SGP
Spoeddebat TBS
Datum publicatie: 16-06-2005
Auteur: C.G. van der Staaij
Ontzetting
Toen we dinsdag bij het vragenuur spraken over de voortvluchtige
TBS-er, hielden we ons hart al vast. Je moest er niet aan denken dat
de man daadwerkelijk zou toeslaan. Gisteren ontvingen we het
ingrijpende bericht dat die bange vrees werkelijkheid lijkt te zijn
geworden: de ontvluchte TBSâer wordt ervan verdacht een bejaarde man
te hebben vermoord. De ontsteltenis over deze gewelddadige dood stelt
het goede nieuws dat de TBS-er weer achter slot en grendel zit,
volstrekt in de schaduw.
Namens de SGP-fractie wil ik onze grote ontzetting en geschoktheid
over deze gebeurtenissen uitspreken en ons oprecht meeleven betonen
met de nabestaanden.
Terecht hebben wij vanmiddag dit spoeddebat. Deze gebeurtenissen
stellen ons immers opnieuw voor indringende vragen. Hoe kan het dat
dit heeft kunnen gebeuren, ondanks eerdere ernstige incidenten en
doorgevoerde aanscherpingen van beleid? Betekent het huidige
verlofsysteem voor TBS-ers niet het blootstellen van de maatschappij
aan onverantwoorde risicoâs? Daarop zullen wij een overtuigend
antwoord moeten vinden. Dat is onze plicht richting de samenleving.
Rechter
Hoe kon dit gebeuren? De reconstructie van de feiten, wijst voor het
antwoord op deze vraag in de eerste plaats naar de rechter. Eerst werd
de beslissing gedwarsboomd om betrokkene op een long-stay-afdeling te
plaatsen. En vorig jaar was het weer de rechter die meer verloven leek
af te dwingen met zijn oproep om harde resocialisatie-informatie.
Hoe kan het â vraag ik de minister - dat de psychiatrische rapporten
die aan de cruciale rechterlijke beslissingen ten grondslag lagen,
kennelijk haaks stonden op de wensen en bevindingen van Veldzicht?
Daar zou ik graag duidelijkheid over willen krijgen. Wie expliciet
kennis neemt van het langdurige, criminele en gewelddadige verleden
van deze zeer labiele man, vraagt zich bijna verbijsterd af wanneer je
dan wél in aanmerking komt voor een longstay. Is hier dan toch sprake
van een te optimistisch geloof in de verbeterbaarheid van deze
categorie mensen? Moet ten aanzien van bepaalde categorieën
delinquenten niet veel eerder gezegd kunnen worden: u heeft de kans
gehad en nu houdt het gewoonweg op.
Scherper
Het verlofbeleid in dit geval was dan weliswaar geïnspireerd, maar
toch niet gedicteerd door de rechter. Daarmee is de belangrijke vraag
naar de verantwoordelijkheid van de minister aan de orde. Heeft hij er
alles aan gedaan om incidenten als waar wij vandaag over spreken, te
voorkomen?
We hebben vorig jaar een aantal keren indringend in deze Kamer
gesproken over het TBS-beleid, in het bijzonder naar aanleiding van de
ontvoering van een meisje in Eibergen. Als SGP-fractie hebben we toen
naar voren gebracht â en dat vinden we nog steeds - dat de bescherming
van de samenleving voorop staat en zwaarder weegt dan de
resocialisatie van de delinquent. Daarom hebben wij sterk gepleit voor
scherpere waarborgen bij de verlofperiodes en steun uitgesproken voor
maatregelen die de minister hierover in het vooruitzicht stelde.
