Gemeente Bernheze
Kunst en cultuurbeleid krijgt vorm
De gemeente werkt in nauwe samenspraak met de lokale gemeenschap aan
kunst en cultuurbeleid. Met behulp van alle ingebrachte meningen is
een procesnotitie samengesteld. Deze kunt u hieronder downloaden.
Op 19 en 30 mei 2005 vonden discussiebijeenkomsten plaats met
vertegenwoordigers van organisaties die actief zijn op dit terrein
en met lokale maatschappelijke organisaties en politici (op
persoonlijke titel). De uitkomsten van de discussies, aangevuld met
reacties die via de gemeentelijke internetsite werden ontvangen, zijn
gebundeld in een (proces)notitie, die u hieronder kunt downloaden.
De notitie vormt de basis voor een conceptnota die wordt voorgelegd
aan het college van burgemeester en wethouders.Als u voorstellen heeft
voor aanvullingen of wijzigingen dan kunt u die vóór 1 juli 2005
doorgeven via gemeente@bernheze.org. De voorstellen worden waar
mogelijk in de conceptnota verwerkt.
Procesnotitie
ontwikkeling
nota
kunst en cultuur
gemeente
Bernheze
Procesnotitie ontwikkeling nota kunst en cultuur
Voorwoord
Voor u ligt de procesnotitie nota ontwikkeling kunst en cultuur. De inhoud is een weerslag van
reacties en gedachtewisselingen van de discussiebijeenkomsten die op 19 en 30 mei 2005 plaats vonden.
Hiervoor waren uitgenodigd vertegenwoordigers van organisaties die actief zijn op dit terrein,
lokale maatschappelijke organisaties, geïnteresseerden en politici (op persoonlijke titel).
Tijdens deze bijeenkomsten heeft u uitgebreid gesproken, gediscussieerd en uw ideeën gegeven over
wat volgens u het toekomstige beleid moet zijn. Ook was er de mogelijkheid via de internetsite van
de gemeente mee te praten.
Wethouder Tuerlings benadrukte in zijn openingswoord het belang van deze manier van integrale
beleidsvorming. Immers er gebeurt in Bernheze veel op het terrein van kunst en cultuur en daarom
is er uitdrukkelijk voor gekozen om samen met u een visie te ontwikkelen.
Deze procesnotitie vormt de basis voor de uiteindelijke nota kunst en cultuur gemeente Bernheze
die aan de gemeenteraad zal worden voorgelegd. Conform de gemeentelijke procedures zullen voorafgaande
daaraan (mede naar aanleiding van uw reacties) politieke afwegingen plaats vinden over de
te volgen koers voor de komende jaren. Na vaststelling in december door de gemeenteraad kan het
nieuwe plan in 2006 ingaan.
De procesnotitie wordt aan alle aanwezigen en genodigden van de bijeenkomsten voorgelegd met
het verzoek de inhoud kritisch te lezen. Als u voorstellen heeft voor aanvullingen of wijzigingen dan
kunt u die vóór 1 juli 2005 schriftelijk doorgeven aan de gemeente. De voorstellen worden waar
mogelijk in de conceptnota verwerkt.
Gemeente Bernheze, juni 2005
Procesnotitie ontwikkeling nota kunst en cultuur Bernheze, juni 2005 2
Inleiding
Kunst en cultuur vormen een onlosmakelijk deel van de (lokale) samenleving. Ook Bernheze kent
een breed scala van activiteiten, instellingen, organisaties, kunstenaars en plaatsen op het gebied van
kunst en cultuur. Het College hecht grote waarde aan het stimuleren van kunst en cultuur. Reden
voor het college om in het collegeprogramma 2002-2006 op te nemen hiertoe een beleidsnota te
willen opstellen. Besloten is dit op een interactieve wijze vorm te geven.
Op 14 mei 2004 nam het college de startnota kunst en cultuur aan. Deze dient als basis voor de
ontwikkeling van de nota kunst en cultuur.
De procesnotitie is onderverdeeld in verschillende hoofdstukken.
Hoofdstuk 1 gaat in op de representatie van de reacties. Vervolgens gaat hoofdstuk 2 in op de betekenis
van kunst en cultuur voor de lokale samenleving. Hierin komt ook de gemeentelijke visie naar
voren. De doelstellingen instrumenten van beleid komen aan bod in hoofdstuk 3.
De financiële kaders en de conclusie en aanbeveling komen aan bod in de hoofdstukken 4 en 5. De
procesnotitie sluit af met 5 bijlagen (waaronder 2 verslagen van de discussiebijeenkomsten en reacties
van internet).
Wat niet is bijgevoegd maar wel wordt meegenomen in de nota zijn hoofdstukken over de subsidiemogelijkheden
en een inventarisatie (op basis van de hoofdgroepen zoals aangegeven in het informatiestuk
discussieavonden 19 en 30 mei 2005) van de organisaties, instellingen en particuliere
initiatieven, actief op het terrein van kunst en cultuur.
Procesnotitie ontwikkeling nota kunst en cultuur Bernheze, juni 2005 3
1. Representatie
Op donderdagavond 19 mei vond de eerste discussiebijeenkomst plaats in Heesch. Hiervoor waren
45 uitnodigingen verzonden. In totaal waren 11 personen aanwezig. Deze bestonden uit vertegenwoordigers
van de lokale organisaties die actief zijn op het terrein van kunst en cultuur, vertegenwoordigers
van de basisscholen en een vertegenwoordiger namens een educatief centrum. Daarbij
waren ook de beleidsmedewerker cultuur: consulent cultuureducatie provincie Noord-Brabant en
een adviseur van de Nieuwe Brabantse Kunst Stichting aanwezig.
