Afscheidsinterview met Lodewijk de Waal
Het is ongelooflijk hoe taai mensen kunnen zijn.
Na 32 jaar gewerkt te hebben voor de vakbeweging en acht jaar
voorzitterschap van de FNV treedt Lodewijk de Waal terug. Hoe het
leven na de FNV eruit gaat zien, weet hij nog niet. Hij weet in ieder
geval dat hij niet het bedrijfsleven ingaat en dat hij een positie wil
waarvan de achterban denkt: dat is netjes. De Waal is zeer betrokken
bij het internationale solidariteitswerk van FNV Mondiaal. Hij steekt
niet onder stoelen of banken dat daar een deel van zijn hart ligt. Met
hem blikken we terug op zijn werk voor Mondiaal.
De Waal tijdens een bezoek aan een school in Marokko
Van alle werkbezoeken die je hebt gemaakt, welke heeft de meeste
indruk op je gemaakt ?
Dat was de reis door Pakistan, India en Bangladesh, zon tien jaar
geleden. In Pakistan werd ik voor het eerst geconfronteerd met
kinderen die werkten in een steenhouwerij. Ze moesten met bijtende
zuren werken en ze zeiden: ik hoop niet dat ik mijn hand verlies,
zoals mijn vriendje. Dat maakte heel veel indruk."
Een andere indrukwekkende reis was naar Zuid-Afrika, dat was nog
tijdens de Apartheid. Het was een reis die ik namens de Dienstenbond
maakte. Eigenlijk mocht ik niet gaan, vanwege de Apartheid, maar ik
ging er de vakbonden helpen dus dat was okay. Het was wel spannend, ik
moest er bijvoorbeeld overnachten in Soweto. Daar is mijn interesse in
ontwikkelingssamenwerking ontstaan.
De ontmoeting die de meeste indruk heeft gemaakt, was die met Mandela.
Ik heb twee keer met meneer Mandela mogen spreken. De eerste keer was
hij nog niet president, ik was met een missie van het IVVV mee. Het
was indrukwekkend. Dat is een man die binnenkomt, gaat zitten, en een
verhaal houdt waarvan je denkt: ja, zo is het. Lachend: dat heb ik
niet vaak, moet ik eerlijk bekennen.
Wanneer dacht je: ik wil naar huis?!
Toen ik in Bangladesh was, tijdens die reis waar ik het eerder over
had. Wat een corruptie... Er was niemand die we konden vertrouwen, ook
partners niet. We hadden een lijstje met mogelijke contactpersonen die
we lieten zien aan iemand van een rechtbank. We vroegen welke personen
we op die lijst konden vertrouwen. Hij bekeek de voorkant, daarna de
achterkant en zei niemand.
Wat ik later geleerd heb is dat je in deze situatie vaak wel
vrouwennetwerken kan bezoeken. Die zijn minder met corruptie besmet.
Hebben je reizen je blik op de Nederlandse vakbeweging beïnvloed?
Er zijn praktische zaken uit voortgekomen, zoals de afspraken in de
CAO voor internationale solidariteit. Wij nemen beleidsmatig ook een
bijzondere positie in. We zijn naar verhouding, in vergelijking met
andere landen, weinig protectionistisch. We schermen de arbeidsmarkt
niet af, en dat heeft wel te maken met onze mondiale activiteiten.
Ik heb nooit gedacht: waar hebben wij het hier in Nederland eigenlijk
over. Want voor vakbonden in ontwikkelingslanden zijn wij een
voorbeeld. Van zo kan het ook. We moeten onze maatstaven dan ook niet
verlagen, omdat het in andere landen slecht gesteld is met met
vakbondsrechten en arbeidsvoorwaarden. Juist een reden te meer voor de
Nederlandse vakbeweging om te vechten voor onze rechten.
Wat ik altijd eigenaardig heb gevonden, is dat je wel enorme
publiciteit krijgt als je roept dat volgend jaar de lonen 2 procent
omhoog gaan, maar dat er helemaal geen interesse is voor je verhaal
over gearresteerde vakbondsleiders in bijvoorbeeld Zimbabwe. Wat is
nou belangrijker?
