezen was voor haar
een belangrijke bron van inspiratie en informatie. Ik ervaar het als
verrijkend om met uw bibliotheek voor mensen die met indrukwekkende
uitdagingen in het leven staan, verbonden te zijn.
Ook vanuit mijn professionele achtergrond op het gebied van
communicatie heb ik een oprechte interesse in de visie, missie en
activiteiten van uw bibliotheek. Vragen als: wat is de omvang van de
doelgroepen die u wilt bereiken? Wat zijn de knelpunten? Welke
opvattingen en wensen leven er bij de gebruikers van de
lectuurvoorziening?
Wat wordt de toekomst van het landelijke beleid van de overheid? Hoe
kunnen publiek-private samenwerkingsprojecten worden opgezet? Wat zijn
de internationale ontwikkelingen...? En zoals u weet voel ik een band
met taal en met lezen en met de toegang tot de wereld van het
geschreven woord met een innige overtuiging dat dit een recht is van
iedereen.
Voor de één betekent lezen plezier, ontspanning en levensvreugde -
alle zo waardevolle emoties en authentieke gevoelens die het lezen als
doel op zich meer dan genoeg rechtvaardigen. Voor de ander betekent
lezen toegang tot de wereld om ons heen en ontsluiting van de
werkelijkheid. Feit en fictie, de wereld van de realiteit of die van
de verbeelding, ze liggen in taal sluimerend opgesloten te wachten tot
u ze wakker leest....
En voor weer anderen heeft lezen een educatieve, culturele of
sociaal-maatschappelijke functie. Wij willen immers graag weten wat er
om ons heen gebeurt en goed geïnformeerd worden door middel van
kranten en tijdschriften. En wij willen toch ook wel eens een cursus
volgen of een studie oppakken.
En om meer te weten te komen over het leven en werk van een schrijver,
een componist, een schilder - over welk onderwerp dan ook... dan
zoeken wij de informatie op door middel van lezen van
bronnenmateriaal.
En om als mondige en goed ontwikkelde burger actief betrokken te zijn
bij wat er in de samenleving gebeurt, deelnemen aan het
maatschappelijke verkeer en de sociale ontwikkelingen is lezen een
essentiële voorwaarde.
Kortom: voor kennis, persoonlijke ontplooiing en maatschappelijke
betrokkenheid is lezen óók in de aangepaste leesvorm een noodzakelijke
voorwaarde. En veel van deze genoemde soorten van informatie -
informatief, educatief en cultureel - is vastgelegd in geschreven
bronnen, die niet altijd toegankelijk zijn voor mensen met
leesbeperkingen. Wij staan er vaak onvoldoende bij stil dat het
schrift in gebruikelijke vorm niet voor iedereen gewoon te lezen is.
Een belangrijke stap zou zijn als in zowel publieke als private
organisaties zich zouden afvragen of hun lectuur en informatie ook
voor mensen met een leesbeperking of visuele handicap toegankelijk is.
Een aangepaste leesvorm is voor mensen met leesbeperkingen
noodzakelijk om toegang te kunnen krijgen tot boeken en informatie op
schrift. Zij krijgen pas toegang tot de geschreven taal als deze ook
in aangepaste leesvorm toegankelijk wordt gemaakt: in grootletterdruk,
audio, braille en tegenwoordig ook digitaal krijgen blinden en
slechtzienden toegang tot dezelfde boeken en informatie als ieder
ander in dit land.
De vraagstukken van toegang en toegankelijkheid zijn onlosmakelijk
verbonden met het vraagstuk van beschikbaarheid. Niet alle boeken en
informatiebronnen zijn voor mensen met een leesbeperking beschikbaar,
omdat ze eerst omgezet moeten worden in een aangepaste leesvorm. Deze
bijzondere bibliotheek speelt, in samenwerking met de andere
blindenbibliotheken in Nederland, daarbij een rol. Ik kan mij
voorstellen dat het een uitdaging is om de juiste keuzes te maken uit
het gehele aanbod. En zoals zovele themas zijn er uitdagingen om met
meer beperkte middelen hetzelfde, of zelfs meer, te willen bieden. Om
dat te bereiken moeten wij inventief zijn. Ik vond het dan ook
geweldig om te horen dat dankzij private ondersteuning de NLBB de
braillecollectie met bijna duizend titels heeft kunnen uitbreiden.
Enkele weken geleden heb ik met veel plezier mijn stem op geluidsband
laten klinken. Vandaag is mijn officiële kennismaking met u en de NLBB
en ik dank u voor de zo hartelijke ontvangst. Als Beschermvrouwe van
uw organisatie zie ik ernaar uit met u samen te werken, nader over uw
themas te leren en de NLBB te ondersteunen en uit te dragen.
Ik zal hierbij in belangrijke mate geïnspireerd worden door de
aandacht die lezen - ook in aangepaste vorm - verdient, uw energie en
professionaliteit en uiteraard de warme betrokkenheid van de zo
bijzondere vorige beschermvrouwe.
Dank u.