Op maandagavond 30 mei vond de tweede discussiebijeenkomst plaats in Heeswijk-Dinther. Hiervoor
waren 31 uitnodigingen verzonden. In totaal kwamen 25 personen op de discussieavond af,
waaronder vijf gemeenteraadsleden op persoonlijke titel. De aanwezigen bestonden verder uit vertegenwoordigers
van de lokale organisaties die actief zijn op het terrein van kunst en cultuur, namens
basisscholen, namens het gilde, namens kunsteducatie, lokale media, een vertegenwoordiger namens
het kasteel Heeswijk en de beleidsmedewerker cultuur:consulent cultuureducatie.
Via de website zijn 9 reacties binnengekomen.
Bernheze telt veel organisaties, groepen en initiatieven die op een of andere wijze actief zijn op het
terrein van kunst en cultuur. In het algemeen moet geconstateerd worden dat de belangstelling in
Heesch tegenviel en Heeswijk-Dinther een grote opkomst kende. Een analyse van de aard en inhoud
van de reacties van de aanwezige vertegenwoordigers rechtvaardigt de stelling dat deze representatief
zijn voor de doelgroep van het gemeentelijke beleid.
Procesnotitie ontwikkeling nota kunst en cultuur Bernheze, juni 2005 4
2. Betekenis kunst en cultuur
De betekenis en de waarde van kunst en cultuur voor de lokale samenleving is belangrijk. Kunst en
cultuur hebben vanuit verschillende invalshoeken duidelijke functies voor de lokale samenleving. Dit
hoofdstuk gaat daar kort op in. Verder komen de begrippen kunst en cultuur, de visie van gemeente
en de omvang van het voorzieningenniveau in relatie tot de omvang van de gemeente aan bod. Dit
hoofdstuk sluit af met het schetsen van het algemeen beleidskader.
Functies kunst en cultuur
Tijdens de discussieavonden werd de verschillende betekenis van kunst en cultuur voor de lokale
samenleving door verschillende aanwezigen belicht. In sociaal opzicht is kunst een middel waarmee de
eigen identiteit van een gemeente tot uitdrukking komt en versterkt kan worden. Kunst verbindt en
verdiept: het is een spiegel voor de gemeenschap. In economisch opzicht levert kunst een bijdrage tot
het revitaliseren van de lokale samenleving (het benadrukt specifieke plaatselijke kwaliteiten, imagoverbetering
en aantrekken toeristen en bedrijven). Op het gebied van de culturele identiteit heeft kunst
een rol voor de lokale gemeenschap op het gebied van de lokale cultuurhistorie (gebeurtenissen,
bijzondere personen, cultureel erfgoed), beeldende kunst, monumenten, nieuwe vormgeving, typische
culturele manifestaties en communicatie. Daarnaast vervult kunst een belangrijke rol op het
recreatief, educatief en cultuurhistorisch gebied. Vooral bij scholen staat dit laatste in de belangstelling.
Reden hiervan is dat het ministerie van OCW scholen stimuleert meer aandacht te schenken aan
kunst en cultuur (educatie en erfgoed).
Wat is kunst en cultuur?
Cultuur is een (politiek)ongrijpbaar begrip; het heeft de neiging zich aan iedere definitie te onttrekken.
Dit werd met name in Heesch genoemd. Over de betekenis en het belang van kunst en cultuur
is in het algemeen overeenstemming. Tijdens de discussieavonden is gesproken over wat te verstaan
onder de begrippen kunst en cultuur. Dit is overigens niet makkelijk omdat het een zeer breed terrein
beslaat, cultuur aan verandering onder- hevig is en het een zekere subjectiviteit in zich draagt.
De startnota kunst en cultuur formuleert begrippen kunst en cultuur als volgt:
Cultuur heeft betrekking op alles wat in een (lokale) samenleving vóórkomt aan uitingsvormen. Gedacht
kan worden aan de leefwijze, de waarden en normen van een gemeenschap. Cultuur is een afspiegeling
van de mate van ontwikkeling, beschaving en uitdrukking van de identiteit van een lokale samenleving.
Het geeft een beeld van de manier van denken, wonen, werken, uiten en ontspannen van burgers.
Kunst als een uitingsvorm van cultuur. Kenmerken zijn artistieke creativiteit - en gerichtheid in al
zijn vormen zoals beeldende kunst, schilderkunst, muziek en danstheater, poëzie e.d.
Visie
De startnotitie geeft de doelstelling van de toekomstige nota kunst en cultuur aan. Tijdens de discussieavonden
kwam duidelijk naar voren dat de gemeente eerste haar visie moet formuleren alvorens
de doelstellingen te realiseren. Het gaat om een lange termijn visie waarbij de gemeente bereid is
langdurige structurele relaties aan te gaan met lokale initiatieven. Naar aanleiding van reacties kan de
volgende visie geformuleerd worden:
De mens is een creatief wezen. Uitingen van kunst en cultuur zijn activiteiten die uit de mens voortkomen.
Het is van de inwoners van de gemeente. De gemeente ziet het als haar verantwoordelijkheid een
Procesnotitie ontwikkeling nota kunst en cultuur Bernheze, juni 2005 5
omgeving te scheppen die inwoners (van jong tot oud) stimuleert om actief met kunst- en cultuur bezig te
zijn. De taak van de gemeente ligt in het creëren van een omgeving en atmosfeer die inwoners prikkelt
en uitdaagt activiteiten te ontwikkelen en deel te nemen aan kunst en cultuur uitingen. Dit vanuit een
gemeentebreed perspectief waarin het bevorderen van cultuureducatie en het behouden van cultureel erfgoed
een belangrijke plaats inneemt.
In deze visie zijn de lokale organisaties, verenigingen, amateur-gezelschappen, (semi)professionele organisaties
verantwoordelijk voor het ontwikkelen en aanbieden van kunst en cultuuractiviteiten voor de
inwoners van Bernheze. Deze organisaties zijn in staat om de lokale accenten tot uitdrukking te brengen.
