Netwerk


VANAVOND IN NETWERK

Onderwerp: Armeense kwestie ontkend op dvd
Uitzenddatum: Wo. 8 juni 2005, 20.30u
Verslaggeving: Wilfred Scholten



Het Amerikaanse tijdschrift Time Magazine verspreidt een advertentie-dvd over Turkije waarop wordt ontkend dat de Armeense genocide heeft plaatsgevonden. Dat ligt gevoelig nu de Europese Unie in gesprek gaat met Turkije over de toetreding. In Netwerk de reacties van de europarlementariërs Eurlings, Van der Berg en Hennis op deze omstreden dvd.

Kamer van Koophandel
De dvd is gesponsord door de Kamer van Koophandel in Ankara en wordt verspreid onder meer dan 600.000 Europese abonnees. Het benadrukt de vermeende Armeense wreedheden tegen Turken. Bovendien wordt er gesuggereerd dat Armeniërs in de Tweede Wereldoorlog grote sympathie koesterden voor Hitler.

Arresteren
De Armeense kwestie is een gevoelig punt in de Turkse geschiedenis. De autoriteiten van het toenmalige Ottomaanse Rijk gaven in 1915 het bevel de Armeense leiders die zich verzetten tegen de Turkse overheersing, te arresteren. Dit was het begin van een periode van georganiseerde moordpartijen.

Systematisch karakter
Volgens historici kwamen er in die periode tussen de 1 en 1,5 miljoen Armeniërs om het leven. Veel van hen bestempelen dit als een genocide: volgens hen had de massamoord een systematisch karakter en was gericht tegen een bepaalde bevolkingsgroep.

Onrustige periode
Turkije weigert de moorden te erkennen als genocide. Volgens de autoriteiten was het nu eenmaal een onrustige periode en vielen er ongeveer 300.000 doden, onder wie ook Turken. Voor het land lijkt het bijna een dogma geworden om de genocide te ontkennen: in de geschiedenisboekjes komt het hoofdstuk niet voor.

Toetredingsgesprekken
Deze Armeense kwestie is negentig jaar na dato een van de meest omstreden punten in de Turkse toetredingsgesprekken met de Europese Unie. Het europarlement en de volksvertegenwoordigingen van onder meer Canada en Frankrijk hebben tot woede van Ankara verklaringen uitgegeven die uitdrukkelijk de volkerenmoord op Armeniërs erkennen. Voor de Verenigde Naties is de volkerenmoord al sinds 1985 een historisch feit.

Erkenning
Ook de Nederlandse volksvertegenwoordiging erkent de uitroeiing van de Armeniërs. Met een motie van André Rouvoet (ChristenUnie) drong het parlement er op aan dat de regering âbinnen het kader van deze dialoog met Turkije (over toetreding) voortdurend en nadrukkelijk de erkenning van de Armeense genocide aan de orde steltâ.

'Dolkstoot'
De Turkse premier Erdogan heeft opgeroepen tot een open debat tussen historici over de kwestie. Een aantal Turkse historici trekt de officiële geschiedenis al in twijfel. Toch werd onlangs een conferentie aan een universiteit in Istanbul uitgesteld waaraan Turkse historici zouden meedoen die de genocide erkennen. Minister van Justitie Ãiçek zag het plan als een âdolkstoot in de rug van het Turkse volkâ.

Onderhandelen
De Armeniërs vinden een historisch debat niet genoeg: zij willen een schuldbekentenis van de Turken. Vorig jaar december besloot de EU om later dit jaar met Turkije te gaan onderhandelen over eventuele toetreding. Die zal nog zeker tien jaar op zich laten wachten.