Dat zou ook wel te maken kunnen hebben met de perceptie die mensen
hebben van de FNV. Men verwacht niet dat de FNV dingen roept over
arbeids- of vakbondsthemas in ontwikkelingslanden. Maar ik denk dat er
ook iets in de samenleving is veranderd, sinds de periode Fortuyn. De
blik is meer naar binnen gericht.
Heb je ook dingen geleerd van collegas elders in de wereld die nuttig
zijn voor het vakbondswerk in Nederland?
Ja, bijvoorbeeld dat we hier iets met de informele economie zouden
moeten doen. Wij roepen in het buitenland dat vakbonden zich met de
informele economie bezig moeten houden, maar hier in Nederland doen we
dat niet en zouden dat wel moeten doen.
Je hebt het vaak over de kip-index. Hoe kwam je op dit idee?
Dat is een manier om een beeld te vormen over de kosten van
levensonderhoud in relatie tot het salaris dat mensen verdienen. En
overal ter wereld wordt kip gegeten. Ik probeer dan uit te rekenen
hoeveel je moet werken om een kip te kopen. Je komt ook wel in bizarre
discussies terecht. Zo gingen vrouwen in Thailand, die ik deze vraag
had gesteld, met elkaar in debat, want ze hadden nog nooit een hele
kip gekocht, dus om de prijs te bepalen gingen ze de kip met allerlei
kiponderdelen opbouwen.
Onlangs was ik in Zimbabwe en daar moeten mensen vier dagen werken om
een kip te kopen. Niemand eet er dan ook kip. We zaten er in een bus
en later hoorde ik dat ze die bus de chicken bus noemde, omdat
iedereen daar zijn dieren in meeneemt. Maar ik had geen dier gezien in
die bus. Ja, zei men, die zijn al lang dood.
Het is ongelooflijk hoe taai mensen kunnen zijn. Je ontmoet heel veel
mensen die niets verdienen, hun familie verdient ook niets. En je
vraagt je steeds af: hoe overleven ze dan?
In Zimbabwe reden we op een weg, zon twintig kilometer van een meer
vandaan. In dat meer kon je vissen. Langs de kant van die weg stond om
de tweehonderd meter een kraampje waar mensen wormen te koop aanboden.
Voor de vissers. Ze prezen ze nog aan ook: Anaconda wormen. Maar er
komt haast niemand langs, want haast niemand gaat vissen. Die mensen
zitten elke dag bij dat kraampje, en verkopen misschien een keer in de
week een hoopje wormen. Het is erg triest. Vroeger was Zimbabwe de
parel van Afrika.
Denk je dat het VMP [subsidie van de minister van
Ontwikkelingssamenwerking- red.] over vijf jaar nog bestaat, gezien
de toenemende kritiek op het nut van ontwikkelingssamenwerking in
bepaalde politieke kringen?
Ja. Ik denk dat het VMP blijft bestaan, zelfs als dit kabinet nog een
periode zit. De trend is om het bedrijfsleven meer ruimte te geven.
Maar we blijven wel geld krijgen, ter genoegdoening of als excuus.
"Wat ik niet zon goede ontwikkeling vind, is dat administratief
evalueren. Dan moet er een beleidsevaluatie gedaan worden over ons
werk in Oost-Europa. Daar steun je bijvoorbeeld vakbonden om te
overleven. En dan vragen ze welke vorderingen je gemaakt hebt. Soms
moeten wij gewoon mensen helpen. Ik heb eens iemand een heel rake
opmerking horen maken: Sommige helden zijn gewoon geen goede
administrateurs.
Waar moet FNV Mondiaal zich de komende jaren op concentreren?
Hou je focus op een aantal landen. Maak een bewuste keuze. Bedien de
andere landen via vooral de GUFs en ook het IVVV als dat weer mogelijk
is. Zon focus is moeilijk, en je glijdt er makkelijk vanaf. Vooral bij
Mondiaal, want daar kunnen ze slecht kiezen!