Omvang gemeente in relatie tot voorzieningen
De omvang van de gemeente bepaalt mede de infrastructuur en aanwezigheid van kunst en cultuurvoorzieningen
(zie ook bijlage 1). Bernheze valt in een schaalgrootte waarin sprake is van een kernachtig
gemeentelijk cultuurbeleid en infrastructuur. Zo kent Bernheze een aantal prachtige culturele
voorzieningen zoals het gemeenschapshuis de Pas, bibliotheek, Interart, Kasteel Heeswijk, verschillende
dorpshuizen en particuliere voorzieningen.
Uit de reacties kan de conclusie getrokken worden dat Bernheze een goed voorzieningenniveau
kent. Benadrukt werd dat vanwege de geografische ligging de verschillende kernen hun eigen specifieke
lokale accenten en activiteiten kennen. Het belang van het behouden en promoten hiervan
werd tijdens de discussieavonden benadrukt. Hierin is een rol weggelegd voor de lokale organisaties,
verenigen en particuliere initiatieven. De gemeente kan hierin een ondersteunende rol bieden.
Algemeen beleidskader
Het informatiestuk 'discussieavonden 19 en 30 mei 2005 ontwikkelingen nota kunst en cultuur gemeente
Bernheze' meldt dat er geen wettelijke plicht bestaat beleid te ontwikkelen. Er bestaat wel
zoiets als een algemeen beleidskader en een taakverdeling. Welke dit zijn en hoe de verhouding is
vindt u terug in bijlage 2.
Procesnotitie ontwikkeling nota kunst en cultuur Bernheze, juni 2005 6
3. Doelstelling en instrumenten van beleid
Dit onderdeel beschrijft de werkwijze die gevolgd is om met de aanwezigen van gedachten te wisselen
hoe de doelstelling gerealiseerd kan worden. Daarbij zijn verschillende instrumenten besproken
die hierbij ingezet kunnen worden.
Doelstelling
In de startnota beschrijft het college de doelstelling: het stimuleren van diverse activiteiten op het
gebied van kunst en cultuur binnen de voorzieningenstructuur waarin sprake is van divers aanbod.
Aandachtspunten daarin zijn het bevorderen van:
* de samenwerking tussen kunst- en cultuurdisciplines;
* de communicatie over activiteiten en interactie met inwoners van Bernheze,
* de deelname aan een divers aanbod;
* het ondersteunen en stimuleren van (nieuwe) lokale initiatieven.
* het bevorderen van de communicatie over activiteiten van kunst en cultuur.
Werkwijze
Aan de hand van het bediscussiëren van vier stellingen is inzicht gekregen in hoe de aanwezigen en
de mensen die via de gemeentelijke website hebben gereageerd, hierover denken. Ook hoe deze
kunnen bijdragen aan het realiseren van de doelstelling. De volgende stellingen werden voorgelegd:
1. Kunst & cultuur is waardevol voor de lokale gemeenschap, dus verantwoordelijkheid van de
gemeente.
2. Het is nodig om kunst & cultuuractiviteiten in Bernheze te promoten.
3. Voor het stimuleren van cultuurbeleving en cultuureducatie is het van belang dat vraag en aanbod
bij elkaar worden gebracht, bijvoorbeeld in een marktplaats.
4. Het uitwisselen van ervaringen bevordert de cultuurbeleving en cultuureducatie.
Tijdens discussieavonden bleek dat de stellingen onderling sterk met elkaar in verbinding staan,
waardoor er in deze procesnotitie voor gekozen ze niet afzonderlijk maar als een geheel te bespreken.
In het algemeen kon iedereen zich vinden in de stellingen. Het gaat echter nu om een manier
te vinden om hieraan invulling te geven en hoe dit kan bijdragen tot het realiseren van de visie en de
doelstelling. Bij stelling 1 werd een aantal keer duidelijk genoemd, dat het niet alleen de taak van de
gemeente is, maar ook een gezamenlijke verantwoording.
Instrumenten
In het informatiestuk 'discussieavonden 19 en 30 mei 2005 ontwikkelingen nota kunst en cultuur
gemeente Bernheze' zijn een viertal instrumenten beschreven die ingezet kunnen worden voor het
realiseren van de doelstelling. Denkend vanuit zowel het belang van aanbieders van kunst en cultuuractiviteiten
en het algemene belang voor de inwoners van Bernheze zijn onderstaande instrumenten
door de aanwezigen besproken.
* Kunst en cultuurfonds;
* Uitwisseling;
* PR-beleid;
* Marktplaats;
* Commissie kunst.
Procesnotitie ontwikkeling nota kunst en cultuur Bernheze, juni 2005 7
Kunst- en cultuurfonds
Duidelijk werd dat de verantwoordelijkheid van de gemeente hierin een randvoorwaarde is. In de
jaarlijkse begroting staat een budget opgenomen voor subsidiëring van activiteiten verbreden kunst
en cultuur aanbod. Hier maken lokale organisaties jaarlijks gebruik van.
Het is niet alleen een geldkwestie maar met een ruimer budget ontstaat er meer ruimte voor experimenten
en nieuwe ontwikkelingen. Geld is niet het enige; met name het probleem oplossend meedenken
van de gemeente zou erg gewaardeerd worden (denk aan bijv. ondersteuning subsidieaanvragen).
Gewezen wordt op hoe omliggende gemeenten hiermee omgaan. Naast de 1% regeling
voor nieuwbouwwijken zou de gemeente ook kunnen denken aan het instellen van een soortgelijke
percentageregeling bij de verkoop van grond.
Het aangaan van meerjarige subsidierelaties met bestaande lokale initiatieven biedt hen mogelijkheden
te groeien en nieuwe initiatieven te ontwikkelen. Het aangaan van dergelijke relaties ziet men
als een duidelijke bijdrage in het creëren van een omgeving en atmosfeer van kunst en cultuuractiviteiten.