Ik voel geen behoefte om de minister nu te verwijten dat er toen nog
veel meer, of heel andere maatregelen, voorgesteld hadden moeten
worden. Politiek realiteit is dat een overgrote meerderheid in deze
Kamer, de SGP-fractie incluis, vorig jaar de motie-Eerdmans verworpen
heeft. Die motie sprak uit - regering: het TBS-beleid is volstrekt
onvoldoende bijgesteld; minister: gaat u maar naar huis. Die motie
hebben wij niet gesteund. Wij hebben echter gezegd: minister ga hard
aan de slag met de toegezegde maatregelen!
Maar dan nu is nu wel de vraag aan de orde, of de minister dat
voldoende heeft gedaan en of de justitiële diensten die onder de
politieke verantwoordelijkheid van de minister uitvoering en
toepassing hebben gegeven aan die regels â in het bijzonder t.a.v. het
aangescherpte verlofbeleid zoals dat sinds 1 januari jl. geldt - geen
steken hebben laten vallen.
Is de breed gedeelde urgentie ook met daden waargemaakt? Daar wil ik
graag meer over horen. Kern van het nieuwe verlofbeleid zou zijn âdat
het inschatten en beheersen van risicoâs voor de maatschappelijke
veiligheid een veel explicietere rol heeft bij de beoordeling van
aanvragen voor en het verlenen van verlofâ (brief minister d.d.
28/10/04). Toch is het op dit punt misgegaan.
Toegespitst op deze zaak: volgens de minister is in casu het nieuwe
verlofkader correct toegepast. Als dit inderdaad het geval is,
verplicht dit gruwelijke incident ons de indringende vervolgvraag
onder ogen te zien. Zijn er in het licht van deze vreselijke affaire
nog aanknopingspunten voor verdere aanscherping? Moet de balans tussen
resocialisatiekansen voor betrokkene enerzijds en anderzijds de
bescherming van de samenleving, nog niet verder doorslaan richting
bescherming van de samenleving?
Ik wijs in dit verband op de mogelijkheden van het elektronische
volgsysteem. Nog steeds zijn we bezig met pilots. Waarom wordt dit
niet consequent toegepast zeker bij de categorie waarover we het nu
hebben? Zeker voor gevallen als deze â iemand die reeds âvaker op
impulsieve wijze is gedeserteerdâ (brief 16/06/05) â lijkt dit meer
dan gerechtvaardigd.
Nà
Als het gaat om het handelen en de aanpak nadat de TBS-er zich aan het
toezicht heeft onttrokken, hebben wij overigens vooralsnog de indruk
dat er wel scherper en alerter is gehandeld dan in het verleden het
geval was.
Toch enkele kritische vragen:
- Op dinsdagmiddag ontsnapt de TBSâer. In de dagen daarna heeft hij
geregeld telefonisch contact met zijn echtgenote. Op vrijdag â
rijkelijk laat zou ik zeggen â doet het kaderlid Biad (beambte in
algemene dienst/beveiliging) het logische verzoek om de telefoon in
het huis van de echtgenote af te tappen. Dit wordt echter afgewezen!
Dat is toch onverteerbaar. Waarom is hier niet gebruik gemaakt van de
bestaande mogelijkheid om reeds vooruit te lopen op het desbetreffende
wetsvoorstel dat per 1/7 in werking treedt? Had hierdoor de TBSâer
niet veel eerder gelokaliseerd en opgepakt kunnen worden? Dit zijn van
die momenten dat je je afvraagt of de urgentie en het gevaar van de
situatie wel voldoende wordt onderkend. Waarom mocht vanaf zondag
overigens wel worden afgetapt?
- Het verbaast mij voorts â zeker na âEibergenâ - dat niet direct een
internationaal opsporingsbevel is uitgevaardigd, mede gelet op het
feit dat de Duitse grens zo dichtbij gelegen is in dit geval. Waarom
is dit niet direct gedaan? Wat zouden daarvan de risicoâs zijn?
Uiteindelijk is puur op basis van de informatie van de echtgenote
geconcludeerd dat de TBSâer nog in Nederland zou zijn. Is een
echtgenote in zoân geval een voldoende betrouwbare bron?