Wat is jouw tip aan je opvolger?
Bewaak je core business. Steek niet te veel energie in diversificatie.
Voor je het weet ben je gebouwen aan het financieren of een
graanpellerij. We hebben geen verstand van graanpellerijen. Bemoei je
dus niet met dingen waar je geen verstand van hebt."
ILO moet Colombiaanse regering op vingers tikken
Laat de Internationale Arbeidsorganisatie (ILO) zich tijdens haar
congres eind juni uitspreken over de schendingen van vakbondsrechten
in Colombia. Met die boodschap trokken de afgelopen twee weken
afgevaardigden van drie Colombiaanse vakcentrales door Europa. Ze
spraken met parlementariërs, ambtenaren van ministeries, werkgevers en
werknemers. En hebben goede hoop dat hun boodschap helder is
overgekomen.
Ramón Elí Támara Rivera van de Colombiaanse CUT lobbyde in het noorden
van Europa. Ons doel was te zorgen dat binnen de ILO solidariteit
ontstaat over de situatie in Colombia en dat er een speciale paragraaf
komt, gericht aan de Colombiaanse regering, over de naleving van de
ILO-conventies. Onze eerste ervaring is heel positief, want we konden
de visie van onze werknemers internationaal bekend maken. We merkten
dat er tot nu toe weinig informatie bestond over onze situatie. De
regering doet alsof ze goed is voor de vakbonden, maar dat is gewoon
niet waar.
De veroordeling van de ILO heeft geen directe economische of sociale
consequenties voor Colombia. Maar politiek gezien zal die wel indruk
maken. De ILO staat voor haar eigen normen en Colombia heeft haar
conventies geratificeerd, zegt Rivera. De regering zal zich vervelend
voelen, want het komt toch neer op een internationale aanklacht tegen
hen. Ook tegenover de Europese Unie staat het niet netjes.
Vorige week deed de delegatie Nederland aan, waar afgevaardigden
spraken met ambtenaren van Sociale Zaken en Buitenlandse Zaken en met
parlementsleden. We werden heel goed ontvangen en er werd goed naar
ons geluisterd. Ik hoop dat de boodschap helder is overgekomen.
Veel gewonnen
Ook Miryam Luz Triana Alvis van de Colombiaanse vakcentrale CGT heeft
goede ervaringen opgedaan tijdens haar lobby-reis door het zuiden van
Europa. Het is belangrijk om met heel veel regeringsleiders te praten.
Ook met het bestuursorgaan van de ILO hebben we gesprekken gevoerd. In
de afgelopen tien jaar is veel gepraat over de moorden op
vakbondsmensen, maar niet over de schendingen van vakbondsrechten.
Alle mensen die we hebben gesproken zeiden dat onze informatie nieuw
voor hen was. We krijgen nu de mogelijkheid om tijdens het ILO-congres
Colombia te laten analyseren.
Alvis vindt dat ze tijdens haar tweeweekse tour al veel gewonnen
heeft. We hebben nu meer kunnen doen dan in de afgelopen tien jaar.
Het regeringsverhaal was bekend, maar dat van de werknemers kende
niemand. Dankzij de inzet van het IVVV en het Wereldverbond van
Arbeiders (WVA) hebben we Colombia weer op de vakbondskaart kunnen
zetten.
Meer informatie: www.vakbondsrechten.nl
Uit het nieuws
In de Telegraaf van 6 mei stond een stuk over het werkbezoek van de
FNV met Lodewijk de Waal aan Marokko om er een
anti-kinderarbeidproject te bekjiken die FNV Mondiaal steunt. Gemist?
Klik hier om hem alsnog te kunnen lezen.