Uitwisseling (faciliteiten bieden)
Om de onderlinge samenwerking, afstemming, vernieuwing en bereik te stimuleren tussen de verschillende
initiatieven kan de gemeente hierin het voortouw nemen. Dit kan door hen bij elkaar te
brengen. De vrees bestaat dat de animo hiervoor niet groot zal zijn vanwege het gevoel dat de gemeente
dat wil en de genodigden dit oplegt. Het overlaten aan eigen initiatief (wat nu ook gebeurt)
is een optie. Daarbij bestaat de kans dat dit tot een bepaalde kern beperkt blijft. Een andere optie die
door een meerderheid van de aanwezigen werd ondersteund, is dit in handen te leggen van een
onafhankelijke instantie. Als voorbeeld werd genoemd het vrijwilligerscafé waarin vrijwilligers
maandelijks bij elkaar komen. Dit zou ook een taak van de later genoemde "marktplaatshouder"
kunnen zijn.
PR-beleid
De aanwezigen gaven aan dit als een zeer belangrijk instrument te zien. Het samenbrengen en gezamenlijk
publiceren van alle activiteiten op één punt draagt bij tot meer bekendheid van alle kunst en
cultuur. Gedacht wordt aan een aparte pagina in de Bernhezer, gebruik website gemeente, eigen
sites, de site van het uitpunt.
De gemeente heeft hierin ook een rol door bijvoorbeeld meer bekendheid te geven aan de beeldende
buitenkunst en het promoten van bezienswaardigheden. Door het overzicht kunnen hierdoor de
activiteiten beter op elkaar afgestemd worden. Vanwege de hoeveelheid en de diversiteit van het
aanbod achten de aanwezigen een duidelijke coördinatie van groot belang. De gemeente zou bijvoorbeeld
ook kunnen kijken naar de afspraken die zij maakt met VVV en TRV over promotie van
kunst- en cultuuractiviteiten.
Marktplaats
In Bernheze gebeurt veel op het gebied van kunst- en cultuur. Gezien vanuit het perspectief van
cultuureducatie achten alle aanwezigen het inrichten van een plaats waar het gehele spectrum van
kunst en cultuuractiviteiten bekend is en samenkomt van groot belang om de doelstelling de komende
jaren te realiseren is.
Niet elke culturele instelling is op de hoogte van de dagelijkse schoolpraktijk en scholen weten vaak
nog niet wat ze van de culturele instellingen kunnen vragen en wat niet. Momenteel wordt het onderwijs
overstelpt met een divers aanbod van verschillende aanbieders. Het is moeilijk voor hen om
Procesnotitie ontwikkeling nota kunst en cultuur Bernheze, juni 2005 8
hieruit een keuze te maken. Om orde in de chaos te scheppen kan een ingerichte plaats een spin in
het web zijn, die de contacten onderhoudt tussen scholen en culturele instellingen/verenigingen.
Die de vraag van scholen in kaart brengt, zodat de instellingen projecten op maat kunnen ontwikkelen.
Een plaats ,waar vraag en aanbod op het gebied van culturele activiteiten elkaar ontmoeten.
Er is in Bernheze meer dan voldoende expertise en potentie aanwezig om een atmosfeer te scheppen
om met deze voorziening kunst en cultuur een structurele inbedding te geven.
Lokale organisaties, scholen en inwoners kunnen van een dergelijke voorziening gebruik maken.
Het biedt mogelijkheden om vraag en aanbod op elkaar af te stemmen. Vooral de basisscholen gaven
aan vanuit hun cultuureducatieve programma's gebruik te willen maken van lokale initiatieven.
Niet alle kinderen worden van huis uit in contact gebracht met kunst, cultuur en cultureel erfgoed.
Een cultuureducatie programma in het primair onderwijs is van invloed op de verankering van een
cultuurdeelname. Door het aanbieden van cultuureducatieprogramma's die zich richten op de kinderen
zou het mogelijk moeten zijn een breder publieksbereik van de culturele instellingen en deelname
aan culturele activiteiten te bewerkstelligen. Een andere reden om kinderen met cultuureducatie
in aanraking te brengen, is dat dit een geschikte leeftijdsfase is voor kennismaking met kunst en cultuur.
Het ministerie van OCW stimuleert scholen meer aandacht te schenken aan kunst en cultuur (educatie
en erfgoed). Hiertoe is een aparte subsidieregeling door het ministerie opgesteld. De scholen
moeten daarvoor een visie ontwikkelen op de rol van cultuureducatie in het onderwijsprogramma.
Voor activiteiten die hieruit voortvloeien zou een beroep gedaan kunnen worden op een marktplaats.
Nu zijn scholen noodgedwongen aangewezen op voorzieningen van buiten de gemeente
zoals het OKVO in Oss.
Duidelijk bleek ook de behoefte aan ondersteuning, bemiddeling en advies op bijvoorbeeld het terrein
van subsidieaanvragen. Een pro-actieve houding van dit steunpunt wordt door de aanwezigen
noodzakelijk geacht. Het steunpunt dient met gerichte opdrachten (door het college geformuleerd
naar aanleiding van deze procesnotitie) onafhankelijk van de gemeente te functioneren.
Een groot deel van de aanwezigen ondersteunt niet het idee om aan te sluiten bij bestaande marktplaatsen.
De consulent cultuureducatie van de provincie dhr. Jeroen Mulder heeft in beide bijeenkomsten de
aanwezigen geïnformeerd over het actieplan Cultuurbereik 2005-2008. De provincie speelt hiermee
in op de verzoeken van mensen uit het veld onderwijs en cultuur en heeft dit vertaald in 4 programma's.
