Economisch gedrag wordt niet altijd voorafgegaan door een beslissing
Oratie Economie
vrijdag 10 juni 14.30 uur
Prof. dr. J.H. Sonnemans, hoogleraar Behavioral Economics: Beslissen, of gewoon dóén?
Hoe komt economisch gedrag tot stand? Een algemene, vaak impliciete, aanname in de economische wetenschappen is dat economische gedrag voorafgegaan wordt door een beslissing. Na overwegingen en afwegingen zal de rationele beslisser ervoor kiezen om een bepaalde actie te ondernemen of juist na te laten. In de praktijk echter zal een (beperkt rationele) beslisser het probleem moeten vereenvoudigen, door niet alle mogelijke acties te overwegen en/of bepaalde beoordelingscriteria niet te gebruiken. Hoe het probleem precies wordt vereenvoudigd, is niet gebaseerd op afwegingen of overwegingen (en is in die zin geen rationeel proces). Het inzicht in de situatie - wellicht gebaseerd op ervaringen uit het verleden - en de intuïtie van de beslisser bepalen uiteindelijk hoe het probleem wordt vereenvoudigd. In veel gevallen is het niet zonder meer duidelijk dat een besluit nodig is, men kan ook de status quo handhaven. Of iemand de situatie herkent als één waarin een (weloverwogen) beslissing nodig is of als één waarin hij het gewoontegedrag kan continueren, is gebaseerd op kenmerken van de situatie en dus ook niet gebaseerd op afwegingen. Joep Sonnemans concludeert dat bij economisch gedrag dus twee soorten processen een rol spelen: enerzijds een diagnostisch proces dat min of meer automatisch verloopt, waarin bekeken wordt of de situatie vraagt om een besluit (en zo ja, hoe het probleem vereenvoudigd wordt); anderzijds een bewust, rationeel proces waarin wordt overwogen en afgewogen. Hij stelt dat de economische wetenschap zich tot nu toe ten onrechte voornamelijk tot het tweede proces heeft beperkt.
Meer informatie over de items in deze agenda kunt u krijgen bij de afdeling Persvoorlichting, tel. 020 - 525 2695, e-mail:
Universiteit van Amsterdam