Kijktip
9 Juni: documentaire 100 miljoen kinderen
Organisatie: Stop Kinderarbeid - School, de beste werkplaats,
Humanistische Omroep
Tijd en plaats: Donderdag 9 juni 2005, 22.55-23.47 uur op Nederland 1
Website: www.stopkinderarbeid.nl
In 1981 werd in de Zuid-Indiase deelstraat Andhra Pradesh de MV
Foundation (MVF) opgericht, een organisatie die elke vorm van
kinderarbeid afwijst en scholing als wapen inzet. Dankzij de
inspanningen van de MVF gaan er inmiddels 320.000 voormalige
kindarbeiders nu naar school en werken er in meer dan 250 dorpen geen
kinderen meer die jonger zijn dan 14 jaar.
In 100 miljoen kinderen wordt een van de oprichters van de MVF, dr
Shanta Sinha gevolgd. Zij gaat van huis tot huis om met behulp van
leraren kinderen te motiveren naar school te gaan. Ook spreekt zij de
lokale bestuurders aan op hun verantwoordelijkheden en eist concrete
plannen van hen om iets tegen de kinderarbeid te doen. Kijk voor meer
info op de website.
Wilt u meer weten over internationaal vakbondswerk, neemt u dan
contact op met FNV Mondiaal of met de contactpersoon van uw bond.
Veel aandacht voor internationale solidariteit op FNV Congres
Het FNV congres op 24 en 25 mei in Rotterdam stond in het teken van
100 jaar solidariteit. Internationale solidariteit is altijd
onlosmakelijk met de geschiedenis van de FNV verbonden geweest.
Tijdens het congres is er op verschillende plaatsen aandacht geweest
voor internationale zaken. Zo waren er ruim 30 buitenlandse gasten en
werd de vakbondsrechtenprijs uitgereikt aan Luz Stella Cadena Suarez
uit Colombia (waarover elders meer).
Verdubbeling fondsen
Uit de workshop over globalisering kwam het voorstel om de bijdrage
die bonden door middel van Cao-afspraken leveren aan de
solidariteitsfondsen te verdubbelen. Edith Snoey, voorzitter van de
Abvakabo legde de inspanningsverplichting de tweede dag van het
congres voor en deze inzet werd met applaus door de
congresgedelegeerden bekrachtigd.
Framework Agreements
Er werd ook gediscussieerd over de rol van de vakbeweging in een
globaliserende wereld. In de voorliggende teksten werd voorgesteld om
de komende vier jaar te komen tot zes International Framework
Agreements met multinationale ondernemingen.
FNV Bondgenoten wilde niet meegaan in dit voorstel, met als
voornaamste argument dat het maar één instrument is om internationaal
vakbondsmacht op te bouwen en dat er nog veel te weinig over
gediscussieerd is.
Er is nog weinig kennis over de zin en onzin van International
Framework Agreements. Hoewel de rest van de bonden het
federatiebestuur steunde, is toch besloten om het uit de tekst te
halen omdat nagenoeg alle multinationale ondernemingen onder FNV
Bondgenoten vallen.
In plaats daarvan zal het nut van deze internationale overeenkomsten
snel binnen de bonden bediscussieerd worden en zal de federatieraad
van de FNV een besluit nemen. FNV Mondiaal heeft een discussienota
geschreven over de international Framework Agreements. Het stuk is
hier te downloaden.
Afscheid Lodewijk de Waal
Met het afzwaaien van Lodewijk de waal aan het eind van het congres
nam ook FNV Mondiaal afscheid van haar voorzitter. Een voorzitter die
met hart en ziel een bijdrage heeft geleverd aan de internationale
vakbondsstrijd. Elders in Mondiaal Magazine een interview met Lodewijk
de Waal.
Strikken voor vakbondsvrijheid
Op het FNV congres heeft FNV Mondiaal Congresbezoekers met linten
gestrikt voor vakbondsvrijheid.
Met het lint om de pols of in het knoopsgat gestrikt kon men laten
zien dat men vóór vakbondsvrijheid wereldwijd is. Iets wat voor de
meeste bezoekers geen moeilijke opgave was!
Wilt u ook vrienden, familieleden of collegas strikken voor
vakbondsvrijheid? Bel of mail naar FNV Mondiaal en bestel de lintjes.
Ze zijn gratis.