1. Ontwikkel in Noord-Brabant, samen met de gemeenten, een aantal 'marktplaatsen' waar vragers
(het onderwijs) en aanbieders (cultuurmakers) bijeen komen;
2. Voer een subsidieregeling uit voor scholing van onderwijsgevenden én educatief medewerkers
van cultuurinstellingen;
3. Voer een subsidieregeling uit voor de ontwikkeling van kunst-en cultuurproducten die aansluiten
op de vraag van het onderwijs;
4. Maak een inhaalslag voor erfgoededucatie.
Dit actieplan sluit aan op het beleid van het ministerie van OCW. Tot 2009 is het mogelijk hiervoor
subsidie aan te vragen waardoor kunst en cultuur binnen de gemeente een enorme stimulans krijgen.
Procesnotitie ontwikkeling nota kunst en cultuur Bernheze, juni 2005 9
Commissie kunst
Op grond van de 'verordening op de commissie kunst Bernheze 2000' adviseert deze commissie
(gevraagd en ongevraagd) over:
* Projecten die voortvloeien uit de percentageregeling Beeldende kunst;
* Realiseren van projecten van beeldende kunst in de openbare ruimte;
* Verbetering van de kwaliteit van de openbare ruimte in relatie tot (beeldende) kunst;
* Aankopen dan wel verkopen van kunstvoorwerpen voor de gemeente;
* Het laten organiseren van manifestaties, exposities ten aanzien van (beeldende) kunst.
De commissie kunst wordt in zijn algemeenheid door de aanwezigen niet gezien als een instrument
dat ingezet kan worden om de visie en doelstelling van het toekomstig kunst en cultuurbeleid uit te
voeren. Een rol in het beoordelen van (meerjarige) subsidieaanvragen wordt door de meerderheid
niet ondersteund. De kans is aanwezig dat de commissie zich inhoudelijk met het programma gaat
bemoeien, wat voorkomen moet worden. Gelet op de huidige taken achten de aanwezigen uitbreiding
van het bestaande advieswerk niet noodzakelijk.
Procesnotitie ontwikkeling nota kunst en cultuur Bernheze, juni 2005 10
5. Budget
Ondanks dat dit niet op de agenda stond is tijdens de discussieavonden door de aanwezigen ook
gesproken over de financiële kaders van het toekomstige beleid. Derhalve besteedt de procesnotitie
hier aandacht aan.
Het informatiestuk 'discussieavonden 19 en 30 mei 2005 ontwikkelingen nota kunst en cultuur gemeente
Bernheze' geeft aan dat gedacht moet worden vanuit de bestaande ruimte. Het is niet de
bedoeling bestaande subsidieafspraken te herformuleren.
De aanwezigen gaven aan dat de beleidsnota kunst- en cultuur geen papieren tijger mag worden
maar dat gemeente bereid moet zijn tot investeren. Naast de bestaande speelruimte (1% regeling en
budget verbreden kunst en cultuuraanbod) zou de gemeente mogelijkheden moeten onderzoeken
naar aanvullende financieringsopties, zoals een percentage regeling verkoop openbare grond. Hiermee
zouden projecten en activiteiten gefinancierd kunnen worden ter ondersteuning van het realiseren
van de visie en doelstelling. Ook denken de aanwezigen aan het benutten van provinciale subsidiemogelijkheden.
Op jaarbasis heeft de provincie ¤ 1,5 miljoen beschikbaar voor de ondersteuning van cultuureducatie.
Procesnotitie ontwikkeling nota kunst en cultuur Bernheze, juni 2005 11
6. Conclusies
De bijeenkomsten in mei 2005 hebben een aantal beschouwingen en conclusies opgeleverd. Hieronder
worden deze puntsgewijs weergegeven.
1. De nota kunst en cultuur moet leiden naar een omgeving en atmosfeer in Bernheze die de inwoners
prikkelt, uitdaagt en stimuleert kunst en cultuuractiviteiten te ontwikkelen en te beleven.
2. Meerjarige subsidieafspraken met lokale initiatieven biedt mogelijkheden voor nieuwe initiatieven
en experimenten.
3. De gemeente is mede-verantwoordelijk voor het promoten en ondersteunen van kunst en cultuuractiviteiten.
4. Om het beleid financieel mogelijk te maken ontwikkelt de gemeente nieuwe financieringsbronnen;
gedacht wordt aan een percentageregeling verkoop grond.
5. Bewaak vanwege de geografische ligging het feit dat verschillende kernen hun eigen specifieke
lokale accenten en activiteiten kennen.
6. Het samenbrengen van alle lokale initiatieven op het terrein van kunst en cultuur onder één
steunfunctie (zoals een marktplaats) bevordert het overzicht. De steunfunctie krijgt daarbij de taken
als vraagbaak te functioneren over subsidie- en fondswerving (en andere vragen) en bevordert
de samenwerking tussen de verschillende initiatieven.
Deze steunfunctie en doelgroep van de steunfunctie is dat de Bernhezer bevolking en onderwijsinstellingen
hiervan gebruik kunnen maken.
7. Cultuureducatie een prominente rol geven in het kader van verankering en bereik.
8. Aanwezige Rijks- en Provinciale middelen voor cultuureducatie.
Procesnotitie ontwikkeling nota kunst en cultuur Bernheze, juni 2005 12
Bijlage 1 Schaalniveau's omvang gemeente en de culturele infrastructuur
Het Handboek Lokaal Sociaal Beleid geeft een model weer van drie schaalniveau's (grootte van gemeenten)
met elk een verschillende omvang van de culturele infrastructuur:
1. Kernachtig gemeentelijk cultuurbeleid (gemeenten tot 25.000 - 30.000 inwoners)
* Culturele kernvoorzieningen die men overal aantreft: vormgeving openbare ruimte, monumentenzorg,
archiefwerk, bibliotheek, lokale radio, cultuureducatie, amateurkunst.
* Aandachtspunten: architectuur en vormgeving openbare ruimte, basisbibliotheek.
2. Uitgebreid cultuurbeleid (gemeenten tot 90.000 - 100.000 inwoners)
* Zowel culturele kernvoorzieningen als meer uitgebreide voorzieningen. Tevens (dependance
van) centrum voor kunstzinnige vorming, oudheidkamer of museum, multifunctionele
podiumkunstaccommodatie, voorzieningen beeldende kunst.
* Aandachtspunten: bepalen juiste ambitieniveau, bevordering cultureel klimaat (goede kunstenaars
en kunst binnen de gemeentegrenzen), centrum voor kunsteducatie, tariefdifferentiatie,
noodzaak museum.
3. Alomvattend cultuurbeleid (gemeenten met meer dan 90.000 - 100.000 inwoners)
* Niet alleen culturele kern- en meer uitgebreide voorzieningen, maar ook grootschalige
voorzieningen, grotere concentratie kunstenaars en publiek, dicht netwerk culturele ontmoetingsplaatsen.
Tevens podiumkunstvoorstellingen, kwalitatief goede accommodaties,
museum voor moderne kunst, lokale televisie, grote instituten voor kunstzinnige vorming.
* Aandachtspunten: concurrentie tussen steden, tendens naar mondialisering, versterking podiumkunsten,
zoveel mogelijk mensen betrekken bij cultuur via versterking programmering
culturele accommodaties, stimuleren culturele diversiteit, investeren in aanbod voor en
door jeugd, zichtbaar maken cultureel vermogen, agenderen culturele planologie.
Opgemerkt moet worden dat gaat om een model en dat gemeenten met hetzelfde aantal inwoners
niet zonder meer met elkaar vergeleken kunnen worden. De historie, de positie in de regio en het
aanbod in de regio spelen een belangrijke rol bij de ontwikkeling en beoordeling van de plaatselijke
infrastructuur.
De gemeente Bernheze valt in de eerste schaal. De aandachtspunten in deze schaal laten zien dat er
een duidelijk rol en verantwoordelijkheid voor de gemeente bestaat op het gebied van kunst en
cultuurbeleid.
Procesnotitie ontwikkeling nota kunst en cultuur Bernheze, juni 2005 13
Bijlage 2 Algemeen beleidskader
Het algemeen beleidskader valt te beschrijven in enerzijds de wettelijke kaders en anderzijds in de
onderlinge taakverdeling tussen Rijk, Provincie en gemeente.
Wettelijke kaders cultuurbeleid
Er bestaat weinig wet- en regelgeving met voor gemeenten een dwingend karakter. Relevant zijn:
* Wet op het specifieke cultuurbeleid (1993; o.a. voor het verstrekken van specifieke uitkeringen
door het rijk voor cultuuruitingen volgens de Cultuurnota-systematiek);
* Monumentenwet (1988; bescherming onroerend goed Nederlands cultuurbezit);
* Wet tot behoud van cultuurbezit (1985; bescherming roerend Nederlands cultuurbezit);
* Auteurswet (1912; regelt en beschermt intellectueel eigendom en de producten ervan);
* Museumwet (1925; i.v.m. bij erfstelling gestelde voorwaarden);
* Archiefwet (1995; bedoeld om overheden goed te laten zorgen voor archiefbescheiden);
* Wet Inkomensvoorziening Kunstenaars (WIK, 1999; tijdelijke inkomensondersteuning professionele
kunstenaars, uitgevoerd door 39 centrumgemeenten);
* Mediawet (1987; regels m.b.t. radio- en TV-programma's);
* Algemene wet bestuursrecht (Awb) is van belang in verband met subsidiëring van culturele voorzieningen
en activiteiten.
In 1988 is de minister gestart met het opstellen van een vierjaarlijkse Cultuurnota, dat later geformaliseerd
is in de Wet op het specifieke cultuurbeleid. Hierin komen onderwerpen aan bod zoals:
* periodiek en integraal afwegingsmoment voor alle rijkssubsidies;
* gelegenheid voor kunstinstellingen om in een aantal jaren in alle rust aan de doelstellingen te
kunnen werken;
* convenanten tussen rijk, provincies en grote centrumgemeenten over welke overheid financieel
aan welke instelling bijdraagt (alleen voor instellingen die van landelijk belang zijn).
Taakverdeling overheden
De taakverdeling tussen overheden is slechts beperkt en in sommige wetten beschreven. Voor de
cultuursector (behoudens waar een wettelijk regime geldt) wordt deze ongeschreven taakverdeling
gevolgd:
1. Rijk:
* subsidiering grootschalige culturele instellingen en voorzieningen, manifestaties en festivals
van (inter-) nationale betekenis;
* stimuleren experimenten en voorbeeldprojecten;
* landelijke steunfuncties en instellingen voor onderzoek, informatie, documentatie, deskundigheidsbevordering
en kwaliteitsontwikkeling.
2. Provincie:
* adequate spreiding van voorstellingen en activiteiten
* steunfuncties ter begeleiding van instellingen, kaderleden en beroepskrachten
* bevorderen kwaliteit en samenwerking
* ondersteuning van voorzieningen en instellingen die bijdragen aan de regionale identiteit
3. Gemeenten:
* financieren van voorzieningen en activiteiten die zij voor de culturele infrastructuur van de
gemeente noodzakelijk achten;
Procesnotitie ontwikkeling nota kunst en cultuur Bernheze, juni 2005 14
* subsidiëren van activiteiten op het gebied van o.a. beeldende kunst, amateurkunst en kunsteducatie;
* instandhouden en laten bespelen van podiumkunstaccommodaties.