Globalisering: iedereen een stukje van de puzzel
Is globalisering goed of slecht? En wat kunnen vakbonden eraan doen?
In de workshop over globalisering werd veel beeldspraak gebruikt:
internationaal ping-pongen, stukjes van de puzzel; en de muis die de
olifant moet temmen.
Globalisering is slecht voor werknemers. Die stelling werd door een
Turkse vakbondsleider de zaal ingeslingerd. Inleider Lodewijk de Waal
kan dat niet helemaal onderschrijven. Globalisering is nu eenmaal een
feit, net zoals het weer. Het gaat erom dat vakbonden de uitdaging
aanpakken. En dan kan globalisering nieuwe kansen en verbeteringen
opleveren.
De FNV heeft de laatste tijd veel onderzoek gedaan naar globalisering
en multinationals. Daaruit blijkt bijvoorbeeld dat meer buitenlandse
invloed in Nederland leidt tot harder, Amerikaans personeelsbeleid.
Maar niet bij alle bedrijven. Sommigen passen zich ook aan.
Lees verder
Colombiaanse activiste krijgt vakbondsrechtenprijs
Luz Stella Cadena Suarez tijdens prijsuitreiking.
Ze woont in Floridablanca in Colombia. Ze is oprichter en voorzitter
van de vakbond van gemeentepersoneel van Floridablanca in het district
Santander. En ze heet Luz Stella Cadena Suarez. Op 24 mei ontving ze
tijdens het FNV-congres uit handen van FNV-voorzitter Lodewijk de Waal
de Febe Elizabeth Velasquez Vakbondsrechtenprijs.
Deze wordt elke twee jaar uitgereikt aan iemand die zich onder
moeilijke omstandigheden en met persoonlijk risico inzet voor
vakbondsrechten. Cadena Suarez gaat al jaren onverstoorbaar door met
haar vakbondswerk, ondanks doodsbedreigingen. Vorig jaar werd ze op
non-actief gesteld, nadat ze in actie kwam tegen de ontslagen van
tweehonderd collegas bij haar gemeente. Door grote druk van de vakbond
mocht ze weer aan het werk.
Onder vakbondsmensen staat Colombia bekend als het meest gevaarlijke
land ter wereld. In de afgelopen drie jaar zijn maar liefst 367
vakbondsleiders vermoord. Alleen al dit jaar zijn zestien
vakbondsleiders vermoord en 123 vakbondsmensen met de dood bedreigd.
De armoede groeit, de werkloosheid neemt toe en de economie gaat nog
steeds achteruit. Tegelijkertijd probeert de regering de rechten van
werknemers en vakbonden door wetgeving verder in te perken. Daarom is
het voor mij, als Colombiaanse, zeer belangrijk en betekenisvol om
deze blijk van erkenning, de vakbondsrechtenprijs, te ontvangen uit
handen van de FNV, aldus de vakbondsvrouw.
Luz Stella Cadena Suarez houdt toespraak op FNV-Congres
Na het FNV-congres bezocht Estella, zoals ze genoemd wordt, enkele
Rotterdamse collegas van de Abvakabo FNV, die een programma voor haar
in Rotterdam hadden georganiseerd. Ook bezocht ze het hoofdkantoor van
de internationale vakbond voor gemeenteambtenaren PSI in Genève, en
sprak ze in Amsterdam met Amnesty International.
We leven van de hoop, maar we moeten hard werken aan verbetering zegt
ze in een interview met FNV Mondiaal.
Het interview leest u hier.
Kunstwerk voor Luz Stella Cadena Suarez
Onderdeel van de Vakbondsrechtenprijs is een kunstwerk. Dit jaar werd
een prijsvraag onder kunstenaars die lid zijn van FNV KIEM
uitgeschreven met de opdracht om een ontwerp in te leveren in het
kader van de Vakbondsrechtenprijs. Uit 82 inzendingen koos de jury het
beeld 'Wilskracht' van beeldend kunstenaar Hen Vermeiren.