Bijlage: verslag discussiebijeenkomst 19 mei 2005 in Cultureel Centrum De Pas:
Aanwezig: 12 personen waaronder de beleidsmedewerker kunst en cultuur provincie en adviseur van
de Nieuwe Brabantse Kunst Stichting. Heinz Faber leidde de avond.
Er worden vier stellingen voorgelegd, waarop gereageerd kan worden:
1. Kunst en cultuur zijn waardevol voor de lokale gemeenschap, dus verantwoordelijkheid van
de gemeente.
2. Het is nodig om kunst en cultuuractiviteiten in Bernheze te promoten.
3. Voor het stimuleren van cultuurbeleving en cultuureducatie is het van belang dat vraag en
aanbod bij elkaar worden gebracht, bijvoorbeeld in een marktplaats.
4. Het uitwisselen van ervaringen bevordert de cultuurbeleving en cultuureducatie.
In principe is iedereen het met de stellingen eens, het gaat nu om de manier om hieraan invulling te
geven. Een samenvatting van de reacties:
1. De verantwoordelijkheid van de gemeente is een randvoorwaarde. Gemeente zorgt ook
voor financiële ondersteuning. Het is niet alleen een geldkwestie, maar wel belangrijk. Met
geld kun je veel meer experimenteren en heb je meer ruimte om dingen te ondernemen
(voorbeeld Veghel).
Niet iedereen vindt dat kunst de verantwoordelijkheid van de gemeente is. Er moet eerst
een heldere definitie komen van wat is Kunst en Cultuur. Cultuur kan snel veranderen.
2. Bemiddeling bij calamiteiten.
3. Sfeer creëren. Het verlangen naar kunst en cultuur stimuleren.
4. Mede-verantwoordelijkheid.
5. Uitbreiden budget. Veghel heeft naast de 1% regeling een bepaald bedrag per m2 grond in
een nieuw plan beschikbaar voor kunstprojecten.
6. Andere uitstraling (groter, meer body)
7. Meerjarige financiële ondersteuning, achteraf verantwoording.
8. Stimulerend klimaat.
De kunst uitbreiden zowel op amateuristisch als professioneel gebied.
9. Kunst en cultuur promoten in het onderwijs.
10. Nota Kunst en Cultuur op ludieke wijze onder de aandacht brengen van de politiek. Nodig
ze b.v. uit op de Kunstcamping.
11. Beeldvorming/sfeer proeven raadsleden.
12. Jeugd prikkelen door b.v. museumbezoek. Voorwaarden scheppen. Laten kennismaken met
kunst en cultuur.
De provinciaal beleidsmedewerker kunst en cultuur vindt dat er al veel gebeurt in Bernheze.
Men vindt dat kunst en cultuur gemeentebreed benaderd moet worden met aandacht voor lokale
ontwikkelingen.
De BKK is te klein om grootse dingen aan te pakken. De Kunstcommissie is ook niet de geëigende
instantie. Men stelt voor een nieuw platform samen te stellen, waarvan de BKK eventueel deel kan
uitmaken.
In Veghel is een marktplaats waar het lokale aanbod en de vraag worden samengebracht. Hier is een
betaalde kracht voor 8 uur per week. De provincie financiert voor 50% mee. Het project loopt tot
en met 2008. Men moet zich wel realiseren dat er heel wat op je afkomt.
Procesnotitie ontwikkeling nota kunst en cultuur Bernheze, juni 2005 15
Dit is een goed middel om mensen bij elkaar te brengen (loketfunctie). Kan eventueel ook ondersteunen
in het aanvragen van subsidies.
Dhr. Mulder adviseert om ook daadwerkelijk gebruik te maken van de financiële ruimte die er
komt.
Wat de samenwerking met b.v. Oss en Veghel betreft wordt geadviseerd om niet te snel aan te sluiten.
Eerst eigen draagvlak binnen gemeente creëren.
Wel op langere termijn, anders mis je een aantal faciliteiten.
Heinz Faber bedankt iedereen voor de betrokkenheid en inzet. De volgende bijeenkomst is op 30
mei in Heeswijk-Dinther. De bevindingen worden teruggekoppeld in de vorm van een procesnotitie
waarop men weer kan reageren.
Heesch, 20 mei 2005.
lvh
Procesnotitie ontwikkeling nota kunst en cultuur Bernheze, juni 2005 16
Verslag discussiebijeenkomst 30 mei 2005 in Cultureel Centrum Servaes
Aanwezig: 25 personen, waaronder 5 raadsleden
Wethouder Tuerlings opent de bijeenkomst.
Het doel van deze avond is met name samen visie ontwikkelen op het gebied van kunst en cultuur.
Er worden vier stellingen voorgelegd, waarop gereageerd kan worden:
1. Kunst en cultuur zijn waardevol voor de lokale gemeenschap, dus verantwoordelijkheid van de
gemeente.
2. Het is nodig om kunst en cultuuractiviteiten in Bernheze te promoten.
3. Voor het stimuleren van cultuurbeleving en cultuureducatie is het van belang dat vraag en aanbod
bij elkaar worden gebracht, bijvoorbeeld in een marktplaats.
4. Het uitwisselen van ervaringen bevordert de cultuurbeleving en cultuureducatie.
De zaal wordt onderverdeeld in vier groepen die de stellingen gaan bespreken.
De resultaten hiervan:
Groep 1
1. Gemeente is medeverantwoordelijk.
2. Promotie door middel van publicaties in de Bernhezer en Website.
Activiteitenprogramma's op het gebied van kunst en cultuur verzamelen en publiceren.
3. Ja, hierin speelt de gemeente een belangrijke rol. Wel een onafhankelijke rol.
Vraag uit het onderwijs en het aanbod samenbrengen. Voorbeeld gemeente Sint Oedenrode/
Schijndel.