"Wilskracht" van Hen Vermeiren
Commentaar van Vermeiren bij het beeld:
"Het brengt de moed en inderdaad- wilskracht, die iemand moet hebben
om onder gevaarlijke omstandigheden en met persoonlijk risico
vakbondswerk te doen tot uitdrukking". Ook het feit dat deze persoon
een baanbreker is, en uit het gareel durft te stappen, is goed
verbeeld, volgens de jury.
Meer over het werk van Hen Vermeiren: www.henvermeiren.nl
Zimbabwaanse regering probeert arbeidersstem te kapen
Volgens de Zimbabwaanse vakcentrale ZCTU probeert de Zimbabwaanse
regering de vakbeweging te breken en haar eigen vertegenwoordigers te
sturen naar de jaarlijkse conferentie van de Internationale
Arbeidsorganisatie (ILO) in juni. De regering gebruikt verschillende
manieren om de belangrijkste onafhankelijke kracht in de maatschappij
te verlammen, aldus algemeen secretaris van de ZCTU, Wellington
Chibebe in een gesprek met de Zuid-Afrikaanse Daily Dispatch.
In een normale situatie zouden voorzitter Lovemore Matombo en Chibebe
in de arbeidersdelegatie naar de ILO zitten. Volgens Chibebe zet de
regering twee regeringsgezinde ZCTU-leden onder druk om naar de
ILO-conferentie te gaan. Voornamelijk voor goede public relations.
Maar volgens Chibebe zal de internationale arbeidsbeweging deze
manipulaties van de Zimbabwaanse regering niet accepteren.
Op 13 mei heeft de politie een inval gedaan in kantoren van de ZCTU in
Harare om te zoeken naar documenten waar buitenlandse transacties uit
blijken. Dit maakt deel uit van een campagne om de ZCTU te treiteren
en te intimideren en om de huidige ZCTU-leiding af te zetten vóór de
ILO-conferentie, om onbenullige redenen.
Als Matombo en Chibebes paspoorten ingenomen worden en zij
gearresteerd worden dan hebben we alternatieve manieren om ons gezicht
te laten zien op de conferentie, aldus Chibebe.
Eerder verklaarde de minister van Justitie dat Chibebe conferenties
van de Britse Labour partij als platform gebruikt om op te roepen tot
isolatie van en de illegale afzetting van de wettige
regering.
Volgens de staatsradio heeft de politie sinds de lancering van de
herstel orde campagne nu in totaal 17000 mensen gearresteerd.
Bron: Daily Dispatch on line
Meer over Zimbabwe: www.vakbondsrechten.nl
Stop kinderarbeid-campagne organiseert Universiteitstour
Op 12 juni is het de Internationale dag tegen Kinderarbeid. In de
aanloop er naar toe organiseert Stop Kinderarbeid - School, de beste
werkplaats, een campagne van HIVOS, LIW, FNV Mondiaal en AOb, een
speciale universiteitstour.
Van 3 juni t/m 7 juni bezoekt de campagne drie universiteiten om met
studenten en wetenschappelijk personeel in gesprek te gaan en debat te
voeren over de doelstellingen van de campagne en veel voorkomende
misverstanden over kinderarbeid en onderwijs. Voor deze drie
bijeenkomsten is Dipa Sinha van de Indiase organisatie MV Foundation
als speciale gast en spreker uitgenodigd. De voertaal van deze
debatten is Engels.
Het programma leest u hier.
Schrijfactie voor Zhang Shanguang
De schrijfactie voor de gevangen en ernstig zieke Chinese
vakbondsactivist Zhang Shanguang loopt nog steeds. Nog niet getekend?
Surf naar actie!
Mondiaal Magazine werd gemaakt door Marjan Brunner, Marion van Doorm,
Astrid Kaag, Mario van de Luytgaarden, Andriette Nommensen, Bert
Simons en Jeroen Strengers. Wij danken Astrid van Unen voor
haar bijdrage.
Heeft u nog tips of suggesties?
Laat het ons weten!
Mondiaal Magazine juni 2005