Voorgesteld wordt een culturele erfgoeddag te houden voor de scholen met muziek, dans en
theater. Jeugd moet kunst en cultuur ervaren. De ouders komen dan vanzelf mee. Wel
structureel aanpakken.
4. Ja, samenwerking stimuleren.
Groep 2
Deze groep heeft de stellingen niet puntgewijs behandeld.
Voorzieningen en cultuuruitingen goed inventariseren, weten wat er lokaal leeft, lokale accenten
(monumenten) promoten. Waar zijn we goed in: deze activiteiten naar een hoger niveau tillen.
Samenwerkingsverbanden stimuleren: b.v. kasteel - beeldentuin - Halley.
Meer nadruk op cultuurhistorie/cultureel erfgoed.
Reconstructie betrekken bij cultuur: (agrarisch leven - museumboerderij)
Goede educatieve programma's (scholen)
Cultuureducatie binnen Bernheze (OKVO)
Beleidsinstrumenten: a.samenwerking
b. afstemming
c. vernieuwing
d. bereik
Procesnotitie ontwikkeling nota kunst en cultuur Bernheze, juni 2005 17
Groep 3
1. Gemeente moet initiërende, stimulerende en facilitaire rol spelen.
Geld besteden aan de kunst, niet aan de ambtenaar.
2. Promoten: lokale media opzoeken;
reclame maken
PR-lijstje maken
3. Steunpunt Bernheze kan een coördinerende rol spelen (marktplaats)
Wordt al gesubsidieerd door gemeente, kost geen extra geld.
Prikbord - vraag - aanbod
Ook grensoverschrijdend bezig zijn.
Ondersteuning aanvraag subsidies.
VVV en uitpunten: activiteiten kenbaar maken via Website.
4. Binnenkort wordt gestart met een vrijwilligerscafé. Hier worden ervaringen uitgewisseld.
Subsidieclusters kunnen ook ervaringen uitwisselen.
Café is informeler: benieuwd wat de ervaringen hiermee zijn.
Groep 4
1. Ondersteuning en promotie door gemeente.
2. Gemeente moet gaan kijken bij andere gemeenten. Meer de nadruk leggen op promotie van
alle activiteiten/bezienswaardigheden van de gemeente
Cultuurkaart maken - publiceren op de Website.
Jeugd stimuleren iets in hun woonplaats te doen - ouders gaan mee.
3. VVV inschakelen - promoten culturele activiteiten.
Lesbrieven voor de scholen.
Wisselwerking - evalueren.
Op provinciaal niveau ondersteuning vragen.
Sterke punten eruit lichten. Hier aandacht en energie insteken. Onderscheid maken tussen
lokale, regionale en landelijke activiteiten.
Gemeente promoten als culturele gemeente i.p.v. groene gemeente.
5. Ervaringen uitwisselen belangrijk.
De provinciaal beleidsmedewerker kunst en cultuur vindt dat er al veel gebeurt in Bernheze.
Heinz bedankt iedereen voor de betrokkenheid en inzet. De bevindingen worden teruggekoppeld in
de vorm van een procesnotitie waarop men weer kan reageren.
Heesch, 31 mei 2005.
lvh
Procesnotitie ontwikkeling nota kunst en cultuur Bernheze, juni 2005 18
Reacties internet
Via de gemeentelijke website was het mogelijk in de maand mei (2005) te reageren op de vier stellingen
en een voorkeur van instrumenten aan te geven. Daarnaast was het mogelijk aanvullende
reacties te geven. Hieronder treft u een overzicht aan van de in totaal 9 ontvangen reacties .
Reacties op stellingen
Kunst & cultuur zijn waardevol voor de lokale gemeenschap, dus verantwoordelijkheid van de gemeente.
Eens: 7
Oneens: 2
Het is nodig om kunst & cultuuractiviteiten in Bernheze te promoten.
Eens: 8
Oneens: 1
Voor het stimuleren van cultuurbeleving en cultuureducatie is het van belang dat vraag en aanbod bij elkaar worden
gebracht, bijvoorbeeld in een marktplaats.
Eens: 9
Oneens:
Het uitwisselen van ervaringen bevordert de cultuurbeleving en cultuureducatie.
Eens: 7
Oneens: 7
Reacties op instrumenten
* subsidieverstrekking (kunst en cultuurfonds): 7
* verbreden adviesfunctie commissie kunst: 2
* faciliteiten bieden: 4
* marktplaats (samenbrengen van activiteiten en initiatieven): 3
* voeren actief PR-beleid: 4
Andere opmerkingen
* Stimulans gemeente tot betrokkenheid en creëren draagvlak van inwoners is essentieel.
* Kunstinteresse bij kinderen stimuleren;
* Samenbrengen van alle initiatieven (er gebeurt veel in Bernheze) in een marktplaats. Alle leeftijdsgroepen
en ook niet kunst- en cultuuraanbieders (onderwijs, ouderen) kunnen dan hun weg
makkelijker vinden in het lokale kunst- en cultuur landschap. Marktplaats opzetten vanuit gemeente
of gemeente biedt/schept mogelijkheden om dit onafhankelijk op te zetten.
* Kunst moet in openbare ruimte te zien zijn.
* Waarderen van inwoners en bieden van faciliteiten stimuleren het kunst en cultuurklimaat.
* Laat kunst herkenbaar zijn; informeer bewoners over achtergrond.
* Kunst is meer dan alleen beeldende kunst.
* Structurele subsidiebasis van lokale kunstzinnige initiatieven.
* Actief stimulerende rol door substantieel bedrag te reserveren voor projecten creëert atmosfeer
dat de gemeente kunst een warm hart toedraagt waardoor nieuwe initiatieven ontstaan.
* Onderlinge samenwerking vanuit gemeente promoten werkt niet als er maar enkele initiatieven
worden ondersteund.
Procesnotitie ontwikkeling nota kunst en cultuur Bernheze, juni 2005 19